Plastik atıkların azaltılmasını ve böylece çevre felaketlerinin önüne geçilmesini öngören Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Tüzüğü’ndeki değişikliğin ardından başlayan tartışmalar sürüyor.
Ülkemizde yasa dışı çöplüklerden orman yangınlarına, vahşi depolamadan deniz kirliliğine kadar birçok çevre sorunu yaşanırken, plastik konusunda atılan bu adım yüzleri gülümsetse de bu tüzüğün hayata geçebileceği bir altyapı bulunmuyor.
Gıda sektörü ve plastik üreticileri başta olmak üzere birçok kesim plastik dışında kullanabilecekleri başka bir seçeneğin bulunmadığını belirterek alternatif üretilmesi için süre istiyor.
Yeşil Barış Hareketi Genel Sekreteri Doğan Sahir, tüzüğün hayata geçirilebilmesi için ihtiyaç duyulan planlama ve altyapının oluşturulmadığını, bu haliyle tüzüğün uygulanmasının imkânsız olduğunu vurguladı. Sahir, plastik yerine karton ve kağıt hamurundan imal edilen kapların kullanılabileceğini, ülkede buna yönelik üretimin gerçekleştirilmesi gerektiğini söyledi.
Sahir: Tüzük geçirilmeye çalışılırken
hiçbir planlama yapılmadı
Yeşil Barış Hareketi Genel Sekreteri Doğan Sahir, plastik kullanımını yasaklayan tüzüğün hazırlıklarının yapılması ve altyapısının oluşturulması gerektiğini belirterek, plastiğin kaldırılmasının ardından kullanılacak alternatif ürünleri kimin üreteceğini, şimdiye kadar plastik üzerine yatırım yapan kişilerin durumunun ne olacağını sordu.
Yatırım yapılan bu yerlerin, tesislerin büyük bir kısmının gözden geçirilerek yeni model şeyler üretmeye uygun hala getirilebileceğini dile getiren Sahir, bununla ilgili bir tedbirin de alınmadığını ifade etti.
Sahir, birçok kişinin plastik yasaklanacağı için stok yaptığına işaret ederek, bu stokların da kontrol edilip ne kadar süre varlığını sürdüreceğinin belirlenmesinin yapılmadığını söyledi.
Güney Kıbrıs’taki çevrecilerin ellerindeki plastik stokları bitmesine rağmen naylon poşetler dağıtılmaya devam ettiğini ve bunların KKTC’den kaçak bir şekilde Güney Kıbrıs’a geçirildiğini söylediğini bildiren Sahir, ülkedeki plastik stoklarının ne kadar olduğunun bilinmesinin önem arz ettiğini vurguladı.
Sahir, plastik kullanımının önüne “Yasakladım” demekle geçilemeyeceğine dikkat çekerek, plastik yerine kullanılacak alternatif ürünler için bir hedef konulması, yatırımların geliştirilmesiyle gelişme kaydedileceğinin altını çizdi.
“Planlamalar yapılmadan, altyapı
hazırlanmadan tüzüğün geçmesi imkansız”
Sahir, bu adımlar atılmadan, gereken planlamalar yapılmadan söz konusu tüzüğün geçmesinin imkânsız olduğunu dile getirerek, alternatif olmadan plastik kullanımının yasaklanmasının doğru bir yaklaşım olmadığını ifade etti.
Tüzük hazırlanırken çevre örgütleriyle görüşülmediğine işaret eden Sahir, şu an Komite’nin kendileriyle görüşme isteği içerisinde olduğunu söyledi.
Sahir, bu tüzüğün geçirilebilmesi için süreç içerisinde büyük bir adım atılmadığına dikkat çekerek, tüm bu altyapının oluşturulması için 2 yıla ihtiyaç duyulduğunu anlattı.
Şu an tüzüğün 1,5 yıl ertelendiği üzerinde duran Sahir, bu süre içerisinde gereken adımlar atılmazsa bu sürenin sonunda 1,5 yıl daha süre isteneceğinin altını çizdi.
“Plastik yerine kâğıt ve kartondan
imal edilmiş ürünler kullanılabilir”
Plastik yerine alternatif ürünlerin kullanılabileceğini belirten Sahir, kağıt kullanılabileceğini, bunun Avrupa’da kullanıldığını kaydetti.
Sahir, Avrupa’da restoranlarda kağıttan tabakların kullanıldığını dile getirerek, pipetlerin de plastikten yapılmasının bir zorunluluk olmadığını ifade etti.
Pipetlerin cam ve metalden her gün kullanılabilecek modellerinin bulunduğunu; tek kullanımlık pipetlerin makarna gibi malzemelerden yapıldığını söyleyen Sahir, plastik dışında hem tek kullanımlık hem de defalarca kullanımlık ürünlerin üretilebileceğini vurguladı.
Sahir, şöyle devam etti:
“Paket servis yapan restorancılar için iki model düşünülmesi lazım. Yemek kapları için kartondan imal edilen modeller tercih edilebilir. Ya da müşterilerden hazır kap talep edilebilir. Sen restorana bir yiyecek almaya gittiğinde kabını kendin götürürsün. Avrupa’da bu şekilde yapılıyor. Paket servis olduğunda yemekler karton veya kağıttan üretilmiş kaplara konuyor. Bakkallar, bakliyat ürünlerini kağıt pakette getirir ama sen yiyecek istediğinde kağıt veya kartondan imal edilmiş tabaklarla getirilebilir.”
Ülkemizde kağıt paketlerin kullanımın geliştirilmesinin çok olay olduğuna işaret eden Sahir, bu kağıt tabakların iki şekilde üretildiğini açıkladı.
Sahir, tabaka kağıtlar kesilip katlanarak yapılan modeller ile kağıt hamurundan yapılan kapların söz konusu olduğunu belirterek, kağıt hamurdan kap yapma için eritme ve kalıp basma makinelerinin bulunduğunu kaydetti.
Bu özeliklerin plastik üretimi sırasında kullanılan bazı makinelerde zaten var olduğunu dile getiren Sahir, yumurta kartonlarının da kâğıt hamurdan yapıldığını, bunun geliştirilerek farklı kapların oluşturulabileceğini ifade etti.
“Devletin ve sanayicilerin içerisinde
olduğu bir örgütlenmeye ihtiyaç var”
Sahir, kağıt kullanarak üretimde bulunan herhangi bir girişimin ülkemizde bulunmadığına işaret ederek, sadece bir miktar ithal edildiğinin görüldüğünü söyledi.
Sahir, “Bunların planlanıp devletin, sanayicilerin içerisinde olacağı bir örgütlenmeyle bilinçlendirerek, yönlendirerek, fonlandırarak ve katkılar yaparak sağlanması gerekiyor” dedi.
Plastik üretimiyle kağıt kaplar üretiminin birbirine uyan yanlarının bulunduğunu belirten Sahir, bir makinenin kapatılıp yerine farklı bir teknolojiye sahip makinelerin alınmasının ekonomik olmadığını, bu nedenle mevcut makinelerin kağıt kap üretimine uyarlanabileceğini kaydetti.
