Teknolojinin gelişim gösterdiği, yapay zekânın konuşulduğu bir çağda dünyada çeşitli gelişmeler kaydedilirken, Kuzey Kıbrıs’ta yaşanan çevre sorunları engelli bireylerin hayatını olumsuz etkilemeye devam ediyor.
Gerek çevre düzenlemelerinin engelli bireyler düşünülmeden yapılması gerekse kaldırımların işgal edilmesi özel bireylerin bağımsız şekilde hareket etmesine de engel oluyor.
Birçok kaldırımda görme engelli bireyler için yapılmış sarı şeritlerin üzerine, rampaların dibine araçların park edildiği gözlemlenirken, Surlariçi başta olmak üzere çoğu bölgede esnafın masa, sandalye ve çiçeklerle kaldırımları işgal etmesi engelli bireylerin haklarını da ihlal ediyor.
Konuyla ilgili BAĞIMSIZ GAZETE’ye konuşan KKTC Engelliler Dayanışma Derneği Başkanı Ömer Suay, 2015’te çevredeki engellere yönelik “Engelsiz Çevre” kamu spotunu hazırladıklarını ve çevredeki engelleri bire bir tecrübe ettiğini dile getirerek, aradan geçen 8-9 yılda bu sorunların büyük oranda çözülemediğini vurguladı.
Kıbrıs Türk Ortopedik Özürlüler Derneği Başkanı Günay Kibrit ise toplum tarafından engel konulmasa söz konusu bireylerin “engelli” değil “farklı” olacağını, sadece farklı şekilde hareket edebileceğini belirterek, ülkede yaşanan çevre sorunları nedeniyle engelli bireylerin ulaşım-erişim-dolaşım açısından mağduriyet yaşadığının altını çizdi.
Suay: Çevre koşulları engelli
bireylerde mağduriyet yaratıyor
KKTC Engelliler Dayanışma Derneği Başkanı Ömer Suay, ülkede yaşayan her bireyin hayatın her noktasında insanca yaşam hakkının bulunduğunu belirterek, insan haklarına bakıldığında da bireyin çevrenin her noktasında da olması gerektiğini kaydetti.
Suay, bu konuyla ilgili yıllardır farkındalık oluşturmaya çalıştıklarını dile getirerek, fiili çalışmalarla engelli bireylerin evlerinin dışında, sokakta, sosyal çevrede de olmasını sağlamak için çalışmalar yürüttüklerini ifade etti.
Yazılım dersleri aldıklarına, görme engelli bireylerin beyaz bastonlarıyla yürüyüş gerçekleştirdiğine işaret eden Suay, bireyin bağımsız hareket edebilmesi, başka birisine ihtiyaç duymaması için mücadele ettiklerini vurguladı.
Suay, bu kadar mücadele verilirken aynı hassasiyet ve farkındalığın çevrede de görülmek istendiğine dikkat çekerek şöyle devam etti:
“Çevredeki sorunlar, kaldırımların işgal edilmesi, mevcut kaldırımlardaki birçok noktanın yetersiz olması, kolaylık amacıyla yapılan çalışmaların engellilere engel olarak döndüğünü görüyoruz. 2015 yılında hazırladığımız bir kamu spotu vardı. ‘Engelsiz Çevre’ adını vermiştik. Bunu bilinçli olarak her fırsatta söylemeye çalışıyorum. O gün beyaz bastonumla çıkıp Lefkoşa sokaklarını gezmiş, engelleri bire bir tecrübe etmiştim. Aradan 8-9 yıl geçti arada çok fazla bir değişiklik olduğunu söylemek mümkün değil.”
Engellerin ortadan kaldırılması için yapılacak şeylerin çok basit olduğu üzerinde duran Suay, çevrenin ve özellikle kaldırımların revize edilmesinin çok kolay olduğunu söyledi.
Suay, pandemi döneminde özellikle Lefkoşa’nın ve Lefkoşa Türk Belediyesi’nin bu konuda sınıfta kaldığını belirterek, küçük bir ülkede ve küçük bir şehirde yaşandığını, minimal olarak bakıldığında bile sorunların yarısından fazlasının kısa sürede giderilebileceğini kaydetti.
Kaldırımların iniş çıkışlarının hafif rampalı yapılması, kaldırım üzerine sarı şeritler konması gibi küçük dokunuşlarla bile oluşturulan engellerin yüzde 80’inin ortadan kaldırılacağını dile getiren Suay, öte yandan kaldırımların işgal edilmemesine de dikkat edilmesi gerektiğini ifade etti.
Suay, kaldırımlara araç park edilmemesi, esnafın kaldırım üzerine masa, sandalye atmaması durumunda ise engellerin yüzde 99,99’unun çözüleceğine işaret ederek, çevredeki engellerin çoğu insanların eliyle ortaya çıkıyorsa farkındalık ve empatiyle bu engellerin önüne geçilebileceğinin altını çizdi.
Kibrit: Engelli bireyler ulaşım-erişim-dolaşım açısından sorun yaşıyor
Kıbrıs Türk Ortopedik Özürlüler Derneği Başkanı Günay Kibrit, özellikle ortopedik engelli bireylerin en büyük sorununun ulaşım, erişim ve dolaşım olduğunu belirterek, bunun da tamamen fiziksel altyapıyla alakalı sorunlar olduğunu kaydetti.
2014 yılında geçen Fasıl 96 Yollar ve Kamu Alanlarını Düzenleme Yasası içerisinde engelli standartlarının da yer almasının ardından umutlarının bu sıkıntıların en aza ineceği yönünde olduğunu dile getiren Kibrit, ancak ne yazık ki bu beklentinin karşılanamadığını ifade etti.
Kibrit, yeni yapılan binalarda da yasadaki standartların gözetilmediğine işaret ederek, engelli bireylerin ulaşım-erişim-dolaşım noktasında yaşadığı sorunların devam ettiğini vurguladı.
Çevresel sorunların sadece belediyelerin ve merkezi idarenin sorumluluğunda olmadığına dikkat çeken Kibrit, halkın da bu haktan yararlanacak insanlara engel koymayı alışkanlık haline dönüştürdüğünün altını çizdi.
Kibrit, esnafın, reklam panolarının, çiçeklendirmelerin, park edilmiş araçların sadece engellilerin değil yayaların da hakkını gasp ettiği üzerinde durarak, şöyle devam etti:
“Bedensel engelli arkadaşlarımızın önüne toplum tarafından fiziksel olarak konulan engeller olmasa biz sadece farklı hareket eden insanlarız. Bastonuyla, koltuk değneğiyle hareket edebilecek insanlarız. Biz, bu toplumun içindeki birer rengiz. Ama kaldırımlara araç park ediliyorsa ve çevre düzenlenirken engelli bireyler düşünülmüyorsa farklı değil engelli durumuna düşüyoruz.”