Hangi ülkelerde asgari ücret 1000$’dan fazla?

Hangi ülkelerde asgari ücret 1000$’dan fazla?

Basından takip edilebileceği gibi; ‘1000$ asgari ücret olmaz’ şeklindeki açıklamaya tepkiler sürüyor. Cumhurbaşkanı tarafından yapılan bu açıklamayı kötü niyetli olarak değerlendirmenin yanlış olacağı kanaatindeyim. Zira liberal ekonominin dinamikleri içerisinde emek piyasası dengelerinden aşırı sapan asgari ücretin üretimi ve istihdamı olumsuz etkileyebileceği gibi illegal çalışma koşullarını meşru zemine taşıyabilir. Bu açıklama ve tepkilerden sonra ben de başta Avrupa Birliği (AB) olmak üzere dünyada 1000$’dan fazla asgari ücret olan ülkeler var mı? sorusuna yanıt aradım.

Tahmin edildiği gibi; dünyanın en zengin ülkelerinde kişi başı mili gelire paralel asgari ücret de yüksek olabilmektedir. Bu çerçevede Lüksemburg’da asgari ücret 3000$’a yakınken İrlanda, Hollanda, Belçika ve Almanya’da asgari ücret 2000$’dan fazladır. Bunun yanında Fransa, İspanya, Güney Kıbrıs, Yunanistan, Litvanya ve Malta’nın da dahil olduğu bazı ülkelerde asgari ücret 1000$’dan yüksektir. Asgari ücretin 1000$’dan düşük olan ülkeler tabloda görülmektedir.

ÜLKE	ASGARİ ÜCRET (2024 TEMMUZ) YAKLAŞIK ABD DOLARI
Lüksemburg	2853,7
İrlanda	2382,4
Hollanda	2368,8
Belçika	2298,2
Almanya	2279,9
Fransa	1961,3
İspanya	1468,5
Slovenya	1391,8
Amerika Birleşik Devletleri	1303,0
Kıbrıs	1110,0
Polonya	1107,7
Yunanistan	1074,8
Portekiz	1061,9
Malta	1027,1
Litvanya	1025,6
Hırvatistan	932,4
Estonya	910,2
Çekya	838,3
Slovakya	832,5
Romanya	825,1
Letonya	777,0
Macaristan	749,5
Türkiye	631,0
Sırbistan	604,1
Karadağ	591,1
Bulgaristan	529,5
Arnavutluk	442,6
Moldova	289,2
Ukrayna	204,8

Kaynak: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/earn_mw_cur__custom_12769352/default/table?lang=en

KKTC’de asgari ücretin hassasiyeti ve önemi dikkate alındığında; yapay olarak ortaya atılan 1000$ altı veya üstü tartışmaları ile emek ve/veya sermaye dalkavukluğunun topluma faydası olmayacaktır. Şöyle ki, ülkenin kendine özgü koşulları göz ardı edilerek salt normatif saptamalar üzerinden KKTC’de asgari ücrete yönelik yapılan yorumlar gerçeklerle örtüşmediği için ciddiye alınmamalıdır.

KKTC’de belirlenecek asgari ücretin ne kadar zaruri ve önemli olduğunu AB ülkelerine atıf yapılarak aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür:

·AB’de asgari ücret genelde toplumun önemli gündem maddesi değildir. Bu sebepten her ülkede asgari ücret belirlenmemektedir. AB genelindeki katı mülteci ve göç rejimlerinden dolayı çalışma hayatında dengeler genelde çalışanının lehinde oluştuğundan arz ve talep sonucu piyasada belirlenen ücretler çalışanlara tatminkâr bir hayat sunabilmektedir.  Sınırlı bir sayıda çalışanı ilgilendiren asgari ücret bazı ülkelerde ise devlet yükümlülüklerini belirlemede referans ücretten ibaret kalmaktadır. 27 AB üye ülkesinden 22'sinde ulusal asgari ücret belirlenirken Danimarka, İtalya, Avusturya, Finlandiya ve İsveç'te asgari ücret bulunmamaktadır.

· KKTC’de asgari ücret, çalışanların büyük bir kısmını doğrudan veya dolaylı etkilemektedir. KKTC’de halen 144,000 civarında sigorta çalışanı olup bunların sadece 78,000’i KKTC uyrukludur. Dolayısıyla, KKTC’de emek piyasası kolayca dışarıdan getirilen ve bazı vakalardan ortaya çıktığı gibi tutsak gibi çalıştırılan/sömürülen yabancı uyruklu çalışanlardan dolayı piyasadaki denge ücretler asgari ücretin altında gerçekleşebilmektedir. Bu olgudan dolayı işveren, asgari ücretin enflasyon oranında artırılmasına dahi devamlı karşı çıkmaktadır. Ayrıca, patronaj sisteminin hakimiyeti ile siyasetin finansmanına tutsak olan siyasi partiler asgari ücret ve emekten yana desteklerini patronları gücendirmeden ammalayarak dillendirebilmektedirler.

· AB ülkelerinde başta İskandinav ülkeleri olmak üzere dar gelirli ve ihtiyaçlı kesime sahip çıkan çok güçlü bir sosyal devlet bulunmaktadır. Bunun yanında, Güney Kıbrıs da dahil ailelere asgari bir gelir garanti eden program için fon yaratılmıştır. Öte yandan, sağlık ve eğitim gibi temel altyapı ihtiyaçlarını karışmaktan aciz KKTC, dar gelirliye sahip çıkabilecek işlevsel bir sosyal devlete maalesef muktedir değildir. Bu açıdan, belirlenen asgari ücret çalışanlar için hayati öneme haizdir.

· KKTC’de asgari ücret, her düzeydeki çalışanın sosyal güvenlik katkıları ve emeklilik hakları açısından fevkalade önemlidir. Zira bazı özel üniversitelerde profesörlerin sosyal güvenlik katkılarının dahi asgari ücret üzerinden yatırıldığı ve hatta bunun bile geciktirildiği tüm siyasi çevrelerce bilinip üç maymunun oynandığı esef verici bir realitedir.

· KKTC’de emek piyasasının aleyhine sonuç vermesine neden olan diğer bir olgu ise %80’lere varan kayıt dışı ekonomidir. Bu oran AB genelinde %20’nin altındadır.

Sonuç olarak; KKTC’de asgari ücret ile ilgili değerlendirme yaparken özellikle siyasiler KKTC’ye özgü yukarıdaki koşulları nesnel olarak dikkate almalı ve ILO’nun aşağıdaki asgari ücret amacını kulaklarına küpe yapmalıdırlar:

“Asgari ücretlerin amacı, işçileri aşırı düşük ücretlere karşı korumaktır. İlerlemenin meyvelerinin herkese adil ve eşit bir şekilde dağıtılmasını ve çalışan ve böyle bir korumaya ihtiyaç duyan herkese asgari bir geçim ücreti sağlanmasını garanti altına almaya yardımcı olurlar. Asgari ücretler, eşit değerdeki iş için eşit ücret hakkını teşvik ederek, erkekler ve kadınlar arasındakiler de dahil olmak üzere yoksulluğun üstesinden gelmek ve eşitsizliği azaltmak için bir politikanın bir unsuru da olabilir.” (https://www.ilo.org/resource/11-definition-and-purpose).