Michelangelo, tarihin gördüğü en büyük sanatçılarından biri.
Hizmetçilerini çarşıya pazara gönderirken hazırladığı liste dahi bunun yansıması.
Hizmetçilerinin ürünleri yanlış almasına karşı usta sanatçı tedbiren her maddenin yanına ustalıkla sanatını da yansıtacaktı.
Listeyi ele almadan evvel Michelangelo'nun sergüzeşti ile alakalı bir iki hatırlatma yapalım.
Michelangelo, 1475'te Arezzo yakınlarında Caprese'de dünyaya geldi. Babasının Floransa'ya taşınması Michelangelo'nun kaderini değiştiren olay olacaktı.
Michelangelo, 13 yaşına geldiğinde annesi ölmüştü. Bu süreçte ince ruhlu bir yapıya sahip sanatçı, kendisini sanata adamaya çalıştı; ama babası ve amcaları budalaca buldukları bu sanattan nefret ediyorlardı.
Michelangelo, sert şiddete ve baskıya maruz kalmasına rağmen sanattan vazgeçmedi.
Sonunda babası oğlunun direnişine boyun eğerek onu sanatçı Grannici'nin yanına verdi ve gerekli eğitimi almasını sağladı.
Babası, Michelangelo sanatçı olursa aç ve işsiz kalacağından korkuyordu.
Oysa Michelangelo, Papa'nın muhibi olacak kadar yükselecek ve birbirinden değerli esere imza atacaktı.
Michelangelo, İstanbul'a gelmek ister
Vaka o ki Padişah Beyazid, Galata'daki Fransisken Cemaati başrahibi vasıtasıyla Michelangelo'yu İstanbul'a davet etmişti.
Kimi kaynakların belirttiğine göre, Michelangelo İstanbul'a gelmiş ve arası açılan Papa'ya karşı kaleme aldığı bazı nüshaları İstanbul'da yazmıştı.
Bu iddialar, gerçekten ziyade kurgu gibi duruyor. Son dönemde yazılan bazı romanlar Michelangelo'nun İstanbul'da bir süre yaşadığına dair iddialar kaleme alıyor.
Oysa elde somut bir delil ve kaynak bulunmuyor.
Mısır'dan Kürdistan'dan, İran'dan ve Avrupa'dan birçok ilim insanı Fatih'in ricası ve davetiyle İstanbul yolunu tutmuştu.
Yalnızca Müslüman sanatkâr ve ilim erbapları değil, yabancı sanatkâr ve bilim insanları da bu devirde büyük itibar görüyordu.
Örneğin; İstanbul fethedildikten sonra Bizanslı sanatçı Ciovanni Kirisolora'nın kayınvalidesi ve kızı esir pazarına düşmüştü.
Kirisolora, son çare olarak bir mektupla durumu Fatih Sultan Mehmet'e bildirdi. Fatih konuyu öğrenir öğrenmez Kirisolora'nın kayınvalidesi ve kızını kurtararak kendisine teslim etti.
Ayrıca Kirisolora'ya isterse faaliyetlerine İstanbul'da özgürce devam edebileceğini bildirdi.
Fatih'in ilmi konulardaki hoşgörüsü şahsi kütüphanesine de yansımıştı. Dünyanın dört bir ucundaki değerli çalışmaları temin edip Osmanlı'nın ilmi birikimine kazandıran Fatih, zengin bir kütüphane kurmuştu.
Anjiyolulu, meşhur Osmanlı tarihi çalışmasında bu zengin kütüphaneyi şöyle tarif ediyordu: O, buraya binlerce cilt eser toplamış ve tefsire ait olan kitapları da kurdurmuş olduğu diğer camilerin her birine paylaştırmıştı. Bu eserlerin büyük bir kısmı yazarlarının kendi el yazıları ile yazılmış olup söz konusu camilerin her birinde görevli memur ve muallimlere birer kaynak olma özelliği taşıyorlardı.
Bu politikalar eskisi kadar etkili olmasa da İkinci Beyazid döneminde de sürdürülmüştü.
Michelangelo, kendisine yönelik baskıları kırmak ve özgür bir ortamda çalışmak üzere İstanbul'un yolunu tutmak istese de Floransa Sancaktarı Soderini buna engel olmuştu.
Bu engelleme cebren mi; yoksa rıza yoluyla mı olduğu tespit edilemiyor.
Bilinen tek gerçek İstanbul'a gitmek üzere hazırlık yapan Michelangelo, ani bir kararla Floransa Senyörlüğü'nün Roma elçisi olarak atanmasıydı.
Listede neler var?
Michelangelo'nun alışveriş listesinde neler olduğunu merak eden sanatseverlerin merakını da dindirmek gerekirse:
- pani dua – İki somon ekmek
- un bochal di vino – Bir şişe şarap
- una aringa – ringa balığı
- tortegli – Bir makarna çeşidi
- una salama – Salam
- un bochal di tondo – Şarap çeşidi
- un quartuccio di bruscho – Şarap çeşidi
- un piattello di spinaci – Ispanak (Bir porsiyon)
- quattro alice – Dört adet balık (hamsi)
- due minestre di finocchio – Çorba (Rezene)
Usta sanatçının listesini bu denli detaylı çizmesinin tek nedeni sanatını konuşturmak değildi elbette.
Muhtemelen hizmetçilerin okuma yazma bilmemesi nedeniyle listeyi eksik yahut yanlış getirmesini engellemek için dehasını kullanmıştı yalnızca. (Independent Türkçe)
