Ahmet UÇAR
Çevreden çalışma yaşamına, ekonomiden yapılaşmaya kadar birçok alanda denetim büyük önem taşıyor. İç piyasada denetim yapan Ticaret Dairesi İç Ticaret Şubesi’nin verilerine göre, 2023 yılında ülkedeki toplam 3 bin 837 iş yeri denetlendi, 401 bin 197 TL ceza kesildi, 2 milyon 758 bin 86 TL değerindeki mala da el konuldu.
Denetimlerin en çok 416’yla kasım ayında yapıldığı belirtilen verilerde, denetime tabi en fazla iş yerinin de Lefkoşa’da olduğu görülüyor.
Buna göre, 2023 yılı içerisinde Lefkoşa’da bin 468, Güzelyurt’ta 575, Girne’de 678, Mağusa’da ise bin 116 iş yeri denetlendi.
2023 Faaliyet Raporu’na göre iş yeri denetleme sayısı aylara göre şu şekilde:
“Ocak: 136, şubat: 401, mart: 399, nisan: 324, mayıs: 288; haziran: 288; temmuz: 250; ağustos: 277; eylül: 277; ekim: 394; kasım: 416; aralık: 364.”
Çeşitli suçlardan ceza kesiliyor
Mal ve Hizmetler (Düzenleme ve Denetim) Yasası’na göre iş yerlerine ceza kesilirken birçok suç göz önünde bulunduruluyor.
Yasa’nın ceza cetvelindeki suçlar şu şekilde sıralanmış durumda:
“Saptanan azami fiyata, azami kar yüzdeliğine, üretici satış fiyatına veya azami ücrete uymama”, “İstifcilik yapma, yapılmasına yardımcı olma veya buna izin verme veya denetime tabi bir malı satmaktan kaçınma”, “Koşullu satış yapma”, “Fatura ve/veya makbuz düzenlememe, vermeme, almama veya saklamama”, “Denetim memurlarının talep ettiği belgeleri ibraz etmeme”, “Ambalajlanması zorunlu tutulan malın ambalaj etiketinin bulunmaması veya kurallara uygun olmaması”, “Son kullanma tarihi veya en iyi kullanma süresi geçmiş mal satma”, “Ambalaj etiketinde yanlış veya yanıltıcı bilgi verilmesi”, “Denetime tabi malın kalite kurallarına
Uymama”, “Fiyat etiketi bulundurmama”, “Menü veya fiyat listesi bulundurmama”, “Satmadığı bir malı satarmış gibi göstererek müessesenin reklamını yapma veya müessesenin aldığı ünvanla tüketiciyi yanıltma veya menü ve fiyat listesinde gösterilen fiyatlara uymama”, “Perakende satış biriminin miktarında azaltma yapma”, “Ekmek üretimi ve satışı kurallarına uymama”.
401 bin TL’den fazla ceza kesildi
2023 yılında yapılan denetimler sonucu iş yerlerine kesilen ceza tutarı toplam 401 bin 197 TL oldu.
2023 yılı içerisinde ilçeler bazında yapılan denetimler sonucunda Lefkoşa’da denetlenen iş yerlerine 186 bin 787 TL, Güzelyurt’takilere 31 bin 223 TL, Girne’dekilere 74 bin 619 TL, Mağusa’dakilere 108 bin 566 TL ceza yazıldı.
Faaliyet Raporu’nda 2023 yılında kesilen ceza miktarları aylar bazında şu şekilde:
“Ocak: 10 bin 850,40 TL, şubat: 31 bin 194,90 TL, mart: 20 bin 344,50 TL, nisan: 40 bin 693 TL, mayıs: 39 bin 332,70 TL, haziran: 46 bin 114,20 TL, temmuz: 40 bin 689 TL, ağustos: 19 bin 913,30 TL, eylül: 65 bin 170,80 TL, ekim: 38 bin 016,30 TL, kasım: 23 bin 533,90 TL, aralık: 25 bin 344,20 TL.”
2 milyon 758 bin TL’lik mala el konuldu
İç Ticaret Şubesi 2023 Faaliyet Raporu’na göre geçen yıl toplamda 2 milyon 758 bin 086,28 TL değerinde mal müsadere edildi (el konuldu).
2023 yılında Lefkoşa’da 1 milyon 011 bin 134 TL’lik, Güzelyurt’ta 342 bin 686 TL’lik, Girne’de 891 bin 591 TL’lik, Mağusa’da ise 512 bin 674 TL’lik mal müsadere edildi.
Verilere göre müsadere edilen malların değerleri aylar bazında şöyle:
“Ocak: 47 bin 142,46 TL, şubat: 266 bin 129,87 TL, mart: 165 bin 417,02 TL, nisan: 253 bin 084,23 TL, mayıs: 313 bin 364,49 TL, haziran: 193 bin 989,28 TL, temmuz: 202 bin 683,66 TL, ağustos: 296 bin 270,98 TL, eylül: 260 bin 248,94 TL, ekim: 281 bin 750,90 TL, kasım: 254 bin 520,12 TL, aralık: 223, 484,33 TL.”
