Yüksek Mahkeme Başkanı Narin Ferdi Şefik, ülkede hukuk, ceza, idari davaların sayısının azalmamasındaki en büyük nedenin yaygın hale gelen kural tanımamazlık olduğunu söyledi.
Şefik, kural tanımamanın örneklerinin Ağır Ceza Mahkemesi huzurundaki dava sayılarından görüldüğünü ifade ederek, tedbirsiz ve dikkatsiz fiil neticesinde ölüme sebep olma suçunun 2020 yılında 15, 2021’de 20, 2022’de 33 olduğuna işaret ederek, ağır ceza davalarının çeşitlerine bakıldığı zaman ise cinsel tecavüz, ırza geçme, çocuğun cinsel istismarı, 16 yaşından küçük çocuğa taciz gibi suçlarda da ciddi artış gözlemlendiğine dikkat çekti.
Şefik, 2020 yılında bu sayı 38, 2021’de 36 iken 2022’de 63 olduğunu belirtti.
Belirgin artış gösteren suçlarla ilgili tedbirlerin sadece kişilerin yargılanmasıyla alınamayacağına işaret eden Şefik, değişen nüfus yapısının bu tür suçların artmasındaki katkısının büyük olduğunu kaydetti.
Şefik, Adli Yılın açılış töreninde yaptığı konuşmada, 6 Şubat tarihinde Adıyaman’da meydana gelen depreme ve kaybedilen canlara dikkat çekerek, KKTC’de de etkisi hissedilen depremde hayatlarını kaybeden şampiyon meleklerin, öğretmen ve velilerin acısını kalplerinin derinlerinde hissettiklerini söyledi.
Şefik, bu tür acıların bir daha yaşanmaması için tedbirler alınması, suçluların bir an önce cezalandırılması temennisinde bulundu.
KKTC’deki Mahkeme binalarının depreme karşı dayanıklılığına karşın denetlenmesi için Mimarlar Odası’ndan yardım talep ettiklerini anımsatarak, konuşmasında mahkemelerin sorunlarına da değindi.
Narin Ferdi Şefik, bazı kazalarda bina sorunlarının devam etmekle birlikte, Lefkoşa’da eski polis binalarının restorasyon hizmetlerinin tamamlanmasıyla mukayyitliğin bugünden itibaren artık orada hizmet vereceğini kaydetti.
Diğer binalar ve yapılan çalışmalar hakkında da bilgiler veren Şefik, bununla birlikte personel sorunlarının devam ettiğine işaret etti.
En büyük sorunlardan biri personel eksikliği
Yargıda en büyük sorunlardan birinin personel eksikliği olduğunu belirten Yüksek Mahkeme Başkanı Narin Ferdi Şefik, Kamu Görevlileri Yasası’nın ehil eller tarafından tekrar gözden geçirilmesi gerektiğini, kamuya alınacak kişilerle ilgili prosedürde bir değişiklik yapılması ve kişilerin girdikleri dairede belirli bir süre devam etmesinin sağlanması gerektiğini ifade etti.
Kamunun bu zafiyetinin erken zamanda yasalar gözden geçirilerek giderilmesini isteyen Şefik, başka kurumlara geçebilme sorunu çözülmedikçe personel sorunun devam edeceği, yargının halka verdiği hizmetin yeterli olmayacağını kaydetti.
Mecliste yeni yasa ve mevcut yasaları tadil etme konusunda güçlük yaşandığını, Mecliste hali hazırda yeterince mevzuatı hazırlayacak personel bulunmadığına değinen Şefik, meclise istihdam edilmesi planlanan hukukçuların mevzuat hazırlama noktasında gerekli eğitime tabi tutulmalarını temenni etti.
Ülkede bir Hukuk Komisyonu kurularak meclisin yasallaştıracağı ve tadil edeceği tüm yasaların bilir kişilerden hizmetle satın alınarak komisyon tarafından hazırlanıp milletvekillerine sunulabilmesi temennisinde bulunan Şefik, aksi takdirde yeni yasaların zamanında hazırlanamayacağını kaydetti.
Yasa yapma tekniğinde eğitim görmek zaruri
Mevzuat hazırlamak konusunda kişilerin hukuk mezunu olmasının yeterli olmadığına dikkat çeken Şefik, yasa yapma tekniğinde eğitim görmenin zaruri olduğunu vurguladı.
Bu adli yılda Türkiye Adalet Akademisi tarafından, ayrıca Amerikan Elçiliği tarafından Amerikan eğitmenler tarafından Yargıçlara yönelik siber suçlarla ilgili eğitim verileceğini anlatan Şefik, öte yandan bilgi işlem merkezinden 2 sorumluya bu yaz TC Adalet Bakanlığı bünyesinde Ulusal Yargı Ağı projesiyle ilgili kapsamlı bir bilgilendirme yapıldığını anlattı.
Kendi hukuk sistemimiz ve ülke koşullarına uygun daha etkili ve ilgili gördükleri kurumlarla paylaşım yapabilmenin önemine değinen Şefik, bu amaçla Başsavcılık, Polis Genel Müdürlüğü, İçişleri Bakanlığı, BTHK ile birlikte hareket etmek istediklerini belirtti.
Şefik, elektronik ortamda dava tebliği yapılabilmesi için çalıştıklarına değinerek, ilk etapta trafik ceza davalarının, emir 65 denilen ve 25 bin TL’ye kadar hukuk davalarının elektronik dosya halinde tutularak, davanın da elektronik dosya halinde dinlenmesi ve karar verilmesinin hedeflendiğini aktardı.
Temmuz sonu itibarıyla askında bulunan 7 bin 544 hukuk davasından 3 bin 146 davanın emir 65 davası kapsamında bulunduğuna işaret eden Şefik, bu davaların tüzük tadilatı çerçevesinde süratli bir şekilde sonuçlanmasının mümkün olduğuna dikkat çekti.
Bu konudaki çalışmaların ve teçhizatın kısmen tamamlanabildiğine işaret eden Şefik, mali konularda yaşanan sıkıntılar nedeniyle bu hedeflerine ulaşamadıklarını belirtti.
Ülkede e- devletin tam anlamıyla çalışmasıyla, sistemin de tam anlamıyla hizmete girebileceğine dikkat çeken Şefik, bu konudaki çalışmaların devam ettiğini ve edeceğini kaydetti.
Mevcut dava saylarıyla başa çıkacak yeterli yargıç yok
Ceza davalarında artış, hukuk davalarında düşüş olduğu görünse de mahkeme huzurunda mevcut dava saylarıyla başa çıkacak yeterli yargıç bulunmadığına dikkat çeken Narin Ferdi Şefik, yargıçların yapabileceklerinden fazla dosya sayısıyla ezildiklerini vurguladı.
Bu konuda alınan önlemlere de değinen Yüksek Mahkeme Başkanı Narin Ferdi Şefik, 2020 yılında Referandum ile yargının önünün açılması ve halka hizmetin arttırılması düşüncesiyle Yüksek Mahkeme’nin yargıç sayısını 8’den 16 çıkarmak istediğini, ancak bunun halk tarafından kabul edilmediğini anımsattı.
Yargıç sayısının aynı kaldığını, dava sayıları yükseldikçe de davaların hızlı bir şekilde neticelenmesinin mümkün olamadığını ifade eden Şefik, bu durumda halkın yargıya olan güveninin azaldığını belirtti.
Şefik, 1 Eylül 2023’e kadar neticelenen 3 bin 106 icranın 73’nün kısmen, 177’sinin tamamen, 421’nin de tamamen ödendiğini, dosyalanan icralarda yüzde 21.6’sının hükümlü borçları tahsilat getirdiğini gösterdiğini söyledi.
Poliste ise, 1 Eylül 2023 tarihinde 21 bin 436 hukuk mazbatası, 15 bin 587 ceza mazbatası beklediğine dikkat çeken Narin Ferdi Şefik, KKTC’deki sitemin mazbata tahsilini geciktirmeye ve bu konuda adaletsizliklerin olmasına yönelik çalıştığını kaydetti.
Polis Genel Müdürlüğü’nün görevinin aleyhine mazbata çıkan kişiyi sadece cezaevine götürmek olduğunu, para tahsilatı yapmak olmadığını ifade eden Şefik, para tahsilatının cezaevinde yapılması gerektiğini, ancak sistemin bu şekilde çalışmadığını kaydetti.
Sistemin bu şekilde çalışması temennisinde bulunan Şefik, icranın kolaylaştırılması için yapılan çalışmalara da değindi.
"Ülkede en büyük sorun kural tanımama"
Yüksek Mahkeme Başkanı Narin Ferdi Şefik, ülkede en büyük sorunun kural tanımama olduğuna vurgu yaparak, bunun kişilerin trafikte araba kullanma, gelişi güzel park etme alışkanlıklarından yola çöp atma, inşaat molozlarını ortada bırakma ve çevre kirletmekten görülebildiğini söyledi.
Bunlar için gerekli denetim olmadığı gibi kuralsız davranan kişilerin tespiti konusunda da zafiyet yaşandığına işaret eden Şefik, caydırıcı müeyyide uygulanamadığını söyledi.
Kişilerin kendilerini kuralların üzerinde gördüğünü ifade eden Şefik, kural tanımamanın sadece kişilerde değil idari mekanizmalarda da ciddi bir sorun olduğunu vurgulayarak, örnekler verdi.
Ülkede hukuk, ceza, idari davaların sayısının azalmamasındaki en büyük nedenin yaygın hale gelen kural tanımamazlık dolduğuna dikkat çeken Şefik, bir ülkede kurallara yasalara uyulması gerektiğinin küçük yaştan öğretilmesi gerektiğini kaydetti.
Kural tanımamanın örneklerinin Ağır Ceza Mahkemesi huzurundaki dava sayılarından görüldüğünü belirten Şefik, KKTC’de Ağır Ceza Mahkemeleri’nde yargılanan kişi sayısının 2020, 2021, ve 2022 yıllarında belirli suçlar için karşılaştırmasını yaptı.
Şefik, tedbirsiz ve dikkatsiz fiil neticesinde ölüme sebep olma suçundan 2020 yılında 15, 2021’de 20, 2022’de 33 dava olduğuna işaret ederek, ağır ceza davalarının çeşitlerine bakıldığı zaman ise cinsel tecavüz, ırza geçme, çocuğun cinsel istismarı, 16 yaşından küçük çocuğa taciz gibi suçlarda da ciddi artış gözlemlendiğine dikkat çekti.
Şefik, 2020 yılında bu sayının 38, 2021’de 36, 2022’de ise 63 olduğuna vurgu yaparak, sahtekarlık suçlarının, resmi evrak sahteleme, sahte kimlik düzenleme, başkanının kimliğine bürünme, sahte çek düzenleme, sahtekarlıkla mal, para temini gibi suçlarla ilgili 2020’de 55, 2021’de 69, 2022 ise 113 dava olduğunu kaydetti.
Belirgin artış gösteren suçlarla ilgili tedbirlerin sadece kişilerin yargılanmasıyla alınamayacağına işaret eden Şefik, değişen nüfus yapısının bu tür suçların artmasındaki katkısının büyük olduğunu kaydetti.
Ülkeye giriş çıkışlar kontrol altına alınmalı
Ülkeye giriş çıkışların kontrol altına alınması, öğrenci adı altında ülkeye araştırılmadan girmesi veya girdikten sonra ne tür faaliyetlerde bulunduğunun takip edilmemesinin doğru olmadığına işaret eden Şefik, bu konuda acil tedbir alınması gerektiğini vurguladı.
Çocukların ne tür tehlikeler maruz kalacakları konusunda eğitilmesi gerek
Kendi içimizde de bu tür suçların oluşmaması için çocukların ne tür tehlikelere maruz kalacakları konusunda eğitilmesi gerektiğini vurgulayan Şefik, özellikle çocuklara karşı cinsel suçlarla ilgili acil tedbir alınması gerektiğini vurguladı.
Şefik, KKTC’nin 11 Kasım 2022’de Türk devletleri topluluğuna gözlemci üye kabul edilmesinin bir parçası olarak Anayasa Mahkemesi’nin yaptığı çalışmalar ve başvurular hakkında bilgiler verdi.
Şefik, yeni adli yılın hayırlı olmasını temenni etti.