Yunanistan'ın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde (BMGK) geçici üye olarak görev yapacağı iki yıllık süre 1 Ocak 2025'te başladı.
Atina, geçici üyelik dönemi için altı ana öncelik açıkladı:
-Sorunların barışçıl yollarla çözülmesi
-Uluslararası hukuk ile BM Şartı'nın kural ve ilkelerine saygı
-Sürdürülebilir ve kalıcı barış ve kalkınma için kadının yerinin güçlendirilmesi
-İklim değişikliği ve yarattığı güvenlik riskleriyle mücadele
-Silahlı çatışmalarda çocukların korunması
-Seyrüsefer güvenliği
Türkiye açısından sorunların barışçıl yollarla çözülmesi, BM Şartı'na saygı duyulması ve seyrüsefer güvenliği maddeleri özellikle önem taşıyor.
Bu üç madde, doğrudan Türk-Yunan ilişkilerine ve Kıbrıs sorununa bağlantılı olmalarıyla dikkat çekiyor.
Yunanistan, hem Kıbrıs sorununun çözümünde hem Ege ve Akdeniz'den kaynaklanan farklılıkların giderilmesinde uluslararası hukuka işaret ediyor ve Türkiye'yi zaman zaman bu kuralları ihlal etmekle suçluyor.
'Amacımız Kıbrıs meselesini BM gündeminde tutmak'
Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgo Gerapetritis, ülkesinin BM Güvenlik Konseyi'ndeki geçici üyeliğine ilişkin Yunan basınına verdiği demeçlerde, bu sürecin Türk-Yunan ilişkileri ve Kıbrıs sorununa etkisi üzerine mesajlar verdi.
Gerapetritis, "1 Ocak'ta BM Güvenlik Konseyi'ndeki görevimizi üstlendikten sonra amacımız Kıbrıs meselesini BM'nin aktif gündeminde tutmaktır," ifadelerini kullandı.
Yunanistan'ın BM Güvenlik Konseyi üyeliğinin, Kıbrıs sorununun müzakereler yoluyla çözümü için uluslararası baskının arttığı bir dönemde başlaması açısından önemli.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Kıbrıs Cumhuriyeti yönetimi ve Kıbrıslı Türk liderlerle 2024 Ekim ayında bir araya gelmiş ve tarafları yeniden masaya çağırmıştı.
Gerapetritis, Guterres'in çabalarını desteklemeye devam edeceklerini kaydetti.
Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti, BM parametreleri kapsamında yeni bir çözüm sürecine olumlu yaklaşıyor.
Türkiye ve Kuzey Kıbrıs'taki yönetim ise eşit egemenlik ve eşit uluslararası statü dışında bir formüle sıcak bakmadıklarını kayda geçiriyor.
ABD ve Avrupa Birliği de yeni müzakerelerin bir an önce başlatılması çağrısını yapıyor.
BM'de yeni bir müzakere sürecinin ancak her iki tarafın da onay vermesi durumunda başlayabileceği, Yunanistan'ın geçici üyeliğinin bu durumu etkilemeyeceği değerlendirmeleri yapılıyor.
Ege sorunları nasıl etkilenir?
Yunanistan'ın öncelikleri arasında deniz seyrüsefer güvenliğine ayrı bir başlık verilmesi dikkat çekici bir gelişme.
Ancak Türk-Yunan yumuşama ve artan diyalog nedeniyle gerilimsiz bir dönemden geçiyor.
Bu nedenle Atina'nın BMGK'da deniz seyrüsefer güvenliğine öncelik vermesinin geçmişe oranla daha az önemli olduğu yorumları yapılıyor.
Yunanistan, bu kapsamda, resmi dış politikasının da önemli bir kaynağı olan BM Deniz Hukuku Sözleşmesi'nin uygulanması için çalışmalar yapacağını bildirdi.
Türkiye, 1982 tarihli bu sözleşmeye taraf değil.
Sözleşmenin en tartışmalı maddelerinden biri ülkelerin kara sularını 12 mile kadar genişletme yetkisi vermesi.
Türkiye, Yunanistan'ın Ege'de böyle bir adım atmasını savaş nedeni sayacağını TBMM kararıyla kayda geçirmişti.
Yunanistan Dışişleri Bakanı, Türkiye ile Yunanistan arasında deniz sınırlarının çizilmemiş olmasının gerilim unsuru yarattığını kaydederek, bu konunun iki ülke tarafından uluslararası hakemliğe götürülerek çözümlenebileceğini savundu.
Atina'nın bu pozisyonunu kabul etmeyen Ankara, Ege'den kaynaklanan ve birbiriyle bağlantılı tüm sorunların bir paket olarak ele alınması gerektiğini, sorunun kara sularının belirlenmesine indirgenemeyeceğini belirtiyor.
Türk-Yunan işbirliği konseyi toplanacak
Ege sorunlarına ilişkin son dönnemdeki ilk geniş kapsamlı görüşme Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın 8 Kasım 2024'te Atina'ya yaptığı ziyaret sırasında ele alınmıştı.
Tarafların bu müzakereleri 2025'in ilk aylarında düzenlenecek bir Yüksek Düzeyli İşbirliği toplantısı ile devam ettirmesi bekleniyor.
Ege'de çözüm için yeni bir süreç mi başlıyor?
Hakan Fidan ve Yorgo Gerapetritis sohbet ediyor, arkada NATO logosu.Kaynak,Getty Images
Fotoğraf altı yazısı,Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Yunan mevkiidaşı Yorgo Gerapetritis Aralık 2024'te NATO zirvesinde biraraya gelmişti.
Sözkonusu toplantının Ocak ya da Şubat ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis liderliğinde Ankara'da gerçekleşmesi planlanıyor.
Tarafların bu toplantıda ekonomi, ticaret, ulaştırma, enerji ve turizm başta olmak üzere son dönemde ilerleme gösterilen alanlarda işbirliğini daha da ileriye götürecek adımları atmaları bekleniyor.
Yunan basınında çıkan haberlere göre Gerapetritis de "Niyetimiz, 2025'in ilk aylarında yapılacak Yüksek Düzeyli İşbirliği toplantısı öncesinde, her iki halkın barış ve refahına uygun olacak şekilde işbirliğimizi daha da güçlendirme yollarını araştırmaya devam etmek," ifadelerini kullandı.
Yunanistan BMGK'ya nasıl seçildi?
BM Güvenlik Konseyi, BM'nin en güçlü karar organı.
BMGK'nın beş daimî üyesinin (ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa) yanı sıra iki senelik rotasyonla görev yapan 10 geçici üyesi bulunuyor.
Geçici üyelelikler Afrika-Asya; Doğu Avrupa, Latin Amerika, Batı Avrupa ve diğer ülkeler olmak üzere dört bölgesel gruba dağıtılıyor.
Bu bölgelerden aday olan ülkeler gizli oylamada 193 üye ülkenin en az üçte ikisinin oyunu alarak seçiliyorlar.
Batı Avrupa'dan aday olan Yunanistan, Haziran 2024'te yapılan oylamada 182 ülkenin oyunu alarak iki seneliğine seçildi. Aynı oylamada seçilen diğer ülkeler ise Pakistan, Panama, Danimarka ve Somali oldu.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi nasıl çalışıyor, niçin eleştiriliyor?
Geçici üyelerin Güvenlik Konseyi toplantılarında oy hakkı bulunuyor ama daimî üyelerden farklı olarak veto hakkı bulunmuyor.
Yunanistan en son 2005-2006 döneminde Güvenlik Konseyi'nde temsil edilmişti.
Türkiye, BM Güvenlik Konseyi'nde 2009-2010 yılları arasında geçici olarak yer almıştı.
Görev süresi dolduktan sadece 4 sene sonra bu kez 2015-2016 dönemi için başvurmuş ancak gerekli çoğunluğu bulamadığı için elenmişti.
