Türk Lirası’nın (TL) döviz kurları karşısında her geçen gün değer kaybetmesi vatandaşı döviz almaya yönlendirdi. TL’nin döviz kurlarındaki yükselişine rağmen bankalardaki mevduatların yüzde 80’i yabancı para birimlerinden, yüzde 20’si ise TL cinsinden oluşuyor.
BAĞIMSIZ GAZETE’ye konuşan Kuzey Kıbrıs Bankalar Birliği Başkanı Olgun Önal, Türk Lirası likiditesinde herhangi bir sorun olmadığını, yabancı para likiditesinin de çok güçlü olduğunu söyledi.
Kuzey Kıbrıs Bankalar Birliği’nden elden edilen verilere göre, nakit değerler Ocak 2023’te 413 milyon 419 bin TL; 282 milyon 471 bin dolar karşılığı TL mevduat; 305 milyon 415 bin sterlin karşılığı TL mevduat; 231 milyon 282 bin Euro karşılığı TL mevduatken, Mart 2023’te 429 milyon 430 bin TL’ye, 316 milyon 832 bin dolar karşılığı TL mevduata, 339 milyon 352 bin sterlin karşılığı TL mevduata ve 230 milyon 997 bin Euro karşılığı TL mevduata yükseldi.
Mevduatlara bakıldığında ise, Ocak 2023’te 21 milyar 010 milyon 834 bin TL mevduatı, Mart 2023’te 21 milyar 603 milyon 631 bin TL’ye yükseldi.
Döviz mevduatında ise, dolar karşılığı TL mevduatı 20 milyar 580 milyon 770 bin TL’den (Ocak 2023), 21 milyar 621 milyon 686 bin TL’ye (Mart 2023); 47 milyar 922 milyon 585 bin TL karşılığı sterlin mevduatı, 51 milyar 337 milyon 279 bin TL mevduata; 17 milyar 788 milyon 539 bin TL karşılığı Euro mevduatı da, 17 milyar 962 milyon 672 bin TL mevduata çıktı.
TL mevduatların krediye dönüşüm miktarı ise şöyle:
Ocak 2023’te 21 milyar 571 milyon 371 bin TL olan krediler, Mart 2023’te 23 milyar 662 milyon 828 bin TL’ye yükseldi.
Döviz bazında ise 8 milyar 362 milyon 678 bin dolar karşılığı TL (Ocak 2023) olan kredi miktarı 8 milyar 512 milyon 512 bin TL mevduata (Mart 2023); 17 milyar 813 milyon 288 bin sterlin karşılığı TL (Ocak 2023) olan kredi miktarı 18 milyar 835 milyon 378 bin TL mevduata (Mart 2023); 6 milyar 714 milyon 928 bin Euro karşılığı TL (Ocak 2023) olan kredi miktarı ise 6 milyar 901 milyon 763 bin Euro karşılığı TL mevduata (Mart 2023) yükseldi.
Önal: TL mevduatların krediye
dönüşüm oranı yüzde 110 düzeyinde
Kuzey Kıbrıs Bankalar Birliği Başkanı Olgun Önal, bankalardaki toplam mevduatın yüzde 80’ini yabancı paraların, yüzde 20’sini ise Türk Lirası’nın oluşturduğunu vurguladı.
Önal, TL mevduatın ocak sonuna göre az da olsa artığını belirterek, TL mevduatların krediye dönüşüm oranının yüzde 110 düzeyinde olduğuna dikkat çekti.
TL cinsindeki mevduatların tamamının krediye dönüştürüldüğünü söyleyen Önal, Türk Lirası’nda yegane kaynağın sadece mevduatlardan oluşmadığına işaret etti.
Önal, başka öz kaynakların yanı sıra önemli miktardaki diğer kaynaklarla Türk Lirası likiditesinin desteklendiğini söyledi.
“TL likiditesinde herhangi bir sorun yok”
Türk Lirası likiditesinde herhangi bir sorun olmadığının altını çizen Önal, mart sonu itibarıyla yaklaşık 10 milyar TL olan Türk Lirası aktiflerinin likidite amaçlı kullanıldığını vurguladı.
Önal, ilave Türk Lirası ihtiyacı olması durumunda, KKTC Merkez Bankası ile swap yoluyla (USD varlıklar karşılığında TL temin etme) ya da para piyasası limitleri kullanılarak (şimdilik 2.5 milyar TL ama ihtiyaçlara bağlı hemen artırılabiliyor) ek TL likiditesine erişebilme imkanına sahip olduklarını da söyledi.
Mart 2022’de Türk Lirası mevduatının büyüklüğünün 16 milyar TL olduğuna işaret eden Önal, Mart 2023’de bu tutarın mutlak değer olarak yükseldiğini ifade etti.
Mevduatın çok önemli bir kısmının o dönemde de yabancı para birimlerinden oluştuğunu belirten Önal, mevduattaki dolarizasyon sürecinin 2018’in son çeyreğinde sert kur hareketleriyle başladığını dile getirdi.
Söz konusu dönemde yaklaşık yüzde 50 yabancı para, yüzde 50 Türk Lirası olan mevduat kompozisyonunun yavaş yavaş yabancı para lehine değişmeye başladığını belirten Önal, kur hareketlerinin yanında negatif mevduat getirilerinin tasarruf sahiplerini Türk Lirası dışında alternatifler aramaya ittiğini vurguladı.
“Yabancı para likiditemiz çok güçlü”
Önal, yaklaşık 90 milyar TL’lik yabancı para mevduatının neredeyse sadece 1/3’ünün kredilerde olduğunu belirterek kalan döviz kaynaklarının likit döviz varlıklarında değerlendirildiğini söyledi.
Yabancı para likiditesinin çok güçlü olduğuna işaret eden Önal, “Seçimi kimin kazanacağını, seçim sonrası izlenecek politikaları, kullanılacak araçları, dozunu, politika yapıcıların kim olacağını, halkla ve uluslararası dünya ile iletişimin nasıl kurulacağını bilmemekle beraber doğru adımların atılacağına ve doğru iletişimin kurulacağına olan inancımı belirtmek isterim” diye konuştu.
Döviz kurlarının izlenecek ekonomi politikasına, enflasyona, faiz oranlarına, politika uygulayıcılarına ve iletişim becerilerine bağlı olduğunu belirten Önal, bunun için “şu olur, bu olur” demenin yanlış ve spekülatif olacağını dile getirdi.
Döviz yükümlülüğü olanların olası olumsuz senaryolara karşı risklerini küçülterek yönetmelerinde fayda olduğuna dikkat çeken Önal, kredilerin, ekonomik faaliyetlerin devamı için ihtiyaç duyulan finansmanın giderilmesi için kullandırıldığını söyledi.
Önal, “Kullanım amacı, bir kredinin önemli parametresi… Ve bir kredinin kullandırımı sonrasında, üçüncü bir tarafa ödeme boyutu var, bazı istisnalar dışında. Eğer varsa, TL kredi kullanarak spekülatif amaçlı döviz varlık yaratılmasının yaygın bir uygulama olduğunu düşünmüyorum” ifadelerini kullandı.