Uyuz (skabiyez), Sarcoptes scabiei adı verilen parazitin cilde yerleşerek, şiddetli kaşıntıya neden olduğu bir cilt hastalığıdır. Şiddetli kaşıntının, parazitin salgıladığı salgılara ve dışkıya karşı vücudun verdiği tepki sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Uyuz hastalığı bulaşıcı bir hastalık olup yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Dünya genelinde yılda 200 milyondan fazla insanı etkilemekle birlikte adamızda da zaman zaman görülme sıklığı artmaktadır.
Peki uyuz nasıl bulaşır? Sarcoptes scabiei var. hominis adı verilen uyuz akarı kişiden kişiye bulaşır. Bulaş, uzun süreli (20 dk) yakın deri teması ile gerçekleşir. Uyuz bulaştıktan sonra, dişi uyuz akarı cildin üst tabakasında yerleşerek burada tüneller açar ve yumurtalarını bırakır. Uyuz akarı insan vücudundan ayrı olarak yaklaşık 3 gün yaşayabilir.
Uyuzun belirtileri nelerdir? Uyuz hastalarında, özellikle geceleri artan ve uykusuzluğa sebep olabilen şiddetli kaşıntı görülür. Kaşıntı sıcak su teması veya terleme ile artabilir. Uyuz hastalarında görülen kaşıntı gece uykudan uyandırabilecek kadar şiddetli olabilir. El bileklerinde, parmak aralarında, göbek çevresinde, genital bölgede, kasıklarda ve koltukaltlarında kırmızı kaşıntılı yaralar görülür. Kadınlarda ek olarak meme uçları da etkilenebilir. Çocuklarda ve yaşlılarda yüz, saçlı deri ve boyunda da kaşıntılar görülebilir.
Uyuz bulaştıktan hemen sonra mı belirti gösterir? Bu süre hastadan hastaya farklılık göstermekle birlikte uyuzun klinik belirtileri parazitin bulaşmasından 2-6 hafta sonra görülür.
Tedavide neler verilir? Uyuzun tedavisi için hastaların verilen tedavileri kurallarına göre uygulaması ve önerilere harfiyen uyması gerekmektedir. Uyuz hastasıyla aynı evde yaşayan bireylerin kaşıntıları olmasa dahi tedavi olması önem teşkil etmektedir. Aksi takdirde uyuz kişiler arası kısır döngü şeklinde bulaşmaya devam edecektir. Tedavide, permetrin içeren losyonlar, kükürtlü merhemler verilebilir. Topikal tedaviye dirençli vakalarda ağızdan hap tedavisine (ivermektin) geçilebilir.
Tedavi sonrası kaşıntılar hemen geçer mi? Tedavi sonrası kaşıntılar genellikle 7-10 gün içerisinde yavaş yavaş azalmaya başlar, ancak kaşıntıların tamamen geçmesi bir ayı bulabilir. Bazı durumlarda ise uyuz tedavisinde verilen losyon, merhem veya karışım ilaçlar cildi kurutup daha da fazla kaşınmaya yol açabilir. Böyle bir durumda cildi nemlendirmek önem arz etmektedir.
Uyuz tedavisine ek olarak nelere dikkat etmek gerekir? Yapılan araştırmalar eşyalarla bulaşma riskinin düşük olduğunu göstermiştir. Uyuz parazitini taşıma olasılığı olan kıyafetlerin, çarşafların ve yastık kılıflarının 60 ˚C yıkanması uyuzun yayılmasını azaltabilir. Çanta, kemer, şapka gibi yıkanamayan eşyalar kapalı plastik bir torbada soğuk hava koşullarında (4 ˚C) 7 gün, ılıman iklim koşullarında (22 ˚C) 4 gün boyunca veya bir dondurucuda (-10 ˚C) 5 saat boyunca bekletilebilir. Ev temizliği için beyaz sirke veya normal temizlik ürünleri kullanılabilir, halı ve mobilyalar elektrik süpürgesi ile temizlenebilir.
Uyuz hastalığının yönetilmesinde zor olan tedavi değil tedavinin doğru şekilde uygulanmasıdır. Sizin de uyuzlu biriyle temasınız olduysa, gece artan ve uykudan uyandıran kaşıntılarınız varsa dermatoloğunuza muayene olmayı ihmal etmeyin.
Bir sonraki Cilt Sağlığı Rehberi’nde görüşmek dileğiyle…
