Yolsuzluk, usulsüzlük, rüşvet; hiçbirimize yabancı değil bu sözcükler… Yolsuzlukları kimlerin yaptığını, rüşveti kimlerin aldığını birçok kişi biliyor. Adı yolsuzlukla özdeşleşen kişiler vardır...

Yolsuzluk, usulsüzlük, rüşvet; hiçbirimize yabancı değil bu sözcükler… Yolsuzlukları kimlerin yaptığını, rüşveti kimlerin aldığını birçok kişi biliyor. Adı yolsuzlukla özdeşleşen kişiler vardır bu ülkede… Kimlerin rüşvet yediğini, işinin olması için kimlere rüşvet verilmesi gerektiğini birçk insan biliyor da peki neden bunları yapanların çok azı ortaya çıkıyor ya da cezalandırılıyor? Çünkü böyle bir düzen kuruldu, öylece de gidiyor. Gerçekten yasalar karşısında herkes eşit olsa, işini normal seyrinde, zamanında araya birilerini sokmadan yapabilse, rüşvete gerek olmasa bugün bunları konuşmayacaktık. Aslında olması gereken de budur… Yolsuzluk, usulsüzlük, çürüme göstergesidir… Bu zihniyetle bir yere varabilmek mümkün değildir. Bir sohbette kulak misafiri olmuştum, bazı şirketler yılın başında hesaplarını yaparken bütçelerinde “rüşvet kalemi” de ayırıyormuş… Ülkemize yatırıma gelen bazı iş insanlarının ilk araştırdığı, öğrendiği konunun da “ne kadar rüşvet vereceği” meselesiymiş… Durumun buralara gelmesi, ülkemiz adına gerçekten utanç vericidir. Akademisyenler Doç. Dr. Sertaç Sonan ve Prof. Dr. Ömer Gökçekuş’un her yıl açıkladıkları “Kuzey Kıbrıs’ta Yolsuzluk Algısı Raporları” aslında malumun ilamıdır. Bilineni, yani ülkemizde yolsuzluk ve rüşvet olaylarının yaygın olduğunu yaptıkları anketlerle bir kez daha ortaya koyuyorlar. “Kuzey Kıbrıs’ta Yolsuzluk Algısı 2022 Raporu” da açıklandı... Yolsuzluklar geçen yıla oranla artmış mesela… Ankete katılanların yüzde 99’u 2022 yılında Kuzey Kıbrıs’ta yolsuzluk yapıldığını, yüzde 72’si ise yolsuzluğun ciddi bir sorun olduğunu düşünüyor. Rapora göre, ankete katılanların yüzde 66’sı yolsuzluk ve rüşvetin kamu ihaleleri ve izin/lisans işlemlerinde çok yaygın olduğunu düşünürken, yüzde 63’ü teşviklerde, yüzde 61’i ise kamuya ait arazi ve binaların tahsisi ve kiralanmasında yaşandığı kanısında. Katılımcılar, son bir yıl içerisinde rüşvet verdiklerini itiraf ediyor. Katılımcıların yüzde 40’ı “Son bir yıl içerisinde hizmetlerden herhangi birini almak için sizin ya da çevrenizdekilerden birinin ilgili yetkiliye rüşvet ya da hediye vermeniz ya da bir iyilik yapmanız gerekti mi?” sorusuna “Evet” cevabını verdi. Ankete katılanların yüzde 84’ü “yolsuzluğun en yaygın olduğu gruplar” arasında “bakanları” da gösteriyor. Katılımcıların yüzde 76’sı milletvekillerinin, yüzde 69’u ise üst kademe memurların yolsuzluk yapıp rüşvet aldığını belirtti. Ankete katılan iş insanlarının yüzde 33’ü alt kademelerdeki memurlar arasında yolsuzluğun “çok yaygın” olduğu düşünüyor. Katılımcılar, yolsuzlukla mücadelenin çok başarısız olduğunu da söylüyor. Ankete katılan iş insanlarının yüzde 58’i yolsuzluğun iş yapmanın önünde büyük bir engel olduğunu düşünüyor. Uzmanlar, yolsuzluk algısının gerilemesi için mal ve borç bildiriminin tamamen şeffaf hale getirilmesi gerektiğini söylüyor. Yolsuzluğun tespiti ve cezalandırılmasında önemli rol oynayan mali denetim kurumlarına dikkat çeken uzmanlar, bunların güçlendirilmesi ve daha bağımsız hale getirilmesi gerektiğini de öneriyor. Maalesef ülkemizde mal ve borç bildirimi göstermelikten öteye gidemiyor ve buna kimse de inanmıyor. Denetim kurumlarının yetersizlikleri de bilinen bir gerçek. Ancak ben bu ülkede “yolsuzlukları” kendine sorun edinenlerin ve bitmesini isteyenlerin çoğunlukta olduğuna pek inanmıyorum. Birçok kişi bunu doğal karşılıyor, kabulleniyor… İş insanları ankette yolsuzluk ve rüşvetten rahatsız gibi görünse de aslında bu rahatsızlığını pratiğe dökmüyor/ dökemiyor… İş insanları yolsuzluğa, rüşvete karşı çıksa, kendilerinden rüşvet talep edeni deşifre etse, bence iyi sonuçlar alınabilir. Bir şekilde yolsuzluklar, usulsüzlükler, rüşvet son bulmalıdır, bunun için de ciddi bir mücadele şarttır. “Ne yapalım sistem böyle” dedikçe ve boyun eğdikçe bu sorun çözülmez. “Kuzey Kıbrıs’ta Yolsuzluk Algısı Raporları”, bu konuların unutulmasını engellemesi, tartışılmasını, gündeme getirilmesini sağlaması bakımından anlamlı ve yararlıdır. Rapor her açıklandığında öneriler de yapılıyor, bu beladan nasıl kurtulacağımız üzerine konuşuluyor. Birçok sorunumuz arasında yolsuzluklar da çok büyük sorundur. Bu çürüme bizi geri götürmektedir… Bakalım iş insanları yolsuzluğa karşı ne zaman kazan kaldıracak, bakalım toplum geneli ne zaman bu sorun için ciddi bir mücadele verecek? Umarım alan kadar veren de çıkarını düşünmüyordur, çünkü rüşvet kapanan ya da hep kapalı olan kapıları açmada önemli bir araçtır, yani rüşvete karşılıklı fayda anlamında bakılırsa, biz bu sorunu kolay kolay çözemeyiz. Yani anlayacağınız bu sorunu çözeceğimiz konusunda pek de umutlu değilim.  

6 Mart 2023