Eniz ORAKCIOĞLU
Pandemi dönemiyle birlikte ciddi bir gerileme dönemine giren turizm sektöründe, toparlanma sürecine girildi ancak istenen düzeye henüz ulaşılamadı.
Kıbrıs Türk Turizm ve Seyahat Acenteleri Birliği (KITSAB) Başkanı Orhan Tolun, 2019 yılında pandemiyle birlikte sektörün ciddi hasar aldığını ancak 2023 yılında toparlanma sürecine girildiğini belirtti. Tolun, yolcu sayılarının arttığını ama konaklama ve gecelemede istenilen rakamlara ulaşamadıklarını vurguladı.
Tolun, yabancı turist sayısındaki düşüşten ve uçak bileti fiyatlarındaki olağan üstü yükselişten bahsederek, küçük otellerin kapandığını, ayakta kalan otellerin ise lu oteller olduğunu söyledi.
Kuzey Kıbrıs tanıtımlarının yurt dışında yeteri kadar yapılmadığına işaret eden Tolun, TC Turizm Bakanlığı’nın yaptığı reklamla turizmin ayakta kalmaya çalıştığını belirtti. Tolun, “Turizmde yeniden yapılanmaya gidilmeli. İstikrarlı, sürdürülebilir turizm yapısı şart” dedi.
“Pandemi ile birlikte her şey altüst oldu”
KITSAB Başkanı Orhan Tolun, 2019’a kadar turizmde normal bir gelişme olduğunu, ama pandemi ile birlikte her şeyin altüst olduğunu söyledi.
Tolun, pandemiden sonra seyahat acentelerinin çalışmaz olduğunu, şehir dışındaki küçük otellerin hemen hemen tamamının kapandığını vurgulayarak, rehberlerin işsiz kaldığını ve pandeminin etkilerinin halen sürdüğünü ifade etti.
2023 yılında turist açısından bakıldığında 2019’daki turist sayısının yakalandığını ama konaklama sayılarının yakalanamadığını belirten Tolun, 4 yıl içerisinde Türkiye’den gelen turist sayısında artış olduğunu, yabancı turist sayısının ise azaldığını kaydetti.
Tolun, bir zamanlar İngiltere’den Kuzey Kıbrıs için çalışan 20’den fazla tur operatörü olduğunu ve 20 binden fazla turist getirdiklerini kaydederek, bugün 5 bin, 6 bin turist ancak geldiğini söyledi.
Tolun, geceleme oranlarının 2019’a kıyasla 4.5 milyondan 3.5 milyona kadar düştüğünü belirtti.
Tolun, 2019’daki yatak sayısının 4 yıl sonra da artmadığını ifade ederek, bunun sebebinin ise lu otellerin sayısı artarken, küçük oteller kapanması olduğunu aktardı.
“İstikrarlı, sürdürülebilir bir turizm yapısı istiyoruz”
Tolun, devletin turizm camiası içerisinde güven yitirdiğine işaret ederek, “Tur operatörlerinin teşviklerini alamaması, 10 yıldır yurt dışında hiçbir reklam yapılmaması, ülkemizin reklamını bile Türkiye Cumhuriyeti Turizm Bakanlığı’nın yapması gibi sebeplerle devlete güven kaybolmuştur. Bunların yanında uçak bileti fiyatları ciddi anlamda yükselmiş, sektörde bir dağınıklık meydana gelmiş, Havaalanı ile ilgili ciddi sıkıntılar yaşanmıştır. Tüm bunlara bakıldığında turizm olumsuz etkilenmemesi mümkün değildir” dedi.
Tolun, gelen yolcuların birçoğunun otellerde kalmadığını daha fazla yapılan apartmanlarda ve villalarda konakladıklarını bu nedenle gelen yolcu sayısının turizme katkı sağlamadığını ifade etti.
Tolun, uçak biletlerinin ise direkt olarak uçak şirketlerinden kesildiğini kaydederek, acentelerinde bu durumda kazanç sağlayamadığını söyledi. Biletler internet üzerinden kesildiği için hava yolu şirketlerinin vergi vermediğini belirten Tolun, turizmde istenilen gelişme olmadığını vurguladı.
Tolun, istikrarlı, sürdürülebilir bir turizm yapısı istediklerinin altını çizerek, gelen turistin daha çok para bırakacağı, daha uzun süre ülkede kalacağı, paranın topluma yayılacağı bir yapı oluşturulamadığına dikkat çekti.
“2024 de aynı devam edecek”
Tolun, turizm fonunun doğrudan Maliye Bakanlığı’na gittiğini Turizm Bakanlığı’na çok az bir miktarın aktarıldığını kaydetti.
Turizme ayrılan bütçenin de az olduğunu ve anlam ifade etmediğini söyleyen Tolun, bu şartlarda 2023’ün nasıl ki istenilen düzeyde değilse, 2024’ünde aynı devam edeceğine dikkat çekti.
Tolun, küçüklerin korunduğu ve hayat bulacağı yapının bir türlü oluşturulamadığına işaret ederek, ayakta duranların lu otellerin olduğun ve onlarında kendi yağlarında kavrulduğunu belirtti.
“Turizmde yeniden yapılanmaya gidilmeli”
Tolun, yapılması gerekenin içerisinde Turizm Bakanlığı’nın ve sivil toplum örgütlerinin de bulunduğu turizm örgütünün oluşturulmasının şart olduğunu kaydederek, turizm fonuna gelen paranın olduğu gibi turizm örgütüne aktarılması gerektiğini kaydetti.
Tolun, çevrenin korunması, gereken çevrenin düzeltilmesi, uçak fiyatlarının düşürülmesi ve yeni bir hava yolu şirketinin kurulmasının şart olduğunu vurgulayarak, “Turizmde yeniden yapılanmaya gidilmeli” şeklinde konuştu.
Tolun, sözlerine şu şekilde devam etti.
“1 Milyar 700 Milyon dolar ithalatımız vardı bu miktar bu sene 2.5 Milyar dolara yükseldi. İhracatımız ise 100 Milyon dolardı. Açığın yüzde 60’ını 960 milyon dolarla turizm kapattırdı. Şimdi ise açığın yüzde 45’ini ancak kapatabiliyoruz. Eğitimde de aynı gerileme söz konusu. Bir zaman ülkenin lokomotif sektörleri olan turizm ve eğitim sektörünün yerini inşaat ve emlak sektörünün aldığını gözlemliyoruz.”
2004 – 2005 yıllarında inşaat sektöründeki patlamayı örnek gösteren Tolun, “o dönemde İngiltere’den, Almanya’dan insanlar ülkemize gelerek ev satın alıyordu. Daha sonra Orams Davası diye bir konu olmuştu ve yabancılar ülkemizden ev almayı bırakmış, buradaki evlerini satma yoluna gitmiş ve sektörde bir çökme olmuştu. Bu çökmede ülkeyi kurtaran turizmdi. Ada ülkelerinde sağlıklı olan sürdürülebilir yapı turizmdir” dedi.
Tolun, inşaat ve emlak sektöründe tıkanma yaşanırsa bu sefer ekonomiyi toparlayabilecek bir turizm sektörünün olmayacağını ifade etti.