Yaz mevsiminde herkesin severek tükettiği babutsalara dadanan böcekler yüzünden ağaçlar tek tek kurudu, babutsalar yok olmanın eşiğine geldi.
Bilimsel adı “Dactylopius coccus” olan Karmin isimli böceği istilasına karşı halen bir çözüm bulunamadı ancak bu böcekten başka ülkelerde gıda boyası üretildiği ortaya çıktı.
Karmin böceğinin, içeriğindeki “E 120” isimli madde, kırmızı doğal renklendirici olarak kullanılıyor.
Sağlığa zararlı değil
“Karmin boyar” maddesinin sağlığa zararlı olmadığı belirtiliyor. Dinen haram da değil… Konunun sağlık açısından araştırılması gerektiği görüşü de var…
Bazı markalar, ürünlerinde Karmin (E 120) olmadığını özellikle belirtiyor… Birçok ülke, tüketicileri yanıltılmaya karşı korumak amacıyla özellikle işlenmiş et ürünlerinde E 120 kullanımını yasakladı.
“Koşineal” da denilen böcek, pamuk parçacığı gibi ve beyaz renkli ama ezildiğinde kıpkırmızı sıvı çıkarıyor. Gıda boyası olabilmesi için, ezilen böceklerden çıkarılan kırmızı sıvı birçok işlemden geçirilip filtre ediliyor.
Sadece gıdada değil
Karmin, sıvı ve toz olarak pazarlanıyor…
Dişi böceklerin gövdesinden ve yumurtalarından elde edilen E 120 (Karminik asit) tekstil, boya ve kozmetik sanayinde de kullanılıyor.
Peru, yüzde 95’ini üretiyor
Peru orijinli olan böcek, ilk olarak İnka uygarlığında kullanıldı… Karmin Böceği, en çok Peru’da üretiliyor. Peru, E 120 üretiminde dünyada yüzde 95 paya sahip.
Böcek Meksika, Bolivya ve Şili’de de yaygın… Karmin boyar maddeyi Aztekler ve Mayalar da kullandı. Böcek Avrupa’ya 16’ıncı yüzyılda getirildi.
Çaresi yok
Böceğin gıda boyası/boyar madde imalatı için üretiliyor olması, bu böceğin ülkeye bilerek getirildiği düşüncesine neden oluyor.
Ülkeye nasıl geldi bilinmiyor ama iş iyice çığırından çıktı… Durum oldukça kötü… Karmin Böceği her yanı sardı, babutsalara çok ciddi zarar verdi…
Halen bu sorunu çözecek ilaç bulunamadı. Değişik görüşler ve ilaç önerileri var. Ancak böcek istilası sürüyor ve babutsalar kuruyup yok oluyor.
Karmin böceği babutsa yapraklarında çoğalıyor ve bitkinin özsuyunu emerek kurumasına neden oluyor. Babutsa yapraklarında küçük pamuk topcukları olarak görülenler, “işe yarayan” dişi böcekler…
Karmin böceğinden elde edilen doğal boyar madde ısıya ve ışığa karşı oldukça dayanıklı. Bu nedenle diğer doğal kırmızı renklendiricilere karşı tercih ediliyor.
Böceği parmağınızla ezip birkaç dakika kurumasını beklediğinizde, yıkasanız bile çıkmıyor ve parmağınızda mor bir renk kalıyor.
Haram değil
Türkiye Din İşleri Yüksek Kurulu, söz konusu renklendiricinin haram olmadığı görüşünde… Kurulun sitesinde bu konuda şöyle deniliyor:
“Sonuç olarak böceklerdeki renkli sıvıların kan olmaması, söz konusu pigmentin renklendirici olarak üretilirken birtakım kimyasal işlemlerden geçmesi ve bu renklendiricinin birçok mamülde bulunması (umûmî belva) sebebiyle sağlığa zararlı olmadığı sürece söz konusu renklendiricinin haram olduğu söylenemez.
Ancak şüpheli şeylerden kaçınmak emredildiği için üreticiler, bu renklendiricinin alternatifi varsa ona yönlendirilmelidir.”
Fotoğraf / Uğur KAPTANOĞLU