Ahmet KARAGÖZLÜ
Ülke genelinde 24 saat boyunca “112 Hızır Servisi” 22 ambulansla kesintisiz hizmet veriyor.
Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi’nin içerisinde bulunan 112 Kontrol Merkezi’ne bağlı 15 farklı bölgede 63 şoför, 30 paramedik ve 74 hemşire toplam 167 kişi görev yapıyor.
Yaz-kış, gece-gündüz, sıcak-soğuk demeden her koşulda hizmet veren “112 Hızır Servisi” tüm ülkenin acil sağlık hizmetini üstleniyor.
BAĞIMSIZ Gazete, 112 Hızır Servisi’nin kalbine girdi, kontrol merkezinin işleyişini yerinde gördü, Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Başhekim Baş Yardımcısı, 112 Kontrol Merkezi Sorumlusu, Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Hasan Birtan ve ekibinin nasıl çalıştığını gözlemleme fırsatı yakaladı.
Kontrol merkezinde telefon başında çalışan personelden şoförüne, paramedik ve hemşiresinden doktoruna kadar tüm ekip işine dört elle sarılıyor.
Günde ortalama 1000 çağrı alan 112 Hızır Servisi, aldığı ihbarları hiç vakit kaybetmeden bölgelere yönlendiriyor.
İhbar gelir gelmez hemen harekete geçen ekipler, adeta dakikalarla yarışıyor… Ekipler, yaşam mücadelesi veren insanlara yetişebilmek için “insan üstü” bir eforla çalışıyor.
Komuta merkezinde çalışan ekiplerin en büyük sorunu “asılsız” ihbarlar… Ne yazık ki bazı sorumsuz kişiler, gereksiz yere 112 Hızır Servisi’ni arayarak görevlileri boş yere meşgul ediyor.
Ambulans şoförlerinin derdi ise trafik… Şoförler, sirenleri ve ışıkları açık ambulanslara “yol vermeyen” duyarsız kişilerden yakınıyor.
Birtan: 15 merkezde 22 ambulans hizmet veriyor
Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Başhekim Baş Yardımcısı, 112 Kontrol Merkezi Sorumlusu, Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Hasan Birtan, 112 Ambulans Hızır Sistemi’nin tüm ada geneline hizmet verdiğini söyledi.
Birtan, 112 Ambulans Hızır Sistemi’nin Dipkarpaz, Yenierenköy, Mehmetçik, İskele, Tatlısu, Geçitkale, Gazimağusa, Akdoğan, Ercan, Lefkoşa, Girne, Çamlıbel, Lapta, Güzelyurt ve Cengiz Topel olmak üzere toplam 15 sağlık merkezinden oluştuğunu söyledi.
Söz konusu sağlık merkezlerinde toplam 22 ambulansın hizmet verdiğini dile getiren Birtan, bu merkezlere Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi, Gazimağusa Hastanesi, Girne Dr. Akçiçek Hastanesi ve Cengiz Topel Hastanesi’nin de dahil olduğunu belirtti.
Birtan, 112 Kontrol Merkezi’nin 22 ambulans, 63 şoför, 30 paramedik ve 74 hemşireyle tüm adaya hizmet verdiğini ifade etti.
“112 ambulansları ‘ender de olsa’ hasta sevkine de destek veriyor”
Mavi şeritli hasta sevk ambulanslarıyla ilgili de bilgi veren Birtan, Mağusa’da 1, Lefkoşa’da ise 2 adet hasta sevk ambulansının bulunduğunu belirtti.
Birtan, bu ambulansların hastane içinde farklı branşlarda yatan hastaların evlerine sevkinin yanı sıra diyaliz gibi kronik rahatsızlıkları bulunan hastalara hizmet verdiğini kaydetti.
“Ender de olsa” 112 ambulanslarının hasta sevkine destek verdiğine dikkat çeken Birtan, bu durumun hasta sevkiyatlarında her zaman 112 ambulanslarının da kullanıldığı anlamına gelmediğini vurguladı.
Birtan, 112 servisinin yatalak hastaların taburcu olması durumunda evlerine sevki için kullanıldığı anların geçmişte de olduğunu ancak bu desteğin hastane civarı için geçerli olduğunu belirterek “Bu 5 yıl önce de böyleydi, 5 yıl sonra da böyle olacak. Aradaki tek fark yoğunluğun artmasıdır” diye konuştu.
“İlk etapta 5 ambulansa daha ihtiyaç var”
Sağlık Bakanlığı’na hasta yoğunluğunun arttığını bildirdiklerini belirten Birtan, bakanlığın şoför takviyesi ve ambulans ihalesi için organize olduğunu dile getirdi.
Birtan, ilk etapta 5 ambulansa daha ihtiyaç duyduklarını ancak ada genelindeki ambulans ağ sisteminin daha da güçlendirilmesi için 10 ambulans alınması gerektiğini söyledi.
112 Ambulans Hızır Sistemi’nin ada genelinde iyi bir bağlantıya sahip, çok iyi hizmet veren bir kurum olduğuna dikkat çeken Birtan, zaman zaman yoğunluktan dolayı sıkıntılar yaşanabildiğini ancak bu durumun her kuruluş için geçerli olduğunu ifade etti.
“Görevli doktor en ciddi vakaya gitmekle yükümlü”
Yılbaşından itibaren 112 Kontrol Merkezi’ne “acil tıp uzmanı” görevlendirildiğini anlatan Birtan, söz konusu doktorun mesai saatleri içerisinde görevinin başında olduğunu söyledi.
Birtan, mesai saatlerinden sonra ambulansa doktor gereksinimi olduğu takdirde, doktor takviyesinin yapılacağı bir nöbet listesinin bulunduğunu kaydetti.
Her vakaya doktorların gitmediğine dikkat çeken Birtan, görevli doktorun gelen ihbara göre “en ciddi vakaya” gitmekle yükümlü olduğunu vurguladı.
Görevli doktorun hangi vakaya gideceğinin kendi kararı olduğunu belirten Birtan, “Bu geçmişte de böyleydi, değişen hiçbir şey yok” diye konuştu.
Birtan, aynı anda iki ciddi vaka olması durumunda ise Acil Servis’ten doktor desteği alındığını söyledi.
“Avrupa’da ambulanslara gösterilen saygı bambaşka…”
Birtan, Avrupa’da ambulanslara gösterilen duyarlılık ile KKTC’deki duyarlılığın farklı olduğunu belirterek “Avrupa’da araçların ambulansın içinde hayat mücadelesi veren hastaya gösterdiği saygı bambaşka” diye konuştu.
KKTC’de bu konuda sıkıntı yaşanılan durumların olduğunu ifade eden Birtan, herkesi duyarlı olmaya çağırdı.
Topcuoğlu: Günde 1000 küsur çağrı alıyoruz
112 Kontrol Merkezi Sorumlu Hemşiresi Hakan Topcuoğlu, ada geneline “24 saat boyunca” kesintisiz hizmet verdiklerini söyledi.
Topcuoğlu, 112 Kontrol Merkezi’nin ada genelinde günde 1000 küsur çağrı aldığını ve bu çağrıların bölgelere göre yönlendirildiğini vurguladı.
KKTC genelinde ortalama olarak günde 150’ye yakın hızır hizmeti verildiğini anlatan Topcuoğlu, hızır sayısının aylık olarak Lefkoşa’da 700-800, Girne’de 500-600 ve Mağusa’da ise 400 civarında olduğunu belirtti.
Topcuoğlu, zaman zaman “yalan” veya asırsız ihbarların yapıldığına dikkat çekerek 112 Kontrol Merkezi’nin gereksiz yere meşgul edilmemesi gerektiğini söyledi.
“Kontrol merkezimiz ağ şeklinde”
Topcuoğlu, kontrol merkezinin işleyiş sistemini şöyle anlattı:
“Kontrol merkezimiz ağ şeklindedir. Örneğin Mağusa’dan gelen çağrı gelirse biz o bölgeyi hemen Mağusa istasyonuna yönlendiririz, onlar da hemen vakaya ulaşır.
Eğer Mağusa’da yoğunluk varsa ve ambulans olmazsa, Mağusa’ya en yakın bölgedeki istasyonlar göreve gider. Personel olarak iki paramedik veya iki hemşire vakalara gider. Ancak personel sıkıntısından dolayı bazen vakalara tek kişi gönderdiğimiz de oluyor.
Bütün vakalara doktorların gitmesi mümkün değil… Ancak tüm vakalarda istediğimiz zaman, 24 saat boyunca nöbetçi doktorumuza ulaşabiliriz. Nöbetçi doktor dışında acil tıp uzmanları ile pratisyen hekimler de doktor ihtiyacı olan vakalara mutlaka gidiyorlar.”
“Bir dakika bile bizim için çok önemli”
Topcuoğlu, 24 saatlik bir dilimde 40 civarında hızır servisine çıktıklarını ancak yaz aylarında vaka sayısının daha çok olduğunu belirtti.
Bir kalp krizi veya kalp durmasında “dakikaların” çok önemli olduğunu belirten Topcuoğlu, Lefkoşa’da trafiğin çok kötü olduğunu ve buna ilaveten “ambulansa duyarsız” kişiler yüzünden bazen vakalara geciktikleri durumların yaşandığına dikkat çekti.
Topcuoğlu, zamanla yarıştıklarına işaret ederek “1 dakika bile bizim için çok önemli… Bir hastanın beynine 1 dakika oksijen gitmemesi o insanın hayatı boyunca yatağa bağımlı kalmasına sebep olabilir” diye konuştu.
Gürkut: Doktor sayısı yeterli değil…
Kıbrıs Türk Hekimler Sendikası (TIP İŞ) Başkanı Dr. Özlem Gürkut, 112 Kontrol Merkezi’nin Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi’ne bağlı olduğunu söyledi.
Gürkut, 112 Kontrol Merkezi’nde sürekli hekim olması ve bu hekimlerin ambulanslarla her vakaya gitmesi gerektiğini ancak doktor sayısı yeterli olmadığı için bunun yapılamadığını ifade etti.
Gürkut, doktorların hasta sevki dışında müdahale gerektiren tüm vakalara gitmesi gerektiğini ancak bunun için doktor istihdamına gerek olduğunu vurguladı.
Gürkut, yeni istihdamların yapılabilmesi için mevcut yasalarda belirtilen kadro sayılarının güncellenmesi gerektiğini dile getirdi.
“Ambulans sayısı bazen yetersiz kalıyor”
Sağlık altyapısının nüfus artışına bağlı olarak artırılamadığını belirten Gürkut, ambulans sayısının bazen yetersiz kaldığına dikkat çekti.
Nüfus artışı yüzünden hastanelerin yetersiz olduğunu vurgulayan Gürkut, tüm kadrolara istihdam yapılması gerektiğini dile getirdi.
Gürkut, 1970’li yıllarda inşa edilen Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi’nin yatak kapasitesinin halen nüfusun ihtiyacı oranında artırılamadığını belirtti.
Özellikle ekonomik sorunlar yüzünden giderek fakirleşen halkın devlet hastanelerine daha çok başvurmaya başladığına dikkat çeken Gürkut, “Eskiden çoğu insan kendi cebinden ödeyerek sağlık hizmeti alıyordu. Artık bu herkesin harcı değil” dedi.
Gürkut, bu durumun hastaneleri bir o kadar daha yetersizliğe düşürdüğünü ifade ederek hastanelerin “talebe cevap veremez” şekle geldiğini söyledi.
