Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu’nda 287 milyon 653 bin 100 TL’lik Ekonomi ve Enerji Bakanlığı'nın 2024 bütçesi oy çokluğuyla kabul edildi. Serbest Liman ve Bölge Müdürlüğü'nün 2024 bütçesi de oy çokluğuyla Meclis'ten geçti.

Meclis’te bütçe görüşmeleri yarın Sayıştay, Milli Eğitim Bakanlığı ve bakanlığına bağlı kurumların bütçeleri el alınacak.

Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu’nda Ekonomi ve Enerji Bakanlığı bütçesine ilişkin görüşmelerde son olarak Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Milletvekilleri Ürün Solyalı, Erkut Şahali ve Armağan Candan söz aldı.

Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Milletvekili Ürün Solyalı, esas bütçenin yüzde 0.37’lik kısmını oluşturan bütçenin düşüklüğünü eleştirerek, söz konusu bütçeyle, enerji, AR-GE ve ekonomik vizyon yönünden hiçbir çalışma yapılamayacağını savundu. Solyalı, enerjiye dair bakanlık altında yasa, daire ve birim olmadığını da söyledi.

Kıbrıslı Türklerin birinci gündeminin tartışmasız yoksullaşma ve alım gücü olduğunu kaydeden Solyalı, bakanlığa “yoksullaşma ve alım gücüyle mücadele politikasına sahip olmama” eleştirisinde bulunup, bunun bir “tercih” olduğunu ileri sürdü.

Solyalı, İstatistik Kurumu’nun harcamalara yönelik anket sonuçlarına göre, bir maaş sahibinin maaşının yüzde 21,6’sını konut, su, elektrik ve gaza, yüzde 20’sini gıdaya, yüzde 18.20’sini ulaşıma, yüzde 6,1’ini eğitime ve yüzde 4,7’sini sağlığa ayırmak zorunda olduğunu kaydetti. Harcamaların yüzde 70’ten fazlasının “hayatta kalabilmek” için olduğunu söyleyen Ürün Solyalı, bu kalemlerin her gün zamlanmasıyla da Kıbrıslı Türklere “hayat şansı” bırakılmadığını savundu.

Anketin ayrıca halkın yüzde 4’lük kesiminin çok zenginleşirken, yüzde 70’lik kesiminin ise bir o kadar daha fakirleştiğini ortaya koyduğunu söyleyen Solyalı, “Orta direk” ifadesinin toplumun lügatinden silindiğini ve “makasın çok açıldığını” ifade etti.

CTP Milletvekili Solyalı, adil gelir dağılımının sağlanması ve ifade ettiği harcama yüzdeliklerinin özellikle gıda konusunda ele alınması gerektiğini kaydetti. Solyalı, bu kapsamda Mal ve Hizmetler Yasası’nın önemine işaret ederek, girdi rakamları ve raf rakamları arasında düzenleme yapılabileceğini belirtti. Ürün Solyalı, alım gücünün ancak bu şekilde rahatlatılabileceğini dile getirdi.

Stratejik kamu kurumlarının neredeyse tümünün ya özel sermayeye devredildiğini, ya da devredilme aşamasında olduğunu söyleyen Solyalı, tüm bunların topluma getireceği maliyetlere dikkat çekti.

Bu ülkede ev sahibi olmanın mümkün olmadığını, özellikle gençlerin gözden çıkarılmış ve güvencesiz hissettiğini ileri süren Solyalı, hükümet tarafından duyurulan İlk Evim Projesi’nin şartlarını eleştirerek, hükümetin bu projenin “hiçbir yerinden tutmadığını” ileri sürdü.

Solyalı, euro muhasebe sistemine geçilmesinin de zamanının geçtiğini söyleyerek, bu konuda ciddi tartışmaların yapılması gerekliliğini vurguladı.

CTP Milletvekili Erkut Şahali de konuşmasında, bütçenin azlığına yönelik eleştirilerde bulunarak, Ekonomi ve Enerji Bakanlığının ortaya koyduğu katma değeri yüksek ürün ve hizmetlerin ihracatı, AR-GE gibi hedefleri sıraladı ve bu hedeflerin yapılabilmesi için yeterli bütçenin olmadığını savundu.

Akaryakıt konusunda otomasyon sistemine geçilmesiyle akaryakıtın çevrim içi olarak takip edilmeye başlandığına işaret eden Şahali, ortaya çıkan rakamların soru işaretleri oluşturduğunu söyledi. Şahali, pazardaki büyüme ve otomasyonla kayıt altına alınan miktar hakkında bilgi talebinde bulundu.

Bakanlıkların personel maaşlarına ayırdığı bütçeden dolayı vazifelerini yerine getiremediğini kaydeden Şahali, tedbirler alınmadığı takdirde bakanlıkların sadece maaş ödemekten ibaret olacağını kaydetti.

Özel sektörde de personel giderlerine yapılacak artışın maliyetleri artırdığı için de ürün fiyatlarına artış getirdiğini belirten Şalahi, “Maaş artışları enflasyon mücadelesini baltalar” dedi. Atılması gereken adımın giderleri azaltmak yönünde olduğunu söyleyen Şahali, bu noktada Mal ve Hizmetler Düzenleme ve Denetim Yasası’nın uygulanmasına ihtiyaç olduğunu vurguladı.

Şahali, Mal ve Hizmetler Düzenleme ve Denetim Yasası’na bağlı olarak temel tüketim maddelerinde kar marjını sınırlandırılması uygulamasına değinerek, bu şekilde enflasyonla mücadele edilebileceğini ve bunun serbest piyasaya halel getirmeyeceğini söyledi.

Ülkede çok tartışılan Hal Yasası’nın geçmesiyle büyük değişiklikler olacağına inanıldığını ancak yasa geçtikten sonra hiçbir değişikliğin olmadığını çünkü halin kurulmadığını da öne süren Şahali, bu yasanın bazı iyileştirmeler getireceğini ancak bugünkü “hale” çare üretecek bir yasa olmadığını söyledi.

Şahali, buharlı nikotin ürünlerinin ithalatı ve ülkede satışının engellenmesi çağrısında bulunarak, bu ürünlerin ülkeye getirilmesine izin veren Bakanlar Kurulu kararının iptal edilmesi gerektiğini belirtti. Şahali, bunun dışında yapılacak izahatların kabul edilebilir olmadığını dile getirdi.

Ekonomi Bakanlığının gerçekten iş yapma niyeti varsa Kıbrıs Türk halkına her hal ve koşulda son derece büyük hizmetleri ve faydası olabileceğine inanç belirten Şahali, “Bir kuruş dahi harcamadan yasaların size tanıdığı yetkileri kullanarak hem bu ülkedeki enflasyon mücadelesine, hem de yurttaşın satın alma gücüne doğrudan ve anlık etki yapacak kudreti kendinizde bulabilirsiniz” dedi.

CTP Milletvekili Armağan Candan ise gençlerin evlenemediğini, ev sahibi olmadığını ve iş bulamadığını savunarak, “Ciddi bir umutsuzluk, ciddi bir göç etrafı sarmış durumda” dedi.

Candan, Ekonomi ve Enerji Bakanlığı bünyesinde geçen yıllarda hazırlanan “Vizyon 2035”te ifade edilen çalışmaları anımsatarak, gelecek 5 yılı kapsayan kalkınma planı çalışmalarında Ekonomi ve Enerji Bakanlığının yerini ve katkılarını sorguladı.

Armağan Candan, bunun yanında, sanayi bölgeleri, Hal Yasası ve Avrupa Birliği’ne Uyum Yasaları çerçevesinde geçirilen yasaların tüzükleri konusunda Ekonomi ve Enerji Bakanından bilgi talep etti.

KOBİGEM’in Başbakanlığın değil Ekonomi Bakanlığı altında olması gerektiği görüşünü paylaşan Candan,  bugüne kadar çok iyi çalışmalar yürütmüş olan, ülkenin başarılı kurumlarından KOBİGEM’le alakalı bazı duyumlara işaret ederek, denetim çağrısında bulundu.

Candan, güneye yapılan ihracatta son zamanlarda bazı sıkıntıların ortaya çıktığına yönelik bir sanayiciden aldığı şikayetleri de paylaşarak, yetkililer tarafından sanayicilerin önünü tıkayan bu sıkıntıların çözümüne yönelik gerekli tedbirlerin alınmasını talep etti. 

Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Olgun Amcaoğlu da eleştiri ve soruları yanıtladığı konuşmasında, aldıkları bayrağı daha da yukarı taşımak gayesi içerisinde olduklarını kaydederek, hiçbir zaman proje bakanlığı olmayan Ekonomi ve Enerji Bakanlığının az finansmanla çok iş yapabileceğini belirtti.

Dünyada ve bölgede yaşanan birçok gelişmenin ülkedeki ekonomiyi büyük ölçüde etkilediğini hatırlatan Amcaoğlu, akaryakıt fiyatları başta olmak üzere halkın bu ekonomik sıkıntılardan etkilenmemesi için almış oldukları tedbirleri sıraladı.

Amcaoğlu, Türk lirası dezavantajının bir avantaja dönüştürüldüğünü kaydederek, sınır kapılardaki geçişlere ve Güney Kıbrıs'tan gelen kişilerce yapılan alışverişlerin de ekonomiye katkısına dikkat çekti.

Göreve geldikleri mayıs ayından bu yana akaryakıt fiyatlarının, dolar kurundaki artış oranı kadar artmadığına işaret eden Amcaoğlu, bunun bakanlığın halkın fakirleşmemesi ve ülkede üretimin sürdürülebilirliği için yapmış oldukları çalışmalardan kaynaklandığını söyledi.

Olgun Amcaoğlu, mayıs ayında 27 milyon litre olan akaryakıt ihtiyacının bugün 42 milyon litreye yükseldiğine işaret ederek, pandemi döneminde kaybedilen işgücünün tekrardan yükselmesinin de büyüyen hacmi gösterdiğini ifade etti.

Amcaoğlu, “İlk kez bakanlık, Fiyat İstikrar Fonu'nu kullanarak, akaryakıtı fonladığını ve fiyatları aşağıda tutarak, halkın ve maliyenin cebinden çıkan parayı en alt seviyede tutmaya çalıştı. Bunu kimse inkar edemez” dedi.

Yapılan çalışmalarla tüp gazı fiyatının nasıl düşürüldüğünü de anlatan Amcaoğlu, Hal Yasası’na ilişkin çalışmaların Tarım Bakanlığı ile yürütüldüğünü ve kısa sürede ihale aşamasına gelineceğini söyledi.

Amcaoğlu, AB yasaları çerçevesinde 4 projenin yürütüldüğünü, ürün güvenliğine yönelik laboratuvarların da yapılmakta olduğunu açıkladı.

Güvercinlik Sanayi Bölgesi’nde bir yıl içeresinde yapacakları çalışmalar hakkında da bilgi veren Amcaoğlu, akaryakıt alanında otomasyon sisteminin uygulanmaya başlamasıyla akaryakıtla ilişkin tüm güncellemelerin görülebileceğini ve denetimin çok kolaylaştığını söyledi. Amcaoğlu, buna ilişkin gelişmelerin devam edeceğini belirterek, “Gözetleyebileceğiz. Böylece devletin ve vatandaşın hakkını koruyacağız” dedi.

Serbest bölgeye ilişkin çalışmalar hakkında da bilgi veren Amcaoğlu, artık insanların dolandırılamayacağını söyledi.

Ekonomi ve Enerji Bakanının konuşmasının ardından Ekonomi ve Enerji Bakanlığının bütçesi oylanarak, oy çokluğuyla kabul edildi.

Genel kurul daha sonra Enerji ve Ekonomi Bakanlığına bağlı Serbest Liman ve Bölge Müdürlüğünün 2024 Yılı Mali Bütçe Yasa Tasarısını görüşmeye başladı.

Ekonomi, Maliye, Bütçe Plan Komitesi Başkanı Resmiye Canaltay'ın bütçeye ilişkin komite raporunu okumasının ardından söz alan CTP Milletvekili Erkut Şahali yasa tasarısına ilişkin söz aldı. Şahali, serbest liman ve serbest bölgenin amacına uygun kullanılmadığını söyleyerek, bundan dolayı yasa tasarısına oylarının ret olacağını açıkladı.

Erkut Şahali, serbest bölgenin farklı bir noktada yeniden yapılandırılmasının ele alınması gerektiğini kaydetti.

Ardından oylamaya geçilerek, bütçe 26 kabul ve 5 ret oyuyla geçti.

Genel kurul daha sonra bugünkü çalışmalarını tamamladı.