Ticaretin kalbi Mağusa Limanı’nda ciddi bir kaos ve kriz yaşanıyor. İthalat hacminde beklenenin üstünde artış olması nedeniyle limana indirilen konteynerler dağ gibi yığıldı; yeni geçilen gümrükte otomasyon sistemi de işlemlerin uzamasına neden oldu.
Yüzlerce konteyneri indirip, kaldıracak veya boşaltacak ekipmanların ve malları koyacak ambarların yetersizliği; gümrüğün hafta sonu çalışmaması ayrıca yaz mesaisi nedeniyle öğleye kadar hizmet vermesi limandaki tüm işleri kilitledi.
Otomasyon sistemiyle işler kolaylaşacağına zorlaştı; manuel sistemde yükler gümrük sahasından hemen çıkarken yeni sistemde 3 güne kadar uzadı.
Ticari ve ekonomik anlamda büyük kayba neden olan bu durum acenteler için de ciddi bir maliyet. Çünkü,
7-8 gün içinde konteyner geri gönderilmediğinde her gün için ilave 100-150 dolar ücret ödeniyor.
Konteynırlar dağ gibi oldu
İskenderun Limanı’nın deprem felaketinden dolayı kapatılması, Mersin Limanı’nda yığılmayı artırdı, aylardır beklenen konteynerleri taşıyan gemilerin tümü bir anda limana giriş yaptı.
Geçmiş yıllara göre özellikle araba sektöründe ithalat hacminin yüzde 100’ü aşması da limana kapasitenin üzerinde konteyner indirilmesine neden oldu.
Konteynır alanının yetersiz kaldığı Mağusa Limanı’nda şu an da konteynerler üst üste konulmaya başladı.
Ama esas kaos, otomasyon sisteminde yaşandı…
Otomasyon sistemine geçilen limanda, konteynerlerin kontrol edilip boşaltılması uzadıkça uzuyor bu da ciddi aksaklıklar yaşanmasına neden oluyor. Limanda konteyner alanının ayrıca ambar kapasitesinin yetersizliği de bu kaosa büyüttükçe büyüttü; içinden çıkılmaz bir hale getirdi.
Deniz: Limanda konteynerleri koyacak yer yok
Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTTO) Başkanı Turgay Deniz, ithalatın geçmiş yıllara göre yüzde 100’ün üzerinde artış gösterdiğini, parasal ithalatın yanında hacim olarak, gelen konteyner ile TIR sayısının arttığını vurguladı.
Deniz, bu süreçte Mağusa Limanı’nda hiçbir önlem alınmadığını ifade ederek, gelen konteynerleri koyacak yer olmadığına ve üst üste sıralandıklarına dikkat çekti. Üst üste sıralanan konteynerlerin tehlike arz ettiğine işaret eden Deniz, bu durumun sıkıntılar yarattığını söyledi.
Deniz, gümrüklerde otomasyon sistemine geçildiğini ancak sistemin sağlıklı çalışmadığı için Mağusa Limanı’nda tıkanıklıklar yaşandığını belirtti.
Deniz, otomasyon sisteminin amacının daha seri ve süratli işler yapılması olduğunu kaydederek, “Maalesef otomasyon sistemi tam tersi manüel sistemden daha uzun vakit alıyor. En önemlisi bu sistem bazı ürünleri kırmızıya atıyor ve kırmızının anlamı bu ürünlerin muayene edilmesi anlamına geliyor. Sistemin sağlıklı çalışmaması sebebi ile gelen ürünlerin yüzde 90’ının muayene gerektiriyor, çünkü hepsi kırmızıya düşüyor. Böylelikle de çok bekleme süresi oluyor” dedi.
TIRların ve konteynerlerin fazla oluşundan dolayı Mersin Limanı’nda da birikme ve beklemeler olduğunu vurgulayan Deniz, Mersin Limanı’ndan Mağusa Limanı’na ek gemi kaldırılması gerektiğini kaydetti.
“Mağusa Limanı, KKTC’nin maliyesinin kalbi”
Deniz, Mersin’de veya dünyanın diğer ülkelerinde gümrüklerin 7/24 çalıştığını fakat ülkemizde hafta sonu gümrüğün çalışmadığını, diğer günlerde de yaz mesaisi nedeni ile öğlene kadar işlediklerini belirtti.
Deniz, bir an evvel gümrüklerde vardiyalı çalışma sistemine geçilmesinin şart olduğuna dikkat çekti.
“Limandaki bu sıkıntı yılın başından beridir yaşanıyor” diyen Deniz, bu konu ile ilgili Mağusa Limanı’nda geniş çaplı bir toplantı gerçekleştirdiklerinden bahsetti.
Deniz, iki hafta önce Gümrük Dairesi Müdürü, Maliye Bakanlığı koordinatörü, komisyoncular, taşımacılar, liman işçileri kısacası tüm tarafların yer aldığı bir toplantı gerçekleştirdiklerini belirterek, sorunların konuşulduğunun altını çizdi.
Sorunların yavaş yavaş çözümü için çalışmaların başlatıldığını söyleyen Deniz, “Yer sıkıntısı için liman dışında belli bir yerin tellenerek oranın gümrük alanı olarak kullanılması, o yere personel desteği gibi bir şeyler yapılmaya çalışılıyor” dedi.
Deniz, ticaretin hızlanması için sorunların çözülmesinin şart olduğuna vurgu yaparak, esas hükümet edenlerin bu konuya ciddi önem göstermesi gerektiğini, Mağusa Limanı’nın KKTC’nin maliyesinin kalbi olduğunu belirtti.
Varer: Konteynerler biriktirilip gönderiliyor
Kıbrıs Türk Gemi Acenteleri Derneği Başkanı Vargın Varer, deprem felaketinden sonra İskenderun Limanı’nın kapanması üzerine bütün gemilerin Mersin Limanı’na uğramak zorunda kaldığına işaret ederek, Mersin’de aşırı yoğunluk yaşanmaya başladığını söyledi.
Mersin’e varış yapan gemilerin normal şartlarda bir iki gün içinde limana yanaşarak boşaltım yapıp gittiğini söyleyen Varer, yoğunluktan dolayı şu an süre azalmış olsa da Mayıs’ın sonuna kadar gemilerin 10-15 gün sıra beklediğini belirtti.
Mağusa’nın dünyaya açılış kapısının Mersin olduğunu kaydeden Varer, Uzakdoğu ve Avrupa’dan KKTC’ye gelen ithal yüklerin kapısının Mersin olduğunu vurguladı.
Varer, Mersin Limanı’ndan yaşanan yoğunluktan dolayı Avrupa ve Uzakdoğu’dan KKTC’ye getirilen yüklerin Mersin’e gidip 10 gün beklemek yerine Mersin uğrağını iptal ettiklerini anlatarak, “Bu yükler artık Uzakdoğu’da bir aktarma limanında biriktirilerek topluca götürme uygulamasına geçtiler. Hal böyle olunca her hafta 100-150 civarında Mağusa Limanı’na gelen konteynerler, Mersin – Mağusa arası çalışan aylık kapasitesi 2 bin 400 TEU olan bir gemi ile aylık bin 500 TEU (adet) konteyner olarak hep birlikte gelmektedir” dedi.
Varer, Uzakdoğu’dan yola çıkan yüklerin Mersin Limanı’ndaki yoğunluktan dolayı normal gelmesi gereken tarihlerde gelmediğine işaret ederek, martta ve nisanda gelmesi gereken konteynerlerin hepsinin birden mart sonu, nisan başı gibi geldiğini kaydetti.
“Yeterli konteyner alanı ve ekipman yok”
Mağusa Limanı’nın konteyner kapasitesinin belli olduğuna işaret eden Varer, Mağusa Limanı’nın uluslararası limanlar gibi konteyner terminali olmadığını belirtti.
Varer, uluslararası konteyner terminallerinde, sahada konteynerleri istifleyecek ve alıcıya teslim edecek yeterli ekipman olmadığından bahsederek, “Mağusa Limanı’nın fiziki alanı şu an yaşanan yığılmaya kadar konteynerleri üst üste koyup, boşaltmaya ve geri teslim etmeye yeterliydi. Son yaşanan yığılmayla birlikte ortaya çıktı ki; limanın gerek ekipman, gerekse konteyner alanı yetersiz. Bu sefer de ithalatçı işlerini bitirip konteyneri geri almak istediğinde, konteyneri istiflenenlerin en altında kaldıysa beklemek zorunda kalıyor” dedi.
“Ambar kapasitesi de yetersiz”
Varer, diğer bir sorunun ise Mağusa Limanı’nın ambarlama kapasitesi olduğuna dikkat çekerek şöyle devam etti:
“Ülkemize son zamanlarda çok fazla araba ithalatı olmaya başladı. Japonya ve İngiltere’den geçmiş yıllara göre araba ithalatında patlama var.
Mağusa Limanı’na araç konteyneri geldiğinde bir konteynerin içinde birden fazla alıcının malı var. Bunlar farklı bir yükleme sistemi ile gelir. Bu konteynerler Mağusa’daki gümrük alanında açılıp, gümrük ambarına teslim edilir. Ancak limandaki ambarlama alanı ile limanda mesai saatlerinde konteyner açma kapasitesi yetersiz kalmaya başladı” dedi.
“200 adet araç yüklü 40’lık konteyner bekliyor”
Bugün yaklaşık 200 adet araç yüklü 40’lık konteynerin limanda açılmak için beklediğini ifade eden Varer, yetersiz gümrük ambarı sebebi ile açılamadıklarını söyledi.
Varer, bugüne kadar Mağusa Limanı’nda bekleyen araç taşıyan konteyner sayısının 30’u 40’ı geçmediğine dikkat çekti.
Yetersiz ambarlama sorununun çözülmesi ve bu krizin aşılması için Maliye Bakanlığı veya hükümetin ambarlama olanağı sağlaması gerektiğinin altını çizdi.
“Otomasyon sisteminin uygulamasında aksamalar var”
Varer, Mağusa Limanı’nda mart ayında manuel yerine uygulamaya konan otomasyon sisteminin çok hızlı devreye girdiğini söyleyerek, başladığında ne acentelerin, ne gümrük komisyoncularının, ne de gümrükte çalışan memurların bu sisteme hazır olduğunun ortaya çıktığını ve sistemin uygulamasında aksamaların ortaya çıktığını belirtti.
Manuel sistem devredeyken aynı gün içinde işlemlerin bitip yüklerin gümrük sahasından çıktığını, konteyner ve gemilerin limandan ayrıldığını anlatan Varer, şimdi 1-2 gün bazen 3 gün uzayabildiğini kaydetti.
Varer, hal böyle olunca da gerek konteyner, gerekse TIRların liman sahasını terk edemediğini vurgulayarak, şimdi dolu limanın üzerine bir geminin daha geldiğine dikkat çekti.
Varer, konteynerin limanda beklemesinin acentelere ciddi maliyet oluşturduğunu söyleyerek, 7-8 gün içinde konteynerin boşu gönderilmediğinde her gün için ilave 100 – 150 dolar ücret ödediklerini vurguladı.
Şu anda bütün yükün konteyner taşıyan acentelerin sırtında olduğunu vurgulayan Varer, acentelerin ciddi bir para kaybettiğini belirtti.
Varer, bu sıkışıklığın başladığı günden bu güne, aşağı yukarı bir aydır acentelerin sırtlandığı maliyetin 200-300 bin dolar arası olduğuna dikkat çekerek, bu maliyetin daha da arttığını ifade etti.
Özkıraç: Mağusa Limanı’nda konteyner trafiği yaşanıyor
Kıbrıs Türk Armatörler Derneği Başkanı Yıltan Özkıraç, Mağusa Limanı’nda bir aydır aşırı konteyner trafiği olduğuna dikkat çekerek, limanın da bu konteyner trafiğini karşılayamadığının altını çizdi.
Özkıraç, limanda boşaltılan araç konteynerlerini koyacak yer olmadığını söyleyerek, yer olmadığı için konteynerlerin boşaltılamadığını, boşaltılamayan konteynerlerin müşteriye gidemediğini ve bu konteynerlerin ek masrafının oluştuğunu vurguladı.
Konteynerlerin beklemesi sebebi ile acentelerin ek maliyeti oluştuğundan bahseden Özkıraç, “Konteynerlere ana şirketler belirli bir süre verir. Örneğin 7 gün içinde konteyneri geri ister, geri götürmezse de her gün için ek para öder” şeklinde konuştu.
