Ülkemizdeki gelir dağılımında eşitsizlik ve adaletsizliğin var olduğunu ve bunun giderek kötüleştiğini geçtiğimiz hafta resmi verilere atıf yaparak belirtmiştik.

Kişisel gelir dağılımı analizi; bir ekonomide yaratılan gelirin, o ekonomideki kişiler arasında ne şekilde dağıldığını, fonksiyonel gelir dağılımı analizi ise: ücret, faiz, rant, kâr gibi üretim faktörlerinin yaratılan gelirden ne kadar pay aldığını ölçmeye yarayan analizlerdir (https://www.mahfiegilmez.com/2017/09/gelir-daglm-bozulmaya-devam-ediyor.html).

Servet ve sermaye birikimi sadece ekonomik istikrar açısından değil, ekonomik eşitsizlik bakımından da mühimdir. Bir toplumdaki toplam servetin yalnızca kayıt altındaki finansal varlıklardan ibaret olması beklenemeyecektir. Özellikle gayrimenkul, finansal sistem dışı döviz ve değerli madenlerin önemli birer servet saklama aracı olduğu tarihi bir vakadır.  (https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1713929).

Yukarıdan da anlaşılacağı gibi; ülkemizdeki servetin ve gelirin önemli bir bölümü bankalardaki mevduatlardan kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla, mevduatların hacmi (miktarı) ve dağılımı servet ve gelir dağılımı hakkında kuşkusuz bizlere ipucu vermektedir.

2023 Eylül Ayı KKTC’de Mevduatın Büyüklüğüne Göre Dağılımı (Hacim- Milyon TL, Adet – Hesap Adeti)

 

Hacim

Adet

Mevduat Büyüklüğü

Milyon TL

Yüzdesi

Hesap Adeti

Yüzdesi

0-200 Bin TL

16.720,1

10,15

1.215.424

89,89

200 Bin-1 Milyon TL

50.132,0

30,44

109.878

8,13

1-10 Milyon TL

60.449,1

36,70

25.452

1,88

10-20 Milyon TL

12.101,1

7,35

893

0,07

20-50 Milyon TL

11.246.0

6,83

387

0,03

50 Milyon TL ve Üzeri

14.044,5

8,53

144

0,01

Toplam Mevduat

164.692,8

100,00

1.352.178

100,00

Kaynak: http://www.kktcmerkezbankasi.org/sites/default/files/yayinlar/bulten/B%C3%BClten%202023%20Q3.pdf

Tablodan da görüldüğü gibi; 2023 Eylül’ünde KKTC Bankacılık sektöründeki mevduat hacmi 164.6 Milyar TL iken toplam hesap adeti 1,352,178’dir. Bu veriler ışığında, KKTC’de gelir grupları için aşağıdaki sınıflandırma yapılabilir:

Düşük Gelirliler İçin Sınıflandırma: Açılan mevduat hesaplarının adet olarak ekseriyeti (%89.89)  10-200 Bin TL arasında olup  bunlar toplam mevduatın % 10.15’ini temsil eden 16.7 Milyar TL’ye tekabül etmektedir. Bu hesaplar kuvvetle muhtemel en düşük servet ve gelir sahibi olan ülke vatandaşlarına aittir. Bunlara ilaveten, elbette toplumda bir kuruş mevduata dahi sahip olmayan fakir ve dar gelirli vatandaşlarımız bulunmaktadır.

Orta Gelirliler İçin Sınıflandırma:  200 Bin-1 Milyon TL arası mevduatı olan hesaplar toplam hesapların % 8.13’ünü temsil ederken toplam mevduatın % 30,44’ünü oluşturmaktadır. Bu hesapların ise orta gelirlilere veya halk tabiriyle orta direğe ait olduğu değerlendirmesi yapılabilir.

Üst Gelirliler İçin Sınıflandırma: 1-10 Milyon TL arası mevduatı olan hesaplar toplam hesapların % 1.88 gibi çok düşük bir kısmını temsil ederken toplam mevduatın % 36,70’ini oluşturmaktadır. Bu hesap sahipleri için orta gelir üstü ile zenginler arası üst gelir sınıflandırması yapılabilir.

Zenginler ve Mega Zenginler İçin Sınıflandırma: Ülkedeki kaymak tabaka veya mutlu azınlığa sahip 10-20 Milton TL, 20 Milyon TL- 50 Milyon TL ve 50 Milyon TL ve üzeri mevduatların toplam mevduatlar içindeki payı sırasıyla %7.35, %6,83 ve %8.53’dür.  Toplam mevduatın yaklaşık %23’ü oluşturan kaymak tabakaya ait bu mevduatlar fevkalade dikkat çekici şekilde bankalarda açılan hesapların yaklaşık %1’ni oluşturmaktadır.

Sonuç olarak; geçen hafta da altı çizildiği gibi, KKTC genelinde var olan gelir dağılımında giderek kötüleşen adaletsizlik ve eşitsizliğin bankalardaki mevduatlar açısından da maalesef hâkim olduğu açık ve net olarak ortaya çıkmaktadır. Şöyle ki, bankalarda açılan hesapların yaklaşık %90’ında yer alan hesapların büyüklüğü maksimum 200.000 TL olup en ucuz arabayı dahi almaya yeterli değildir. Öte yandan, hesapların yaklaşık %2’sine, toplam mevduatın ise yaklaşık %60’na sahip olunan hesaplarda 1 Milyondan fazla mevduat bulunmakta ve kaymak tabakayı temsil etmektedir.