Siyaseti daha iyi anlamanın bir yöntemi de siyasal biyografi çalışmalarıdır. Siyasal aktörlerin, özellikle de ön planda görülen liderlerin özelliklerini, eğitimlerini, içinde yetiştikleri sosyo psikolojik ortamı , sosyo ekonomik koşulları, ilişki ve eylemlerini, objektif ve sistematik bir şekilde inceleyen çalışmalar siyaseti anlamak için ciddi veriler oluşturur.
Benzer biçimde, siyasette şu veya bu ölçüde etkin olmuş isimlerin kendi kendilerini anlatan otobiyografi ya da siyasal anıları da çok değerli veriler ve bilgiler içerir.
Dünyada, özellikle batı demokrasilerinde bu tür biyografi ve siyasal anı çalışmaları çok yaygındır . Önemli görevlerde bulunmuş siyasal kişiliklerin, görev bitiminde anılarını yayınlamaları da adeta bir demokrasi geleneği niteliğindedir.
Elbet gerilere gidip 20. yüzyıldan da bolca örnek verilebilir. Ama daha yakın geçmişten, 21. yüzyıldan örnek vermek yeterli olacak.
Bunların başında , yakın geçmişin ABD politikasında kalıcı izler bırakan Bill Clinton’ın “Hayatım” adlı otobiyografisi gelir. ABD’nin 20. yüzyıldaki son, 21. yüzyıldaki ilk başkanı olan Clinton görevini tamamladıktan sonra 2004 yılında yayınladığı bu kitapta politikayla ve kendisiyle ilgili öğretici bilgiler verir. Dünyada bugüne kadar 2,3 milyonun üzerinde satış yapan bu kitap artık klasik bir siyaset referansıdır.
Birleşik Krallık’ta ya da yaygın kullanımıyla İngiltere’de başbakanlık yapan Tony Blair’in “Bir yolculuk” isimli, otobiyografiden çok başbakanlık anılarını anlatan kitabı da benzer niteliktedir.
Fransa’da 2007-2012’de cumhurbaşkanlığı yapan Nicolas Sarkosy’nin “Yaşam Boyu Fransa” adlı kitabı da yukarıdakiler gibi ciddi bir siyasal referans kitabıdır.
21. yüzyıl Almanya’sına ve Avrupa Birliğine 16 yıl gibi kırılması zor süre başbakan olarak yön vermiş Angela Merkel’in biyografisini kaleme alan M.Van Renterghem’in, “Şansölye Merkel” kitabı ise bir siyasal liderin anatomisini açıklayıcı ciddi bilgiler sunmaktadır.
Dünyada yaygın olan bu tür biyografi, otobiyografi ve siyasal anı niteliğindeki kitaplar Türkiye’de ve özellikle Kıbrıs’ta aynı ölçüde zengin değildir.
Daha doğrusu, özellikle Kuzey Kıbrıs’ta istisna niteliğindedir.
Böyle olsa da, “Yarım Kalmış Bir Yaşam Dr. Burhan Nalbantoğlu” adlı, 2017 yılında Özgül Gürkut ve Damla Soyalp’çe yayınlanan çalışma dünyadaki biyografi örneklerini aratmayacak kadar nitelikli bir çalışmadır. TMT kurucusu, efsane bir ismi derinlemesine analiz eden bu çalışma yakın Kıbrıs Türk tarihine damga vurmuş önemli bir ismi anlatırken Kıbrıs Türk siyaseti hakkında da ciddi veri ve bilgi içerir.
Öte yandan, ülkede başbakanlık ve meclis başkanlığı yapmış, liberal demokrat kanadın önemli ismi Hakkı Atun’un iki ciltlik anıları da, başlaması gereken bir geleneğin öncü ve değerli bir referans kitabı niteliğindedir.
Nitekim, bu geleneğe KKTC’nin ilk başbakanı Mustafa Çağatay’ın anılarını “Kıbrıs’tan Çağatay Geçti” adlı kitapla katkı koyan İbrahim Erkan Manavoğlu imzalı çalışma hayli bilgilendirici ve zengin bir içeriktedir.
Anı geleneğine ciddi katkı koymaya aday iki isim de kuşkusuz İsmail Bozkurt ve Mustafa Akıncı’dır.
Aslında bu iki isim de anılarını yayınlamaya başlamıştır ama henüz yakın tarihi içeren döneme gelmemişlerdir.
Yakın ve kamuoyunu daha yakından ilgilendiren dönemin anıları siyaset için daha öğretici olabilecektir.
Bütün bu örnekler yanında, “Bir Sır Adam, 1955-74 Döneminin Saklı Tarihi, İlter Kırmızı-Biyografi ve TMT Dönemi Anıları” adlı, 2022’de yayınlanan çalışma ise, Kıbrıs Türk siyasal tarihini öğrenmek için temel bir başucu ve referans kitap niteliği taşır.
