Karma oyun kaldırılmasını içeren Seçim ve Halkoylaması (Değişiklik) Yasa Önerisi, siyasi partiler arasında bölünmeye neden oldu.
Hukuk, Siyasi İşler ve Dışilişkiler Komitesi’nde görüşülmesi beklenen öneriyle ilgili özellikle mecliste temsiliyeti bulunmayan siyasi partilerin ciddi bir bölümü karma oyun kaldırılmasını demokrasiye aykırı buluyor ve karma oy kullanımıyla ilgili karışıklığın ortadan kaldırılması için farklı bir model üzerinde çalışılması gerektiğini savunuyor.
Karma oyun kaldırılması ile ilgili yasa önerisini yapan UBP Genel Sekreteri Oğuzhan Hasipoğlu, parlamenter sistemin siyasal partiler üzerine kurulduğunu belirtirken, TDP Genel Başkan Yardımcısı Nevzat Özkunt ile BKP Genel Başkanı İzzet İzcan karma oyun demokratik bir hak olduğunu ifade etti.
HP Genel Başkanı Kudret Özersay ise karma oyun kaldırılmasının seçmenin özgürlüğünü daraltacağını ancak karma oyun da misyonunu kaybettiğini belirtti.
14 bin 81’inin karma oydan
5 bin 775’i geçersiz sayıldı
Ülkede 23 Ocak 2022’de gerçekleşen genel seçimde 203 bin 792 seçmeden, 14 bin 81’inin karma oy kullandığı ve bunun 8 bin 306’sının geçerli, 5 bin 775’nin ise geçersiz sayıldı.
Yani kullanılan karma oyların 3’te birinden fazlası geçersiz oldu. Buna karşılık 101 bin 966 mühürlü oy pusulasından 97 bin 106’sı geçerli, 4 bin 890’ı ise geçersiz sayılmıştı.
Hasipoğlu: Tercih değil, karma
oyun kaldırılması öngörülüyor
Karma oyun kaldırılması ile ilgili yasa önerisini yapan UBP Genel Sekreteri Oğuzhan Hasipoğlu, dünyanın hiçbir yerinde karma oy sisteminin olmadığını belirterek seçmenin partisine oy vermesi gerektiğini kaydetti.
Hasipoğlu, hedefin karma oyun kaldırılması olduğunu ancak parti içi tercihin kaldırılmayacağını belirtti.
Mevcut sistemin çok karışık bir sistem olduğundan söz eden Hasipoğlu, aynı zamanda mevcut sistemin kişiyi ön plana çıkaran bir sistem olduğunu da söyledi.
Hasipoğlu, “Bizim parlamenter sistemimiz siyasal partiler üzerine kurulmuştur. Siyasal partiler de demokrasimizin vazgeçilmez unsurlarıdır. Dolayısı ile tercihin değil, karma oyun kaldırılması yönünde bir düzenleme yapıyoruz” dedi.
Oğuzhan Hasipoğlu, milletvekilliği için bağımsız aday olacak olanlarla ilgili ise gerekli düzenlemenin yapılacağını ve seçmenin ister siyasi partiye isterse de bağımsız adaya oy verebileceğini söyledi.
Özkunt: Karma oy demokratik bir haktır
TDP Genel Başkan Yardımcısı Nevzat Özkunt, karma oyun kaldırılması konusunda hem hükümetteki partilerin hem de muhalefet partisinin görüş birliği içerisinde olduğunu söyledi.
Özkunt, TDP’nin bu konudaki görüşünü daha önce belirttiğini anımsatarak “Karma oy demokratik bir haktır. 23 Ocak 2022 seçimleri öncesinde kurulan AD-HOC Komitede karma oyun kaldırılması yönündeki görüşümüzü belirtmiştik. Görüşümüzde bir değişiklik yok” dedi.
Nevzat Özkunt, karma oyun kaldırılması durumunda da bu konudaki çalışmalarını yoğunlaştıracaklarını ifade etti.
Karma oyun kaldırılmasının seçime katılım oranını düşürebileceğini kaydeden Özkunt, ancak yanan oyların ciddi çoğunluğunun da karma oylar olduğunu hatırlattı.
Özersay: Karma oy yıllar içerisinde misyonunu kaybetti
Halkın Partisi Genel Başkanı Kudret Özersay, karma oyun, seçmenin aslında siyasi partilere bir nevi ders vermek maksadı ile araç olduğunu belirtti.
Özersay, bunun en somut örneklerinden birinin de 2012’den sonra Toparlanıyoruz Hareketi’nin ilk ortaya çıktığı dönem olduğunu belirterek “Toparlanıyoruz Hareketi ilk ortaya çıktığı dönemde vatandaşa bir çağrıda bulundu. Bu da ‘siyasi partilere güvenemeyiz, siyasi partiler ciddi bir partizanlık durumu ortaya çıkardı. O yüzden parti listelerindeki nitelikli, liyakatı olan, ülkeye katkı yapabilecek adaylara karma oy ile destek verin’ yönündeydi. Bu dönemde de karma oy patlamıştı. Çok yüksek oranda karma oy çıkmıştı ve siyasi partilerde bundan belli oranda ders almıştı” dedi.
Bu açıdan bakıldığında karma oyun olumlu bir tarafı ve yerine getirebileceği bir misyon olduğundan söz eden Özersay, ancak geçen yıllar içerisinde farklı siyasi partilerden, menfaatini öne çıkaranların sırf kendileri seçilebilsin diye menfaat ortaklıkları kurduklarını söyledi.
Özersay, karma oyun da bu menfaat ortaklıkları için bir enstrümana dönüştüğünü kaydetti.
Kudret Özeray, özellikle son dönemde bir partinin milletvekili adayının, başka partilerin de karma listelerine girmeye çalışarak menfaat ilişkisi kurmaya başladığını söyleyerek bunun da siyasi yozlaşmayı gösterdiğini belirtti. Özersay, menfaate dayalı siyaseti esas alanların karma oy hakkını istismar etmesi nedeniyle bu dönemde karma oyun kaldırılmasının kendileri açısından olumsuz bir şey olmadığını ifade etti.
Özersay, karma oyun kaldırılmasının normal şartlar da özgürlüğünü kısıtlayacak bir şey olduğunu belirtti.
“Seçmenin özgürlüğünü daraltan bir değişiklik”
Kudret Özersay, ülkedeki oy verme sisteminde parti içi tercihin de partiler arası tercihin de olduğunu söyleyerek seçmenin özgürlüğünün daraltılacağını belirtti. Özersay, ancak yaşanan siyasi tecrübeler nedeniyle bu konuda bir düzenlemeye ihtiyaç olduğunun söylenebileceğini kaydetti.
Katılımla ilgili sıkıntının zaten var olduğundan söz eden Özersay, “Karma oy varken de katılımla ilgili sıkıntı yaşandığı görülüyor. Bize göre; eğer siz seçilmişlerin ülkeyi yönetmesini, parti başkanı olmasını sağlayamıyorsanız ve müdahalelere kapı aralayıp, seçilenlerin değil, başkalarının başbakan veya parti başkanı olmasına izin veriyorsanız ve gayri meşru hükümetler ortaya çıkıyorsa bu da seçmenin sandığa gitmesini olumsuz etkiliyor. Vatandaş seçmenin sandığa gitmesinin ne anlamı var diye sorguluyor” dedi.
İzcan: Baraj kaldırılmalı
Birleşik Kıbrıs Partisi Genel Başkanı İzzet İzcan, UBP ile CTP’nin karma oyun kaldırılması yönünde karar aldığını söyleyerek ve “Amaçları partilerinin hegomanyasının devamını sağlamaktır. Karma oy bireye hak veriyor” dedi.
İzcan, karma oyun vatandaşa tercih hakkı verdiğini ve bunun iyi bir şey olduğunu söyledi.
Şu anda anti demokratik bir sistem olduğunu kaydeden İzzet İzcan, yapılması gerekenin tek seçim bölgesine geçip, seçim barajını kaldırmak olduğunu belirtti.