Ahmet UÇAR
Ülkemizin gelişim gösterebilmesi ve donanımlı bireyler yetiştirmesi noktasında eğitim sistemi büyük önem taşıyor ancak eğitime ayrılan bütçenin “yetersizliği” her yıl birçok sorunu da beraberinde getiriyor.
Milli Eğitim Bakanlığı’nın 2024 bütçesi 9 milyar 848 milyon 44 bin 900 TL olarak Meclis Genel Kurulu’nda görüşülecek…
Kıbrıs Türk Orta Eğitim Öğretmenler Sendikası (KTOEÖS) Başkanı Selma Eylem, eğitime ayrılan bütçenin her yıl azaldığını, 2024 yılı eğitim bütçesinin de yeterli olmadığını söyledi.
Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası (KTÖS) Genel Sekreteri Burak Maviş, eğitim bütçesinde yemeğe de bütçe ayrıldığını dile getirerek öğrenci nüfusunun yüzde 10’u düşünüldüğünde öğün başı 92 TL, öğrenci başı ise 10 TL düştüğünü vurguladı.
500 kişilik bir okulun bütçesi 68 bin 500 TL; sadece ulaşım gideri bile 68 bin 500 TL
Kıbrıs Türk Orta Eğitim Öğretmenler Sendikası (KTOEÖS) tarafından ağustos ayında yayımlanan “2023-24 Eğitim Yılına Başlarken Değerlendirme” adlı raporda okul bütçelerinin yetersizliği mercek altına alındı.
Rapora göre 500 kişilik bir okul için ayrılan yıllık ortalama bütçe 68 bin 500 TL iken bu okul sadece gezi ve sportif faaliyetler için 69 bin TL ödeme yapmak durumunda kalıyor.
Öte yandan Bakanlık tarafından okullardan 68 bin 500 TL’lik bütçeyle temizlik ve hijyen malzemelerinin, kırtasiye ve fotokopi ihtiyaçlarının, özel günler için düzenlenecek etkinliklerin masraflarının, diploma töreni ve müsamere gibi törenlerin masraflarının karşılanması, küçük tamir ve tadilatların yapılması, teknik teçhizatın çalışır halde tutulması, okul dergisinin çıkarılması bekleniyor.
Öğrenci başına düşen yıllık bütçe ortalamanın altında
Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Örgütü, (OECD) 2019 yılında öğrenci başına düşen yıllık bütçenin ortalamasının ilköğretim için 9 bin 923,47 Dolar, ortaöğretim için ise 11 bin, 399,96 Dolar olarak açıklarken; ülkemizdeki bütçede ilköğretim için 1.788, 59 Dolar, ortaöğretim için ise 2 bin 686, 46 Dolar.
Rapora göre, KKTC’nin son 10 yıldaki eğitim bütçesi, genel bütçeye oranla yüzde 2,37 azaldı. KKTC’de yıllara göre döviz bazında eğitim bütçesi yıllar içerisinde yüzde 17,7 oranında geriledi. Buna göre 2015’te 170 milyon Euro (524 milyon TL) olan bütçe, 2020’de 157 milyon Euro’yken (1 milyar TL), 2023’te ise 140 milyon Euro oldu.
Maviş: Eğitim bütçesi bu yıl da yeterli olmayacak
Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası Genel Sekreteri Burak Maviş, eğitimin ilişkili olduğu en yakın disiplinin ekonomi olduğunu belirterek, okullardaki her adımın, etkinliğin, faaliyetin ekonomik karşılığı olduğunu kaydetti.
Maviş, şöyle devam etti:
“Basitçe yazı yazabilmeniz için bir kaleme, yanlışınızı silmek için de silgiye ihtiyacınız var. Bunun ekonomik karşılığı en az 20 Türk Lirası’dır. Su için günlük 5-10 TL arası bir miktara ihtiyacınız var. Gezi/gözlem için otobüse ihtiyacınız var, bu ihtiyacı karşılamak için öğrenci başına düşen 70-100 TL’ye ihtiyacınız var”.
Okulların kapasitesinin artırılması, teknolojik ihtiyaçların giderilmesi ve eğitimin niteliğinin yükseltilmesi için yatırımın sürdürülebilir bir yapıya kavuşması gerektiğini dile getiren Maviş, bununla ilgili okul bütçesine de ihtiyaç duyulduğunu ifade etti.
Maviş, Milli Eğitim Bakanlığı bütçesinin enflasyon oranında arttığına fakat döviz karşılığının geçmiş yıllar ile aynı oranda olduğuna işaret ederek, verilere göre hiçbir bakanlık veya kurum için yıllara göre ekstra bir değişiklik olmadığını anlattı.
2024-2026 yılları için şimdiden tüm kalemlerde yüzde 81.25, 2024-2025 yılları için yüzde 45 artış öngörüsü olduğuna dikkat çeken Maviş, eğitim bütçesindeki kalemlere bakıldığında da pek bir değişiklik görülmediğini açıkladı.
Maviş, beslenme ile ilgili bir kalem oluşturulduğunu belirterek, fakat öğrenci nüfusunun yüzde 10 civarı üzerinden bir hesap yapıldığında her öğün için ortalama 92 TL ayrıldığını belirtti. Maviş, “Tüm öğrenciler üzerinden bir hesap yaparsak her öğün için öğrenci başına 10 TL ayrılmış oluyor” dedi.
Maviş, eğitim bütçesinin büyük bölümünün Eğitim Bakanı’nın maaşı dâhil personel giderleri, taşımacılık giderleri ve üniversitelere ayrılan meblağdan oluştuğunu dile getirerek, kalan miktarla okul inşa edilmesi, okulların ihtiyaçlarının eksiksiz sağlanması ve beslenmeye katkı yapılmasının mümkün olmadığını vurguladı.
Maviş, okullarda basit temizlik malzemeleri ve mefruşatın (Ev-iş yeri döşemek için döşemek için gerekli halı, kilim, koltuk) bile tam anlamıyla sağlanmadığına şahit olunmasının, iddialarının en güçlü yanıtı olduğunu söyledi.
Okulların bu yıl da öğretmenler, okul yöneticileri, aileler ve hayırsever vatandaşlar tarafından ayakta tutulmaya çalışılacağına işaret eden Maviş, yine de hükümetin bütçe tahminlerinin her yıl tutmadığının ve ek bütçe oluşturarak senenin tamamlandığının bilindiğini açıkladı.
Maviş, tüm bu unsurlar bağlamında eğitime ayrılan bütçenin artma ihtimalinin de söz konusu olduğu söyledi.
Eylem: Eğitime ayrılan bütçe her yıl azalıyor
Kıbrıs Türk Orta Eğitim Öğretmenler Sendikası (KTOEÖS) Başkanı Selma Eylem, eğitime ayrılan bütçenin yeterli olmadığını belirterek, halktan toplanan deprem vergileriyle bile yapılması gereken okul tadilatları ile güçlendirmelerin yapılmadığını kaydetti.
Eğitime özellikle altyapı ile donanımlar için daha fazla bütçe ayrılması ve daha fazla yatırım yapılması gerektiğini dile getiren Eylem, şöyle devam etti:
“Öyle bir dönemden geçiyoruz ki çocukların eğitimi konteyner sınıflarda devam ettirilmek isteniyor. Tam gün eğitim deniyor ama çocukların doğru düzgün kafeteryası, kantini ve sınıfı yok. Artan nüfusla ilgili okul yapma durumu da yok”.
Eylem, eğitimin planlanması noktasında nüfus kontrolünün sağlanması gerektiğine işaret ederek, nüfusu bilinmeyen bir ülkede planlama yapılmasının mümkün olmadığını vurguladı.
Planlama yapılmadan da neye göre bütçe ayrıldığını soran Eylem, bunun da tahminî bir mesele olduğunun altını çizdi.
Eylem, eğitime ayrılan bütçenin her yıl azalmaya başladığını söyleyerek, okulların velilerden para talep edilmesinin devletin bir eksikliği olduğunu açıkladı. Parasız, kamusal eğitimin devletin birincil görevi olduğunu hatırlatan Eylem, ancak devletin okullara gereken bütçeyi ayırmadığı ve destek olmadığı için okulların her yıl yasal olmamasına rağmen “bağış” adı altında para toplamak zorunda kaldığını kaydetti.
Eylem, temizlik malzemelerinin bile okul idaresi tarafından karşılanmak zorunda kaldığını dile getirerek, ailelerin sponsor olarak görüldüğünü ancak bu yaklaşımın doğru olmadığını ifade etti.
Bakan ve bakanlığın eğitimin niteliği yerine süresine odaklandığını savunan Eylem, oysa okullarda birçok sorunun söz konusu olduğuna değindi.