Evrensel Yaşam Haklarını Koruma Derneği, Türkiye’de 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan merkezli bölgelerinde meydana gelen 7.7 ve 7.6 şiddetindeki deprem sonrası yaşanan yıkımın, bu süreçte akla gelen en önemli konu binaların sağlamlığı ve depreme dayanıklılığı olduğunu açıkladı. Deprem felaketinin ardından şu ana kadar 35.418 kişinin hayatını kaybettiği ve 105.505 kişinin yaralandığını hatırlatan Dernek, bu felaketin Türkiye’de bulunan KKTC vatandaşlarının da kaybına neden olduğuna dikkat çekti. “Kaybettiğimiz vatandaşlarımızın evine ateş düşmüştür, bu tarif edilmez acıyı tüm ada halkı olarak kalbimizde büyük bir acı olarak hissetmekteyiz” denilen açıklamada, kaybedilen insanların geriye getirilemeyeceği fakat binaların bu denli yıkıma uğramasından kimler sorumluysa hukuki süreçte yargılanması gerektiği ve en ağır cezaya çarptırılması gerektiği belirtildi. Evrensel Yaşam Haklarını Koruma Derneği, yaşanan deprem felaketiyle ilgili basın açıklamasında bulundu. Açıklama şu şekilde: "Anavatan Türkiye'mizde Pazarcık ve Elbistan merkezli bölgelerinde meydana gelen 7.7 ve 7.6 Şiddetindeki depremler; Adana, Gaziantep, Hatay, Malatya, Kilis, Osmaniye, Diyarbakır, Şanlıurfa ve Adıyaman’da da yıkıcı etkilere neden olmuştur. Deprem felaketinin ardından şu ana kadar 35.418 kişinin hayatını kaybettiği ve 105.505 kişinin yaralandığı belirtilmiştir. Bu felaket Türkiye’de bulunan KKTC vatandaşlarımızın da kaybına neden olmuştur. Kaybettiğimiz vatandaşlarımızın evine ateş düşmüştür. Bu tarif edilmez acıyı tüm ada halkı olarak kalbimizde büyük bir acı olarak hissetmekteyiz. Kaybettiğimiz insanlarımızı geriye getiremeyiz ama binaların bu denli yıkıma uğramasından kimler sorumluysa hukuki süreçte yargılanmalı ve en ağır cezaya çarptırılmalıdır. Belki o zaman kalbimizde ki acı bir nebze azalır. Bu süreçte akla gelen en önemli konu binaların sağlamlığı ve depreme dayanıklılığı olmuştur. -Depreme dayanıklı binalar ve özellikleri nelerdir? Son yaşanan ve büyük bir maddi yıkım ve acıya sebep olan depremler, depreme dayanıklı bina konusu bir kez daha gündeme taşımış bulunmaktadır. Son yıllarda Kıbrıs’ta yaşanan depremlerde ağır hasarlar gözlemlenmemiştir ancak Kıbrıs adasının güneyinde bulunan devasa fay hattı, tarihte tsunamiyle beraber gelen depremlere ve yıkıcı hasarlara yol açmıştır. Bu sebeple adada hissedilen büyük küçük her depremde ciddi bir panik yaşanmaktadır. Peki depreme dayanıklı binalar nasıl olmalı, hangi aşamalar çok önemli ve kesinlikle taviz verilmez olmalıdır? Genelleyecek olursak, depreme dayanıklı binalar, projesine harfiyen uygun inşa edilmiş ve sürekli bakımı yapılan binalardır. Betonarme bir binanın sağlam olmasını sağlayan binanın iskeletini oluşturan karkasıdır. Bina iskeleti temel, bağlantı kirişi, kolon, kiriş ve plakadan oluşur ve bina bu aşamadan kesinlikle taviz verilmeden projesine bire bir uygun şekilde yapılması gerekir. -Proje Proje aşaması deprem yönetmeliğine göre tasarlanıp onaylanır. Bu kısımda genel anlamda bir sıkıntı yoktur. Esas sıkıntı bir projenin uygulama aşamasında yaşanabilir. Bunun da önüne geçebilmek için kontrol şarttır. -Zemin ve temel Depreme dayanıklı bir bina yapabilmek için öncelikle toprak/zemin analizi yapılması gerekir. Toprak yapısına göre uygun temel seçimi çok önemlidir. -Su yalıtımı Yapılacak olan su yalıtımı, binanın ömrü boyunca ilk gün ki kadar sağlam ve dayanıklı olması için hayati önem taşımaktadır. Binanın temeli topraktan gelecek neme karşı uygun şekilde su yalıtımı ile korumaya alınmalıdır. -Kaliteli malzeme kullanımı Bina inşa edilirken projede belirtilen kalitede beton ve demir kullanılmalıdır. Kullanılacak demirler projede belirtilen kalınlık, sıklık ve şekillerde kullanılmalıdır. -Duvarlar Betonarme iskeleti olan bir binada duvarların herhangi bir taşıyıcılığı yoktur. Ancak duvarlar büyük depremlerde oluşan yanal kuvvetlerde kolonlar ve kirişler arasında destek görevi görür. Hiç duvar bulunmayan katlara yumuşak kat denir ve bu katlar büyük depremlerde binaların en zayıf noktalarını oluşturur. Hatta yumuşak katlar binaların hasar alması veya çökmesine de sebep olabilir. Bu yüzden binalarda sonradan değişiklik yapılarak açık alanlar oluşturmak amacıyla duvarların kaldırılması risk yaratmaktadır. Benzer şekilde, açık alan yaratmak için taşıyıcı kolonların kesilerek ortadan kaldırılması düşünülemezdir. Örneğin geçtiğimiz günlerde meydana gelen depremlerde çöken bazı bina görüntülerine göre, öncelikle zemin katın çöktüğü ardından da diğer katların üst üste çöktüğü görülmektedir. Bu duruma sebep zemin katlardaki market veya otopark gibi ara destek duvarlarının olmadığı büyük boş alanlardır. Peki oturduğumuz evin veya dairenin sağlam olup olmadığını nasıl anlayabiliriz? Öncelikle dış gözlem çok önemlidir. Zeminde kolonlarda çatlak, nemden dolayı dağılmış çürümüş kolonlara bakılmalıdır. Yapıda herhangi bir çatlama gibi anomalilerin olup olmadığına bakılmalıdır. Eğer ilgili binanın yapımı ve sağlamlığı ile ilgili şüpheler varsa bir uzmana başvurularak gerekli inceleme yapılmalı ve o binanın donatı durumu ve beton kalitesi incelenmelidir. Mevcut yapının sağlamlığını denetletmek için Kıbrıs Türk İnşaat Mühendisleri odasına başvurulabilir. -Bina bakımı Arabalarımız gibi binalarımızın da sürekli bakıma ihtiyacı vardır. Doğru zamanında yapılan bakım binanın ömrünü uzatır ve o binanın sağlamlık ve performansını korur. Bu kadar yaşanan büyük acıdan sonra ivedilikle ülkemizde de yapı denetim ofisleri kurulup uzman denetim ekipleri oluşturularak tüm binaların inşatları şahısların inisiyatifine bırakılmamalı ve her aşamada sıkı şekilde denetlenmelidir. Yapım her aşamada denetlenmeli ve denetçilerin onayı olmadan bir sonraki aşamaya geçilememelidir. Yavrularımızın günün büyük bir bölümünü geçirdiği devlet ve özel okullar başta olmak üzere, tüm ilçelerdeki devlet hastanelerimiz ve riskli görünen binaların incelenmesi ve bu raporlama sonucunda bu binaların sağlıklı binalar haline getirilmesi elzemdir. Bilen insan bilmeyen insandan üstündür! ‘Biz deprem anında nasıl davranmalıyız? bizi hayatta tutacak önlemler nelerdir? deprem öncesi alınması gereken tedbirler nelerdir? evde bir deprem hazırlık çantası nasıl hazır tutulur ; içinde neler yer almalıdır? Biz erişkin bireylerin Sivil Savunma Teşkilatı tarafından eğitilmesi ve çocuklarımızın da aynı şekilde okullarda da Sosyal bilgiler dersine Deprem ile ilgili öğretici bilgiler konması şart olmuştur. Bu konuda Eğitim Bakanlığımıza da önemli görevler düşmektedir. Biz sivil toplum örgütü olarak tüm bu konuların takipçisi olacağız".

Editör: TE Bilisim