Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres himayesinde Cenevre'de gerçekleştirilen genişletilmiş gayriresmi Kıbrıs konferansının tamamlanmasının ardından basın toplantısı düzenledi.
Tatar, “Resmi görüşmelerin yeniden başlayabilmesi için egemen eşitlik eşit statü olmalı, bu olmaksınız devam edemeyiz” dedi.
Dört yeni kapı açılması konusunda mutabık kalındığını söyleyen Tatar, mayınların temizlenmesi konusunda işbirliği içinde çalışılacağını, gençlikle ilgili teknik komite oluşturulacağını söyledi.
Tatar, “Ara bölgede güneş enerjisi sistemi oluşturularak kuzeye ve güneye enerji sağlanacak. Mezarlıkların restorasyonu konusunu da konuştuk, bakımları ve restorasyonu yapılacak.” dedi.
Cumhurbaşkanı Tatar, aynı formatta bir görüşmenin temmuz sonu yapılması konusunda uzlaşıldığını ve bu konularda yardımcı olması ve bir sonraki toplantıya hazırlık yapılması adına BM Genel Sekreteri’nin kişisel bir temsilci atayacağını belirtti.
Basın toplantısında Cumhurbaşkanı Tatar’a Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu ile Cumhurbaşkanı Özel Temsilcisi Güneş Onar eşlik etti. Tatar, konuşmasının ardından basının sorularını da yanıtladı.
“Bu bizim için yeni bir sayfa açılması anlamına geliyor”
Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, bu toplantı ile çok daha geniş kapsamlı, yapıcı bir ortamda her iki taraf için daha kalıcı ve sürdürülebilir bir ortam yaratmaya çalışıldığını kaydederek, “Bu bizim için yeni bir sayfa açılması anlamına geliyor” dedi.
Kıbrıs’ta Kıbrıslı Türkler ve Rumların, çok daha iyisini hak ettiğini vurgulayan Tatar, federal çözümün daha önce tamamlanamadığını ve istenilen noktaya gelinemediğini, dolayısı ile iki tarafın da ortak bir zeminde buluşmadığını kaydetti.
Tatar, “Biz Kıbrıslı Türkler olarak federal çözüm yönündeki fikrimiz net. Dolayısı ile biz resmi görüşmelerin ancak egemen eşitlik ve iki devletli bir şekilde yapabileceğimizi söylemiştik. O yüzden 4 sene sonra Cenevre’de yine aynı binada buluştuk ve aynı şeyi söylüyoruz. Özellikle egemen eşitlik ve eşit statü olmaksızın bu anlamda tekrardan müzakerelere devam edemeyeceğiz. Bu konuda Türkiye’nin de desteklerinden dolayı Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Fidan’a teşekkür ederim” dedi.
Rum liderin açıklamalarına bakıldığında müzakerelere Crans Montana’da kalındığı yerden devam edebileceği görüşünün savunulduğunun görüldüğünü anlatan Cumhurbaşkanı Tatar, “Ama günün sonunda bunun işe yaramadığını ve 50 yıldan beridir aynı şekilde sürdürmeye çalıştığımızı ve ilerleme kaydetmediğimizi söylüyoruz. Bizim burada ümitlerimiz çok yüksek, yeni bir yaklaşımla ve politika ile önümüzdeki adımlarla ilerleyebileceğimize inanıyorum. Ancak bu şekilde başarılı olabiliriz” dedi.
Cumhurbaşkanı Tatar, çok daha iyi bir işbirliği kültürü oluşturabilmenin, müzakerelerin başlaması ve çözüme kavuşturulması adına bir ihtiyaç olduğunun da altını çizerek, özellikle iki tarafın statü bazında eşit noktada olmamasının doğru olmadığını kaydetti.
“Bizim statümüzün de eşit seviyeye getirilmesi gerekir ki müzakerelere adil bir çerçevede başlayabilelim. Sürdürülebilir bir gelecek için bunlara ihtiyaç var dolayısı ile bu gayri resmi görüşmenin önemi için yeni bir önerim var. Kıbrıs İşbirliği Konseyi oluşturmak bizim için önemli” diyen Tatar, bu önerisinin, enerji, elektrik enterkonnekte ağları, yasa dışı göç, yeşil enerji, iklim değişikliği, su kaynakları yönetimi ve depremler gibi konularda ortak çalışmalar yapılmasına imkan vereceğini söyledi.
Cumhurbaşkanı Tatar, Kıbrıs İşbirliği Konseyi kurulması önerisinin Rum lider Hristodulidis tarafından reddedildiğini de ifade etti.
Yazılı açıklama
Toplantıda ayrıca Cumhurbaşkanı Tatar’ın yazılı açıklaması dağıtıldı. Yazılı açıklamada Tatar, sürdürülebilir bir gelecek için toplantıya olumlu ve yapıcı bir düşünceyle, adada her iki kesimin yararına olacak yeni bir kapı açma, tartışmaları geride bırakma, iyi komşuluk ilişkileri tahsis etme ve işbirliği kültürü geliştirme umuduyla katıldığını belirtti.
Tatar, Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum halkının daha iyisini hak ettiğini, çocuklar ve gelecek nesiller için en iyisini bırakmak istediklerini ifade etti.
Tatar, federal temelde görüşmelerin başarısızlıkla sonuçlandığını, Genel Sekreterinin Kişisel Temsilcisi Holguin’in 2024’te Ada’da temaslarda bulunduğunu, bu temaslarında, iki kesim arasında resmi müzakere başlatmak için ortak zeminin bulunmadığı sonucuna vardığını belirtti.
Cumhurbaşkanı Tatar açıklamasında, Kıbrıslı Türklerin federal temelde müzakerelere onayını geri çektiğini, yeni müzakere sürecine Kıbrıslı Türklerin egemen eşitlik ve eşit uluslararası statüsü teyit edildikten sonra başlanabileceğini kaydetti.
Kıbrıs Rum Yönetimi Lideri Hristodulidis’in, müzakerelere Crans Montana’da bırakıldığı yerden başlanmasını savunduğunu, Crans Montana’da üzerinde tartışılan zeminin 50 yılda tarafları bir sonuca taşımadığını kaydeden Tatar, Cenevreye yüksek umutlarla, atılacak yeni adımları belirleyebilmek için yeni bir yaklaşım, yeni bir siyasetle geldiğini, yeni siyasetle başarının mümkün olduğunu ifade etti.
Önerilerinin, Adaya çözümü getirecek müzakerelerin başlamasına vesile olacak işbirliği kültürünü yaratmaya yönelik olduğunu belirten Cumhurbaşkanı Tatar, ancak çözümün önündeki esas engelin iki kesimin statüsü arasındaki eşitsizlik olduğunu söyledi.
“Sürdürülebilir gelecek için yeni öneriler”
Toplantıda Kıbrıs İşbirliği Konseyi (CCC) kurulması önerisinde bulunduğunu belirten Tatar, adada süründürülebilir bir gelecek için iki halkın barış ve refah içerisinde bir arada yaşayabilmesi gerektiğini ifade etti.
Cumhurbaşkanı Tatar, önerilerinin anlaşmazlıkların giderilmesine, her iki kesimin faydasına olacak ortak bir zemin oluşturulmasına yardımcı olacağına inandığını kaydederek, konseyin aşağıdaki başlıklarda işbirliğinin ilerletilmesi düşüncesiyle kurulmasını önerdiğini belirtti ve şöyle devam etti:
“Bankacılık ve Finansal İşlemler, ticaret, turizm, deniz enerji kaynakları, elektrik şebekesinin AB Enterkonnekte sistemine bağlanması, düzensiz göç, yeşil enerjiye geçiş, adli meseleler, iklim değişikliği, adanın içilebilir su kaynaklarının yönetilmesi, insan kaynaklı ve doğal felaketlere karşı ortak eylem, mayınsızlaştırma”
Tatar, CCC’nin Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum lider, iki müzakereci ve konuyla ilgili ekip liderlerinden oluşacağını ifade etti.
Konseyin herhangi bir anlaşmazlığın diyalog ve diplomasi yoluyla çözülmesi için de bir platform olarak kullanılabileceğini de aktardığını kaydeden Tatar, konsey kararlarının konsensusla alınabileceğini belirtti.
Tatar, Kıbrıs için ortada iki seçeneğin durduğunu, birinin mevcut şekilde tüm olumsuzlukları göze alarak devam etmek diğerinin de ada için birlikte bir gelecek kurmak olduğunu belirtti.
“İnsani olmayan izolasyonların kaldırılması”
Tatar görüşmede izolasyonların kaldırılması gerektiğini de söylediğini, izolasyonlar devam etmesinin Kıbrıslı Türklerin temel insan haklarından yararlanmasını engellediğini, bunların arasında direk uçuş, direk ticaret ve direk temasın bulunduğunu ifade etti.
Tatar, 62 yıldır Kıbrıslı Türklerin uluslararası sistemin dışında olduğunu, Kıbrıs sorunun çözüm bulunamamasının nedeninin de bu adaletsizliğin devamı olduğunu kaydetti.
