Vosvos'çuları hepimiz biliriz ya Murat'çıları? Kimdir Murat'çılar derseniz, onlar TOFAŞ'ın ürettiği Murat 131'i seven insanlar. 36 yıl önce bugün, TOFAŞ'ın Bursa fabrikasında üretilmeye başlanan Murat 131'ler, Türk otomotiv tarihinde özel bir yeri olduğu gibi, yıllar içerisinde sinemadan müziğe, çağdaş sanattan popüler kültüre damgasını vuran ve fenomen haline gelen ender yerli otomobil modellerinden biri oldu. 1984'te üretimine son verilse de özellikle Anadolu'da hâlâ asfaltı ağlatmaya devam ediyorlar. Adına kulüpler kuruluyor, internet siteleri açılıyor, yarışlar düzenleniyor. Anlayacağınız müptelası çok.Bu haftaki konumuz Türk otomotivinin efsanesi Murat 131..
MODİFİYEYE UYGUN
Peki Murat 131'ler neden bu kadar çok seviliyor. Türkiye'de 83 bin 948 adet üretilen Murat 131'ler ağabeyi Murat 124'le birlikte, aslında toplumsal bir hayalin gerçekleştirildiği bir projeydi. Türk işçisi ve mühendisinin emeğiyle üretilen bu iki model, millet olarak otomobil yapabileceğimize olan toplumsal inancımızı da perçinlemişti. Ayrıca otomobilin, sadece çok zengin ve küçük bir azınlığın erişebildiği bir lüks tüketim aracı maddesi olmadığını anlamamızı sağladı. Herkesin erişebileceği, hayalleri arasına otomobili koyabileceği bir ürün haline gelebileceğini gösterdi. Ki özellikle Murat 131'ler 70'ler ve 80'lerin başında orta sınıfa geçişin adeta bir sembolüydü. Otomobilin kullanıcılar tarafında kişiselleştirilmesindeki kolaylık, yani modifiyeye uygun olması türlü türlü Murat 131'lerin ortaya çıkmasına ve daha fazla sahiplenilmesine yol açtı. Bütün bunlar sonucunda Murat 131'lerle kurulan bağ, sonraki yıllarda olmadık yerlerde onun karşımıza çıkmasının nedeni aslında. Mesela 80'lerdeki pek çok filmde gösterir kendini Murat 131'ler. Gırgıriye serisinde Bayram'ın Güllü'ye komplimanın bir parçasıdır. Diyalog da aynen şöyledir: "Alayım sana bir Murat 131, yazayım arka tamponuna Güllüm diye. Gezdireyim sana bütün Avrupa'yı." Ya da Şener Şen'li Âşık Oldum'da Ayşen Gruda'nın tekerini patlattığı, çakıyla boyasını çizdiği otomobildir Murat 131.
ORTA SINIFIN MODERN HAYATA GEÇİŞİNİN SİMGESİ
TOFAŞ'ın kapısını çalıp "Nedir Murat 131'in gizi?' diye sorduğumuz TOFAŞ yetkilileri anahtar cümleyi veriyor aslında: "Murat 131 kendisinden önce gelen Murat 124 gibi Türkiye'nin orta sınıfının modern hayata yaygın olarak geçişinin simgelerinden olarak ortaya çıktı." Ama bunun dışında da kimi özellikleri var: "Murat 131 ile otomobil toplumun geniş bir kitlesi için ulaşılabilir bir ürün haline geldi. Dönemin aile yapısı, konfor beklentisi ve gelişmişlik duygusuna aynı anda hitap edebilmesi nedeniyle de benimsendi. Reklamlarda Murat 131 modelinin sunduğu konfor ve sürüş rahatlığı ön plana çıkartılıyor ve özellikle modern çekirdek ailenin tüm ihtiyaçlarına cevap veren otomobil olduğu vurgulanıyordu. Murat 131 modelleri sayesinde Türkiye'de otomobil gibi bir teknoloji ürünün üretiminin yapılabilmesi; otomotiv sektöründe yerli tedarik zincirinin gelişmesine neden oldu. Murat 131 aynı zamanda üretiminde sağlanan yoğun yerlileşme ile yaygın sanayileşmesinin de yolunu açtı. Biraz da Murat modeliyle başlayan ve birçok modelle devam eden bu süreçte elde edilen mühendislik birikimi sayesinde Türk otomotiv sanayi bugünkü konumuna ulaştı denilebilir."
GALERİDEN OYUNLARA
90'lı ve özellikle 2000'li yıllarda Murat 131'lerin izlerine çeşitli alanlarda daha yoğun rastlanır. Özellikle modifiye edilmiş Murat 131'ler ilgi odağı olur. Kimi yarışlarda Ferrari'yle yarıştırılır ve bu efsaneyi finişte solladığı görülür. (İnanmayan youtube baksın). Babasının ilk otomobili Murat 131 olanlar sonradan bu otomobille kurdukları duygusal bağı farklı şekillerde gösterirler.
KUŞ SERİSİNİN ÖNCÜ MODELİ
Fiat 131, İtalyan araba imalatçısı Fiat tarafından 1974-1984 yılları arasında ürettiği küçük/orta boy aile arabasıdır. Fiat'ın bu modeli Türkiye pazarında Murat 131 olarak bilinir. Türkiye'de 29 Aralık 1976'da üretimine başlanan Murat 131 serisi, Şahin, Doğan ve Kartal modellerinin de öncüsüdür ve üretimi Türkiye'de 1987 yılı sonuna kadar devam etmiştir.
1981 yılında İtalyan kardeşinin parçalarıyla tasarımı güncellenen Murat 131 modeli, "Şahin", "Doğan" ve "Kartal" isimlerini aldı. Şahin ekonomik aile sedanı, Doğan daha lüks donanımlara sahip sedan ve Kartal station wagon olarak piyasaya sürüldü. Böylece fikri mülkiyet hakları TOFAŞ'a ait olan Kuş Serisi ,ilk binek otomobil serisi ortaya çıktı. Türk otomotiv sektörünün demirbaşları, günümüze kadar uzanan bu yolun kilometre taşlarıdır Murat 131ler.Tofaş fabrikasının kurulmasıyla beraber üretilen Murat 124 lerin yerini almış olan kasa olarak daha büyük araçlardır. 1977 yılında, Murat 124’lerin üretiminin sonlanmasıyla birlikte Murat 131ler üretilmeye başlanmıştır.1982 yılına kadar murat 131 ismiyle,1300 motor olarak üretilen bu araçlar,1982 yılında kartal (station),doğan ve şahin versiyonlarına sahip olmuştur.
İsmi Neden Murat Hiç Düşündünüz mü İşte ‘Tarihi’ Sebep
Tofaş fabrikasının temelleri 1968 yılında atılırken, inşaatına, Bursa valisiyle hissedar temsilcilerinin katıldığı sade bir törenle, 13 Nisan 1969 günü başlandı. Kapalı inşaat sahası 73.465 metrekare olarak belirlendi ve tüm inşaat 22 ay gibi kısa bir sürede tamamlandı. Yılda 20 bin adetlik kapasiteyle devreye alınan fabrikada ilk üretim 1971 yılında başladı. Fabrikanın resmi açılışı Türkiye Cumhuriyeti’nin en üst düzeyiyle birlikte Bursalı devlet erkânı, Koç ve Agnelli Ailesi mensupları, Fiat ve Koç Holding yöneticileri ve büyük bir davetli kitlesinin katılımıyla gerçekleşti. Kurucu ekibin isim arayışına girmesi üzerine, fabrikanın yanından geçen çaydan ilham alan ‘Nilüfer’, Bursa ovasına atıf yapan ‘Ova’, Bursa’nın ipekçiliğinden yola çıkılarak önerilmiş olan ‘Koza’, eteklerine yaslandığı ‘Uludağ’ ve Bursa iline bir zaman adını vermiş olan Murad-ı Hüdavendigar’ı akla getiren ‘Murat’ isimleri gündeme getirildi. Bu isimler arasından ‘Murat’ ismi kabul gördü. Üretilen ilk araç ise Murat 124 oldu. Üretiminin başladığı 1971 yılından 1976 yılına dek toplam 134 bin 867 adet satılan Murat 124 ilk kez 1974 yılında Mısır’a ihraç edildi. 1976 yılında Murat 131, 1977 yılında Şahin, 1981 yılında ise Kartal ve Doğan modellerinin üretimleri başladı.
1982 yılından itibaren üretilmeye başlanan kartallar alçak tavanlı,demir tamponlı ilk jenerasyon kartallardır.bu araçlar 1985 yılında yüksek tavana ve plastik tampona sahip olmuşlardır. Murat 131 Doğan ilk olarak 1982 yılında yuvarlak farlı,italyan gösterge paneli,5 vites,1600 motor,t stop olarak üretildi.1983 yılının ortalarına kadar bu şekilde devam etti. 1983 yılının ortalarında murat 131 doğan şekil değiştirdi.İtalyada supermirafiori modeli baz alınarak yenilenen model,o zamanlar,Türkiyenin en çok satan modeli oldu. Tabi bu süre zarfı içerisinde üretilen şahinlerde 1988 yılına kadar fazla bir değişiklik olmadı.1982 yılından itibaren kelebek camsız ön kapılar,kareden yuvarlağa döndürülen farlar dışında tabi. 1985 yılında tofaş,kartal ve doğan modellerinde yeniliğe gitti.Kartalın tavanı yükselirken,doğan tampon ve jant değişikliğine gitti.Tabi bu arada ilk jenerasyon doğanlarda kullanılan ön tamponlar 1988 yılına kadar kartallarda kullanılmaya başlandı.
Doğan modellerinde klima opsiyonel donanıma dahil edildi.
