Kıbrıs Türk Mimar Ve Mühendisler Odaları Birliği’ne (KTMMOB) bağlı Peyzaj Mimarları Odası, Oda Başkanı Dr. Gülizar Eroğlu’nın 2023 yılında Gazimağusa’da yaptığı ziyaret esnasında “Aşıklar Yolu” olarak bilinen yerde Anıt Ağaç özelliği taşıyabilecek 2 ağaç fark ettiğini belirterek, yapılan incelemelerde ağaçların Anıt Ağaç özelliği taşıdığı yargısına varıldığını açıkladı.
Peyzaj Mimarları Odası konuyla ilgili yazılı bir açıklama yaptı.
Açıklama şu şekilde:
“Oda Başkanımız Dr. Gülizar Eroğlu 2023 yılının Aralık ayında Mağusa bölgesine yaptığı bir gezide Mağusa surlarına yakın, halk arasında “Aşıklar Yolu” diye bilinen güzergah üzerinde Anıt Ağaç özelliği taşıyabilecek 2 ağaç fark etti.
Gördüğü iki ağaç üzerinde tür tespitini de yaptığı ön incelemede ağaçların Anıt Ağaç özelliği taşıdığı yargısına vardı.
Ağaçların bazı dallarının kesilerek zarar verildiğini, etrafına çöpler atılarak ihmal edilmiş bir durumda olduğunu gördü. İvedi olarak koruma altına alınması gereken Anıt Ağaç özelliği taşıyan bu iki ağacın korunması için Mağusa bölgesinde etkin olan Her Daim Dostlar grubuna ulaştı. Oda Başkanı Dr. Gülizar Eroğlu'nun hazırladığı yazı ile Gazimağusa Kaymakamlığı’na Anıt Ağaçlar hakkında bilgilendirme ve korunması için gereğinin yapılması hususunda bir ortak yazı hazırlandı (ek1).
Ne mutlu bize ki 24 Temmuz 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan karar ile (ek2) Taşınmaz Eski Eserler ve Anıtılar Yüksek Kurulu kararı ile adı geçen ağaçların Anıt Ağaç olarak listelenmesi ve koruma altına alınması kurulca karara bağlandı. Bu bağlamda Gazimağusa Kaymakamlığı’na ve Orman Dairesi’ne teşekkürü bir borç biliriz...
Muhtemelen İngiliz döneminde Kıbrıs'a getirilerek dikilen bu ağaçların Latincesi Phytolacca dioica’dır (ek3). Şekerci Boyası, Gölge Ağacı gibi isimlerle bilinmektedir. Güney Amerika’ya özgü, devasa, yaprak dökmeyen bir ağaçtır. Dev boyutlara ulaşabilen her dem yeşil bu ağaç iki evcikli (dioik) bir bitkidir; dişi ve erkek çiçekler aynı bitki üzerinde bulunmaz.
Dev bir şemsiyeye benzeyen tacı 18 metrelik bir çapa ulaşabilir. Gövdesinde su muhafaza edebildiği için kurak alanlarda yetişebilir. -4 dereceye kadar dayanabilen suptropik bir ağaçtır. Ayrıca ağacın öz suyu zehirli olduğu için böceklere karşı da dirençlidir. Parklarda peyzaj amaçlı ve Bonsai yapımında kullanılan bu ağacın meyvelerinden geleneksel boya üretilmektedir ve ağacın Şekerci Boyası ismi buradan gelmektedir.
Bu ağaçtan Girne'de de vardır. Bella Solarus-Güzel Gölge Ağacı olarak da bilinir.
Bizler KTMMOB Peyzaj Mimarları Odası olarak Gazimağusa’da bulunan bu güzide ağaçların Anıt Ağaç olarak listelenmesi ve koruma altına alınmasında öncü olmaktan, katkı koymaktan çok mutlu olduk...
Süreç devam ediyor, takipçisi olacağız, Kıbrıs'ın doğal tarihi kültürel değerlerinin korunması için Elimizden geleni yapmaya da devam edeceğiz”.