Kulaktan kulağa dolaşan sayısız diyet formülü ve kuralı vardır. Tüm bu kuralları uygulamanıza rağmen, kilo vermek yerine kilo almaya devam ediyorsanız siz de doğru bilinen bir yanlışı uyguluyorsunuz demektir. Diyet söz konusu olunca televizyonlarda, internette, dergilerde her yerde konunun uzmanı olmayan kişiler tarafından kilo kaybı üzerine sayısız yayınlar oluyor ki artık biz beslenme uzmanları bu gibi yayınlara "diyet efsaneleri" adı altında topluyoruz.
‘Ekmek yersem kilo alırım’. ‘Yemekten hemen önce su içersem iştahım kapanır.’ ‘Meyveyi istediğim kadar yiyebilirim.’ Toplumda kulaktan kulağa yayılan diyet hakkındaki ‘doğru’ bilinen ‘yanlışlar’ sağlığı riske atmanın yanı sıra verilen kiloların da kısa bir zaman sürecinde fazlasıyla alınmasına yol açıyor!
Fazla kilolardan kurtulmanın en sağlıklı ve kalıcı yolu hiç kuşkusuz beslenme ve diyet uzmanı eşliğinde bilinçli bir beslenme programı uygulamaktan geçiyor. Ancak uzmanların tüm uyarılarına rağmen birçok kişi arkadaşlarından aldıkları diyet listeleri veya kulaktan dolma bilgilerle zayıflamaya çalışıyor. Oysa diyet hakkında toplumda yaygın bilinen birçok efsane hem sağlığı riske atıyor hem de verilen kiloların tekrar fazlasıyla alınmasına neden oluyor.
1. Yanlış: Karbonhidrat kaynaklarını (ekmek, pilav, makarna, meyve) tüketirsen kilo alırsın.Meyveler de dahil!
Doğrusu: Tam aksine karbonhidratlar kilo vermenize yardımcı olacaktır, ama doğru karbonhidrat türü olmalılar. Tam tahıllı ekmekler (tam buğday / çavdar / yulaf), uygun miktarlarla tüketilen yulaf unundan yapılan kekler, tam buğday unuyla zenginleştirilmiş un, kuru baklagiller, meyveler miktarı ayarlandıktan sonra gönül rahatlığıyla tüketebileceğiniz sağlıklı kompleks karbonhidratlardır. Tüm bu besinler lif açısından zengin olmanın yanında sizi uzun süre tok tutabilme özelliğine sahiptirler, enerji verirler. Tüm bunların hepsi gün içinde tüketmeniz gereken en az kaloriye sahip besinlerdir.
2. Yanlış: Yağı tamamen kesmeliyim.
Doğrusu: Diyet sırasında yağı, karbonhidratı ya da proteini tamamen kesmek doğru olmaz. Yağı tamamen kesmek, vücudun onu depolamaya başlamasına neden oluyor. Beslenmemizden yağı çıkarırsak, vücudumuz yağ stoklarını kullanmak yerine onları korumaya alıyor. Tabii ki bu durum bizim, çok yağlı, kızartma ya da fast food türü besinleri tüketmemiz anlamına gelmez. Fakat yağın bizim için gerekli olduğunu da unutmamak gerekiyor. Yemekleri, miktarına dikkat ederek zeytinyağı ile pişirmek; ara öğünlerde fındık, badem ve ceviz gibi çiğ kuruyemişleri tüketmek faydalı yağ almamızı sağlayarak diyetimizin örüntüsünü tamamlıyor.
3.Yanlış: Yemekten önce bir bardak su içersem iştahım kesilir ve kilo veririm.
Doğrusu: Yemekten hemen önce su içmek doğru değil. Çünkü su, bazikliğe yakın özelliğinden dolayı midenin asidik yapısını bir miktar nötralize ediyor. Oysa midenin sindirim aşamasında özellikle de proteinlerin sindirimi için asidik yapıda olması gerekiyor. Proteinlerin tam sindirilememesi, bağırsaklara gelen kalıntıların burada aşınmalar oluşturmasına neden olabiliyor. Aşınmaların olması ve çok fazla tekrarlanması, bağırsakta yaralar oluşmasına, hatta yırtılma ve delinmelere kadar giden sonuçlara yol açabiliyor. Ayrıca yemek öncesi su içmek mide boşalmasının hızlı olmasına ve bağırsaklara gelen yiyeceklerin hızlı emilimine sebep oluyor. Hızlı emilim kan şekerini de hızlı yükseltiyor. Bu yüzden suyu, yemeklerden hemen önce içmek yerine en az 30 dakika önce içmek en doğru olanı. Ayrıca suyu 30 dakika önce içmek iştahımızı biraz olsun baskılayabiliyor. Çünkü beyinde açlık ve susuzluk sinyalleri birbirine çok yakındır ve bu yüzden her açlık hissedildiğinde su içmek doğru bir hareket olacaktır.
4. Yanlış: Akşam saat 19:00'dan sonra yemek yemeyi bırakmalısın.
Doğrusu: Herkesin yaşam tarzı farklıdır. Saat 20:00'de uyuyan veya 22:00 da uyuyan veya en erken 00:00'dan önce uyumayan kişilerin beslenmeleri aynı olmayacağı gibi yemek saatlerinin de aynı olması mümkün değildir. Bu nedenle ne zaman yemek yediğiniz değil, günlük aldığınız kalori miktarı önem teşkil ediyor. İnanılanın aksine, gece yediğiniz yemeğin tamamı yağ olarak depolanmıyor. Yani yemeği akşam bırakmanız kilo vermenize yardımcı olmuyor. En doğru yöntem ise günlük ihtiyacınız olan kalori miktarını aşmayacak biçimde tüketmek ve tüketeceğiniz besinleri ve kalori miktarlarını gün içerisinde öğünlere bölmektir. Araştırmalar gösteriyor ki bir çok kadın günlük kalori ihtiyaçlarının yarısını akşam yemeklerinde alıyor. Ağır yapılan bir akşam yemeği uykunuzu kaçıracağı gibi hem midenize de rahatsızlık verecek hem de kalbinizi yoracaktır. Uzmanların akşamları daha az yemenizi söylemelerinin asıl nedeni budur
5. Yanlış: Maydanoz suyu zayıflamak için idealdir!
Doğrusu: Maydanoz C vitamini yönünden zengin, idrar söktürücü etkisi olan bir sebzedir. Bu nedenle maydanozun yarattığı geçici kilo kaybı vücut yağ kütlesinden değil, vücuttan su miktarını azalttığı için giden sudur. Maydanozu kilo vermek için değil, salatalara değişik renkte sebzeler olarak koymak vitamin ve antioksidan açısından destek sağlamak için en doğru yoldur. Ayrıca ödem sorunu ile karşı karşıyaysak salatalarımıza ve sabah kahvaltılarımızda maydanoz tüketimi ve su tüketimini artırarak bu sorundan kurtulabiliriz.
6. Yanlış: Protein diyeti ile hızlı ve sağlıklı zayıflayabilirim.
Doğrusu: Kısa sürede kilo verdiren yüksek proteinli diyetler uzun süreçte uygulanması zor ve kan kolesterol, ürik asit seviyelerini arttırıp, insülin direncine neden olmaktadır. Ayrıca karaciğer ve böbreklerimize de zarar vermektedir. Yüksek protein diyeti uygulayan bireylerde görülen en sık sorun diyeti devam ettiremeyip sık sık şeker krizlerine grip yüksek miktarda tatlı yedikleridir. Kısa sürede kilo verip daha fazlasını almamak için karbonhidrat, protein ve yağı dengeli olarak dengeli ve yeterli beslenerek sağlıklı beslenmeyi yaşam tarzı haline getirmektir.
7.Yanlış: Şekersiz olduğu sürece sınırsız çay ve kahve içilebilirim.
Doğrusu: Şekersiz çay, kahve içmek bize kalori aldırmaz. Ancak fazla çay ve kahve içerek sıvı ihtiyacımızı karşılıyor gibi düşünmemiz su içmeyi aksatmamıza neden oluyor. Oysa bu içecekler suyun yerini kesinlikle tutmazlar. Aksine çay ve kahve, kafein içerdikleri için fazla miktar tüketildiklerinde diüretik etki göstererek vücuttan sıvı kaybına yol açıyor. Sıvı ile birlikte elektrolitlerin, özellikle de sodyum, potasyum ve klorun kandaki seviyelerinin azalması durumu da ciddi sağlık problemleri oluşturabiliyor. Ayrıca çay ve kahve vücutta asitlenmeyi de arttırıyor. Asitlerin vücutta birikmesi de bağışıklık sisteminde rol alan hücreleri yok ederek hastalıklara çabuk yakalanılmasına neden olan serbest radikallerin oluşmasına yol açıyor. Hücre zarındaki proteinleri yıkarak hücreleri işlev yapamaz hale getirmek gibi ciddi sorunlar da yaratabiliyor. Bu yüzden vücudumuzda asit yapan içeceklere (başta çay, kahve ve asitli içecekler geliyor.) dikkat etmemiz gerekiyor. Ayrıca çay ve kahveyi yemeklerin hemen üzerine içmek, içerdikleri tanenler nedeniyle demir emilimini de engelliyor. Bunların hepsi göz önünde bulundurularak çay ve kahveyi; yemeklerden 1.5-2 saat sonra ve toplamı 5-8 fincanı geçmeyecek şekilde tüketmek doğru olacaktır.
8.Yanlış: Lahana sebzesi metabolizmayı hızlandırarak zayıflatır!
Doğrusu: Lahana, pırasa, brokoli gibi kükürtlü sebzeler kanser önleyici ve vücuttaki zararlı maddelerin atımını sağladıkları için sağlıklı beslenmenin bir parçasıdır. Bu besinlerin metabolizmayı hızlandırmak gibi spesifik bir özelliği bulunmamaktadır. Lahana diyetlerinde diyetin içeriğindeki lahananın değil, diyetin kalorisinin düşük olduğundan dolayı kilo verildiği unutulmamalıdır. Bu nedenle değişik renkte tüm sebzeleri beslenmede bulundurmak az yediğimiz müddetçe kilo kaybı ile sonuçlanacaktır.
9. Yanlış: Light ürünlerin kalorisi yoktur ve istenildiği kadar yenilebilir!
Doğrusu: Light ürün demek kalorisi sıfıra yakın değil normal ürüne göre kalorisi azaltılmış anlamına gelmektedir. Bu nedenle serbest yeme özgürlüğü bulunmamaktadır. Sürekli light ürün yiyerek kilolarını vermiş ve korumuş bireylerin olduğunu gösteren bir bilimsel veri de bulunmamaktadır. Light ürünün anlamı her besin için ayrıdır. Bu nedenle sağlıklı beslenmede doğal ürünleri kullanmak doğru olmakla birlikte, gerektiği zaman fazla abartmadan, miktar ayarlaması yapılarak, light ürünlerde kullanabiliriz.
10. Yanlış: Aç karna egzersiz, spor yaparak daha hızlı yağ yakarsınız.
Doğrusu: Egzersiz yapmadan önce hiçbir şey yememek hem yapmış olduğunuz spor bir işe yaramaz hem de zararlı olabilir. Aç karna egzersiz yaptığınızda kas yapımı yerine kas kaybetmeye yatkın olursunuz. Ayrıca, boş mideyle egzersiz yaptığınızda egzersizin etkisi ve toplam yakılan kalori azalır. Karnınız aç olmadığında yapılan egzersizde ise kas yerine yağ yakarsınız ve bu da size hem daha çok enerji kalmasına hem de daha çok kalori yakmanıza neden olur. Egzersiz yapmadan 1 saat önce, kompleks karbonhidrat içeren besinlerle birlikte protein kaynaklarını örneğin; tam buğdaylı biskuviler ile tercihen yoğurt veya protein karışımı tüketerek vücudunuzun besin öğelerini egzersiziniz için hazır hale getirmesini sağlayabilirsiniz.
11. Yanlış: Öğün atlamak kilo vermeyi hızlandırır.
Doğrusu: Aç kalmak metabolizmanızı yavaşlatacağı için sanılanın aksine kilo artışına neden olarak vücudun kilo vermeye karşı dirençli hale gelmesine neden olacaktır. Metabolizmanızın aynı hızda çalışmasını istiyorsanız 3 ana ve 3 ara öğün tüketmelisiniz. Yani güne kahvaltı ile başlayıp, öğle ve akşam yemekleriyle birlikte devam edip ana öğünlerden 2-3 saat aralıklı olarak mutlaka ara öğün yapmalısınız. Gün boyu bu rutini sürdürünüz. Yemek yememek metabolizmanızı olumsuz etkilediği gibi, huysuz ve aç gözlü bir insan yapar ki ilerleyen saatlerde normalden daha fazla yemek yiyerek doygunluk hissi yaratmaya çalışacaksınız bu da size fazla kalori almanıza neden olarak fazla kilo olarak geri dönüş yapacaktır.
12. Yanlış: Limonlu/ sirkeli su içmek zayıflatır.
Doğrusu: ”Bunu yersen kilo verirsin, bunu yersen vücudun yağ yakar” diyebileceğimiz bir besin maalesef yok. Limonlu/ sirkeli su içmek bazik etki gösterdiği için vücuttaki asitleri temizlemeye yardımcı oluyor. Asitleri nötralize etmek yağların serbest kalmasını sağlıyor. Ancak bu yağlar, sadece diyet ve egzersiz yaparak yakılabiliyor.
13. Yanlış: Sadece sebze ve meyve yiyerek zayıflanır.
Doğrusu: Tek besine dayalı diyetler vücudun ihtiyacı olan makro ve mikro besin öğelerini karşılamaya yetmez. Sadece sebze ve meyve tüketilirse vücudun ihtiyacı olan protein ve yağ karşılanamadığı için metabolizma yavaşlar. Başlangıçta kilo kaybı gözlense de vücuttaki yağ oranı artmaya başlar.
14. Yanlış: Uykusuzluk problemim var ama kilo vermeme engel değil.
Doğrusu: Vücudun dinlenmesi için onu da arada bir şarja takmak lazım. İlk başta alakasız gözükse de uyku ile kilo alma arasında bağlantı var. Zira uykusuzluk metabolizmanızı yavaşlatıyor, tokluk hormonunun daha az salgılanmasına sebep oluyor ve bu da daha fazla yemek yemeyi beraberinde getiriyor.
15. Yanlış: Sadece aç kalarak kilo verebilirim.
Doğrusu: Kilo vermek uğruna yemek yemeyi neredeyse tamamen kesen insanlar görüyoruz. Ancak yeterince yemek yememek neredeyse aşırı yemek yemek kadar zararlıdır. Çünkü metabolizmanın çalışması ve kilo verebilmeniz için vücudunuzun enerji, karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve minerallere ihtiyacı vardır. Enerji almak için besinlere ihtiyaç duyan vücudunuz bunu bulamadığında metabolizmanın durmaktan başka çaresi kalmıyor. Sonuç olarak çözüm hiç yememek ya da çok az yemek değil, sağlıklı bir kilo kaybı için tüm besin gruplarını size uygun bir şekilde kararında almak gerekmektedir.