KKTC devlet yönetimini bertaraf etmekte ve çağdaş kamu yönetimi ilkelerini katletmekte üstün başarı gösteren hükümetlerimiz öyle anlaşılıyor ki: trajikomik alanda yazılan ve oynanan senaryo dalında da Nobel Ödülü almaya aday hale geldiler.
Tam bir trajikomik örneği olacak şekilde, KKTC İstatistik Kurumu Başkanı atamasına yapılan eleştirilere yönelik Maliye Bakanı bahse konu atamayı savunarak Kurumun AB standartlarına uyumlu çalıştığını iddia etti.
İstatistik Kurumunda bir gün dahi deneyimi ve istatistik alanında uzmanlığı olmayan söz konusu atamanın tamamen nepotik işkillere göre atandığının herkes tarafından bilinmesine rağmen Maliye Bakanının samimiyetsiz ve gülünç karşılanacak şekilde atamayı savunması adeta artık bu kadarına da pes dedirtiyor.
Maliye Bakanını gülünç duruma düşüren en önemli husus ise bilinçli veya bilinçsiz KKTC İstatistik Kurumunun AB standartlarına uyumlu çalıştığı yönündeki iddiasıdır. Belli ki, istatistik ilkelerinden bihaber olan teknokratları ve bürokratları Bakana yanlış ve yanıltıcı bilgi vermişler.
AB’nin Mersin’e KKTC İstatistik Kurumunun ise tersine gittiğinin iyi anlaşılması için gelin Avrupa İstatistikleri Uygulama Kurallarından (CoP) kısaca bahsedelim.
Avrupa İstatistikleri Uygulama Kuralları (CoP), kalite çerçevesinin temel taşıdır ve Avrupa istatistiklerinin geliştirilmesi, üretilmesi ve yayılmasına ilişkin standartları belirler. AB ve ulusal istatistik otoritelerinin faaliyet gösterdiği kurumsal ortam ve istatistiksel süreçler ve çıktılar için 16 temel ilkeyi tanımlar. Ayrıca, aşağıdaki 16 ilkenin her biri için en iyi uygulamalar ve standartlar için 84 göstergeden oluşan bir set içerir. Bu ilkeler ve göstergeler, Kodun uygulanmasının gözden geçirilmesi için bir referans sağlar ve böylece Avrupa İstatistik Sisteminde şeffaflığın artırılmasına yardımcı olur (https://ec.europa.eu/eurostat/web/quality/european-quality-standards/european-statistics-code-of-practice).
1.İlke: Mesleki Bağımsızlık (İstatistik otoritelerinin diğer siyasi, düzenleyici ya da idari kurum ve kuruluşlardan ve özel sektörden mesleki açıdan bağımsız olması Avrupa İstatistiklerinin güvenilirliğini sağlar.) Gösterge 1.8: Ulusal İstatistik Ofisi ve Eurostat başkanlarının ve uygun hallerde diğer istatistik otoritelerinin istatistik birim yöneticilerinin işe alım ve atanma usulleri şeffaftır ve sadece mesleki kriterlere dayanır. Görevin sona erdirilebileceği temel nedenler, yasal çerçevede belirtilmiştir. Bu nedenler, mesleki veya bilimsel bağımsızlıktan ödün vermeyecek nedenlerdir.
1 bis. İlke: Koordinasyon ve işbirliği
2.İlke: Veri Toplama ve Veriye Erişim Yetkisi
3.İlke: Kaynakların Yeterliliği
4.İlke: Kalite Taahhüdü
5.İlke: İstatistiksel Gizlilik ve Veri Güvenliği
6.İlke: Tarafsızlık ve Nesnellik
7.İlke: Güvenilir Metodoloji
8.İlke: Uygun İstatistiksel İşlemler
9.İlke: Cevaplayıcılar Üzerindeki Yükün Azaltılması
10.İlke: Maliyet Etkinliği
11.İlke: Uygunluk
12.İlke: Doğruluk ve Güvenilirlik
13.İlke: Zamanlılık ve Dakiklik
14.İlke: Tutarlılık ve Karşılaştırılabilirlik
15.İlke: Erişilebilirlik ve Açıklık
AB İstatistik Otoritesinin yukarıdaki 16 temel ilkesi incelendiğinde; en önemli ve diğerlerinin ön şartı niteliğindeki ilkenin profesyonel bağımsızlık olduğu anlaşılmaktadır (https://resmiistatistik.gov.tr/media/pdf/quality/AvrupaIstatistikleriUygulamaIlkeleri_CoP/TR/media.pdf). Sadece partizanca ve nepotik ilişkilerle liyakati yani mesleki kriterleri ve şeffaflığı hiçe sayarak başkanı üçlü kararname ile atanan ve hiçbir gerekçe gösterilmeden istenilen her an üçlü kararname ile görevden alınabilen KKTC İstatistik Kurumu kesinlikle profesyonel bağımsızlığa sahip olamaz. Bunun yanında TÜİK’in ürettiği istatistiklere ve yürüttüğü diğer çalışmalara bakıldığında; ekonomide ÜFE, Ekonomik Güven, Sanayi Üretimi, Çevre ve Enerji, Gelir, Yaşam, Tüketim ve Yoksulluk, Sağlık ve Sosyal Koruma gibi alanlarda halen daha birçok istatistiğin üretilmediği gibi üretilen tüm istatistikler uluslararası ve AB standartlarına göre güncel değildir (https://data.tuik.gov.tr/).
Sonuç olarak; yukarıda bahsedilen KKTC İstatistik Kurumunun sadece ne ölçüde profesyonel bağımsızlığa sahip olduğuna ve uluslararası standartlarda üretilen istatistiklerin ne ölçüde yeterli ve güncel olup olmadığına odaklanılması, KKTC İstatistik Kurumu’nun AB standartlarına uyumluluğunun veya uyumsuzluğunun anlaşılmasına katkısı olacaktır.
