Fiat SpA (İtalyanca: Fabbrica Italiana Automobili Torino, Türkçe: Torino İtalyan Otomobil Fabrikası), Bir anonim şirket olarak Giovanni Agnelli’nin de aralarında bulunduğu yatırımcılar tarafından 1899 yılında Torino İtalyan Otomobil Fabrikası adıyla kurulan şirketin adı, 1906 yılında adı akronim olarak kısaltılması nedeniyle ortadaki ikinci harfinden başlayarak diğer harfleri küçük harfe dönüştürülmüş ve FIAT adını almıştır. Giovanni vefat ettiği 16 Aralık 1945 yılına kadar şirketin lideri olarak kalmış, Vittorio Valletta ise şirketin bu yıllarda günlük işlerini yürütmüştür. Şirketin ürettiği ilk araç 1899 yılında 3 ½ CV isimli Benz’i andıran bir araçtı ve bu araçtan yalnızca 24 adet üretilmişti. 1903 yılında şirket ilk kamyonunu üretti. 1908 yılında ilk Fiat aracı ABD’ye ihraç edildi ve aynı yıl şirket ilk Fiat uçak motorunu üretti. Ayrıca yine bu yıllarda üretilen Fiat taksiler Avrupa’da popüler hale geldi.
İtalyan Sanatı FIAT
1908 yılında, 1.600 adet üretilen Fiat 1 Fiarce ortaya çıkar. Araç, açık trafik aracı olarak tasarlanmıştır ve New York, Londra ve Paris'te diğer araçlar arasında yol almaktadır. Fiat, bu modele motor vites kutusunu, yani içerisinde vites ve motorun bir arada olduğu bir kutu eklemiştir. 1910 yılında, marka, üretimini tamamen yeniler. İlk elektrikli akümülatöre sahip olan araçlar, yani Tipo 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 ortaya çıkar. 20-30 HP olarak da adlandırılan Tipo 3'te, Fiat patentli kardan mili kullanmıştır. Yarışlarda, Fiat araçları İspanya HAC kupasını kazanırlar ve Los Angeles'da, Atlanta'da ve Narbeth'de sayısız pist rekoru kırarlar. Ayrıca, Fiat Arjantin yarış pistinde beş kategoride zafer kazanır.
Fiat, sadece dünya hız rekorunu kırmak amacıyla, 300 HP Record'u inşa eder. Aracın 28.353 cm3 silindir hacmine ve 25 cm'lik bir silindire sahip motoru, 290 beygir gücündedir. Araç, 1911 yılında Pietro Bordino ile, Brooklands ve Saltburn'da direksiyonda 200 km/s'ye ulaşır. 1912 yılı Nisan ayında aynı araç, Long Island'da 290 km/s'den bir mil gerideydi. 1915 yılında, Fiat bir orta sınıf aracı olan Fiat 501'den yaklaşık 1000 adet üretecektir. Bu araçların neredeyse tamamı kraliyet ordusuna teslim edilecektir. Fiat, bu taşıt ile motor vites bloğuna yönelik çözümü artık arkasında bırakmıştır. Karoseride arka koltuğun genişlemiş olduğu göze çarpmaktadır. Artık arka koltukta üç kişilik yer vardır.
1922 yılında, Lingotto fabrikası törenle açılır. Toplam 153.000 m2'lik bir alana sahip olan fabrika, beş kattan oluşmaktadır. Binanın çatısında, geleceğin test pisti yer almaktadır. Üretilen değişik modeller arasında; çok konforlu olan, bütün tekerleklere bağlı fren tertibatı, hidrolik servo fren ve aynı zamanda yüksekliği ve uzunluğu ayarlanabilir direksiyon ile birlikte 4766 cm3 büyüklüğünde altı silindire sahip Fiat 519 göze çarpmaktadır. Motora yönelik olarak, yarış otomobili üretiminde kullanılan asılı valf uygulaması benimsenmiştir. 1925 yılında fabrika, 350.000 m2'ye genişler. Milano otomobil salonları aracılığıyla 509, yani büyük seriler halinde üretilen Fiat'ın ilk küçük otomobili takdim edilir. Aracın bedeli, 16.000 ile 25.000 Liret arasındadır. Modelin üç sürümünü bulmak mümkündür: "Sportif", "Taksi" ve "Ticari". Aracın piyasaya sürülmesi, finans şirketi SAVA'nın kuruluşu ile aynı anda olacaktır. 1932 yılında, Balilla olarak da adlandırılan 508, resmen Milano otomobil salonunda ilk defa sahneye çıkar. Araç üç viteslidir ve Fiat'ın kuruluşundan bu yana en popüler olan otomobildir. Limuzin versiyonunun değeri, 10.900 Liret'tir. Dört silindirli ve hidrolik frenli araç, zorlu tırmanışlarda şampiyon olacaktır ve son derece sağlamdır. 508, "En Düşük Tarife" olarak da adlandırılır, çünkü çok az yakıt tüketir (100 km'de 8 Litre). 1936 yılında, "Topolino" adıyla 500 ortaya çıkar (Almancası "Mäuschen / Farecik"). 500, dünyanın büyük seriler halinde üretilen en küçük otomobilidir. 1936 ve 1955 yılları arasında 510.000 adet Topolino üretilecektir.
1939 yılında, Torino'da bir milyon metrekare alana sahip Mirafiori fabrikası törenle açılacaktır ve söz konusu araçtan 300.000 adet üretilecektir. Komplekste 22.000 işçi çalışmaktadır. ‘Yine aynı yıl, Fiat 1100 Musone takdim edilecektir. 1948 yılında, Genfer otomobil salonunda küçük limuzin versiyonu veya kombi versiyon olarak 500 B'nin tanıtımı yapılır. Buna karşılık, Torino otomobil salonu dört kişilik küçük bir otomobil olan ve yolcu ve yük taşımacılığında kullanılmak üzere tasarlanan Belvedere Kombi'nin takdim edildiği yer olacaktır. Bu aracın karoseri metal, tahta ve elyaflı plakalardan yapılmıştır. 1950 yılı, bu klasikleri otomatik taşınan karoserileri ve aynı zamanda standart bir havalandırma ve ısıtma tesisatı ile birlikte selamlayacaktır. 1400, savaş sonrası çıkan ve stil ve mekanik açısından önemli yeniliklere sahip olan ilk Fiat otomobilidir. 1955 yılının Cenevre otomobil fuarında Fiat 600, yani arkadan motorlu, her iki dingilinde de müstakil süspansiyonlu tekerlekleri olan, otomatik taşınan karoserine sahip büyük Küçük Otomobil takdim edilir.
Abarth Etkisi
1960 yılına gelinceye kadar, "Multipla" versiyonu da dahil olmak üzere 950.000 adet üretim yapılır. Lisansla üretilen araçlar da hesaba dahil edildiğinde, bu sayı 4.034.000'e ulaşmaktadır. 1964 yılında, iki kapılı limuzinlerden biri olarak, otomatik taşınan karoserine sahip, suyla soğutulmuş olan dört silindirli önden motorlu ve müstakil süspansiyonlu tekerlekli Fiat 850'nin hikayesi başlar. Bu modelden 2.865.800 adet üretilecektir. Bu yıl, Dino Spider ilk defa Torino otomobil salonunda görünürken, Giovanni Agnelli de şirketin yeni başkanı olacaktır. Aracın motoru aynı ismi taşıyan Ferrari'nin tahrik mekanizmasına dayanmaktadır ve üstte duran dört eksantrik mili ve otomatik olarak çalışan diferansiyel kilitleme düzeni ile yeni bir konsept ortaya koymaktadır. Diğer bir yenilik ise, arka dingilde yer alan tek karoseri yayıdır. 1967 yılında Fiat 124 "yılın otomobili" olur. Burada söz konusu olan, yeni ve 1200 cm3 büyüklüğündeki dört silindirli motora sahip beş kişilik bir limuzindir. Aracın Kombi ve Spider versiyonları da üretilir. Spider, Pininfarina kökenlidir ve 1438 cm3 silindir hacmi olan bir dört silindirli motora ve dişli kayışla tahrik edilen, yukarıda duran iki eksantrik miline sahiptir.
Ayrıca Bertone - dört koltuklu Dino Coupes'in ortaya çıkacağından bahsedilmektedir. 1968 yılında Fiat, yaklaşık 1,5 milyon araç ile astronomik bir satışa ulaşır. Şimdiye kadar 542.000 araç ihraç edilmiştir. Bu yıl 850 Special, 850 Sport, Coupe ve Spider, 500 Lusso, der 124 ve der 125 Special tanıtılır. Magneti Marelli, elektronik yüksek voltajlı ateşlemeyi geliştirir. Bu yenilikçi teknik çözüm, Fiat Dino'da ve Dino Ferrari'de uygulanır. Fiat, Torino otomobil salonunda şehir taksilerinin prototipini tanıtır. Bu taksiler için on beş patent kaydı yapılmıştır. 1972 yılında Fiat, yeni küçük otomobil 126'yı, spor otomobil X19'u, 124 Abarth Rally'yi ve üst sınıf otomobili 132'yi tanıtır. 132'nin üç versiyonu üretilir: 1600 veya 1800 hacimli motora sahip Normal ve Special. Seçkin özel donanımlara sahip olan 132 Special, Fiat'ın standart sağ dış aynaya sahip ilk limuzinidir. Frankfurt otomobil fuarında orta sınıf otomobiller konusunda en büyük yeniliklerden biri olan Regata, prömiyerini kutlar. Sayısız limuzin versiyonu üretilir. 1300 benzin motorlu Regata 70, 1500 benzin motorlu Regata 85, 1600 benzin motorlu Regata 100 ve Regata Dizel 1700. Versiyon 70, üç donanıma sahiptir: "Base", "Süper" ve "E.S." Söz konusu seçenekler, trafiğin yoğun olduğu zamanlarda bile son derece az yakıt tüketmektedirler.
