Özel Gereksinimli Bireylerin Eğitimi Yasası’nın yürürlüğe girmesinin üzerinden 10 ay geçti. Ancak söz konusu yasa ne yazık ki hâlâ uygulanmıyor. Bilindiği üzere yasa özel gereksinimli ve üstün zekalı öğrencilerle ailelerini yakından ilgilendiriyor.
Konuyla ilgili bagimsiz.com’a konuşan Kıbrıs Türk Ortopedik Özürlüler Derneği Başkanı Günay Kibrit, Özel Gereksinimli Bireylerin Eğitim Yasası’nın geçtiğimiz yıl yürürlüğe girdiğini söyledi. Ancak bu yasanın uygulamasının biraz zaman alacağını kaydeden Kibrit, bunun nedeninde söz konusu yasanın Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde bulunan ilköğretimden, orta öğretime, mesleki eğitime kadar tüm alanları kapsaması ve bu alanlardaki yasalar altında tüzüklerin çıkarılmasını gerektirmesinden kaynaklandığını ifade etti.
Kibrit, şu anda en büyük eksikliğin tüzükler olduğunu kaydederek, bunlarında çalışmasının yapıldığının bilgisini aldıklarını ifade etti.
Özel Gereksinimli Bireylerin Eğitimi Yasa Tasarısı şunları içeriyor:
Okul Öncesi Döneminde Özel Eğitim Hizmetleri
Özel gereksinimli bireyler için okul öncesi eğitimi esastır. Bu eğitim öncelikle okul öncesi eğitim kurumlarında kaynaştırma uygulamaları kapsamında ve/veya özel eğitim okullarında verilir. Gelişim ve bireysel özellikleri dikkate alınarak, özel gereksinimli bireylerin okul öncesi eğitim süreleri okul öncesi öğretmeni ve varsa özel eğitim veya rehber öğretmeninin önerisi üzerine ailenin de onayı alınarak bir defaya mahsus olarak bir (1) yıl daha uzatılabilir.
İlköğretimde Özel Eğitim Hizmetleri
İlköğretimdeki özel eğitim hizmetleri, özel eğitim okullarında ve/veya genel eğitim okullarında kaynaştırma uygulamaları özel eğitim destek hizmetleri yoluyla yürütülür. Okul öncesi eğitimini tamamlayan veya zorunlu ilköğretim çağına gelmiş, zorunlu ilköğretim programlarının amaçlarını gerçekleştirebilecek durumda olan özel gereksinimli bireyler için, kaynak odalarda özel eğitim destek hizmetleri sağlanır.
Zorunlu ilköğretim programlarının amaçlarını gerçekleştirecek durumda olmayan özel gereksinimli bireylerin eğitimleri, gelişim alanlarındaki performans düzeyleri dikkate alınarak hazırlanmış eğitim programlarının uygulandığı, bakanlıkça öngörülen özel eğitim okullarınca yapılır.
Zorunlu ilköğretim programlarının amaçlarını gerçekleştirecek durumda olmayan özel gereksinimli bireylerin eğitimleri, akademik becerilerinin gelişimi amacıyla özel eğitim okullarında, sosyal becerilerinin gelişiminin desteklenmesi amacıyla da özel gereksinimi olmayan akranları ile birlikte sürdürülür.
Ortaöğretimde Özel Eğitim Hizmetleri
Özel gereksinimli bireyler, ortaöğretimlerini özel eğitim okullarında ve/veya diğer genel ve mesleki teknik ortaöğretim okullarında kaynaştırma uygulamaları yoluyla sürdürür.
Yaygın Eğitimde Özel Eğitim Hizmetleri
Özel eğitimin temel ilkeleri doğrultusunda farklı konu ve sürelerde, özel gereksinimli bireyler için temel yaşam becerilerini geliştirmek, öğrenme ihtiyaçlarını karşılamak, işe ve mesleğe hazırlamak amacıyla yaygın eğitim programları düzenlenir.
Özel gereksinimli bireylerin aileleri ve yakın çevrelerinin bireyin gelişim sürecinde aktif rol almalarına ve toplumsal yaşam becerilerini geliştirmelerine yönelik yaygın eğitim programlarına öncelik verilir.
Üstün Yetenekli, Üstün Zekâlı Bireyler ve Eğitimi
Eğitim çağındaki üstün yetenekli ve üstün zekâlı bireylerin bireysel yeteneklerinin farkında olmalarını ve kapasitelerini geliştirerek en üst düzeyde kullanmalarını sağlamak üzere bu yasada öngörülen kuralların uygulanması Bakanlıkça Milli Eğitim’in genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak sağlanır.
Eğitim Ortamları
Özel gereksinimli bireylere öncelikle her tür ve kademedeki okullarda kaynaştırma uygulamaları şeklinde, gerektiğinde özel eğitim okullarında özel eğitim hizmetleri sağlanır.
Özel Eğitim Okulu Açma
Gerçek ve tüzel kişiler, özel gereksinimli bireylerin eğitim ve öğretimleri için bu Yasa ve Milli Eğitim Yasası’ndaki esaslara uygun olarak, bakanlığın izni ile özel eğitim okulu veya merkezi açabilir.
Milli eğitimin genel amaçları ve temel ilkeleri, eğitim-öğretim programları, okuldaki öğretimin düzeyi ve bina araç-gereç yeterliliği yönünden, özel eğitim okullardaki, özel eğitim merkezlerindeki eğitim ve öğretim, bakanlığın gözetim ve denetimine bağlıdır.
Faaliyet gösteren ve yeni açılacak olan özel eğitim okulları ve özel eğitim merkezlerinin bina, araç-gereç yeterliliği ile ilgili olarak Özel Okullar, Dershaneler ve Kurs Yerleri Tüzüğü’ne göre Bakanlıkça düzenlenir.
Kaynaştırma Uygulamaları Yoluyla Eğitim
Kaynaştırma uygulamaları yoluyla eğitim, özel gereksinimli bireylerin eğitimlerini, destek eğitim hizmetleri, ilgili diğer hizmetler de sağlanarak özel gereksinimi olmayan akranları ile birlikte, resmî ve özel okul öncesi, ilköğretim, orta öğretim, mesleki teknik öğretim ve yaygın eğitim kurumlarında sürdürmeleri esasına dayanan özel eğitim uygulamalarıdır.
Evde Özel Eğitim Hizmetleri
Herhangi bir kuruma devam edecek durumda olmayan özel gereksinimli bireylere, temel yaşam becerilerini geliştirme ve öğrenme gereksinimlerini karşılamaya yönelik eğitim programları evde uygulanır.
Sağlık Kuruluşlarında Yatarak Tedavi
Gören Bireyler İçin Sağlanan Eğitim
Resmi ve özel sağlık kuruluşlarında yatarak tedavi gören veya süreğen hastalığı olan zorunlu öğrenim çağındaki bireylerin eğitimlerini sürdürmeleri için, bakanlık, sağlık işleri ile görevli bakanlık ile işbirliği içerisinde bu sağlık kuruluşlarında kendi kadrolarından yeterli sayıda öğretmen görevlendirebilir.
Eğitim Programları
Kaynaştırma uygulamasında, özel gereksinimli bireylerin eğitsel performansları dikkate alınarak ve bulunduğu okulun programının amaçları bireye uyarlanarak hazırlanacak olan Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) uygulanır.
Özel eğitim okullarında ise bireyin eğitsel performansları dikkate alınarak, özel eğitim okulları için bakanlıkça hazırlanacak olan çerçeve programın amaçları uyarlanarak Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) uygulanır. Bu programları tamamlayanlara verilecek diploma ve/veya sertifikaların denkliği ile üst öğrenime devam konuları ve öğrenciye sağlayacağı haklar Bakanlıkça belirlenir.
Özel gereksinimli bireylerin iş ve mesleğe hazırlayıcı öğrenim programları; uygulama ağırlıklı ve bireyin o işi ve mesleği amaçlanan yeterlilikte yapmasını sağlayacak şekilde sürdürülür.
Özel Gereksinimli Öğrencilerin
Başarılarının Değerlendirilmesi
Akranları ile birlikte eğitim gören özel gereksinimli bireylerin hazırlanan eğitim programındaki amaçları gerçekleştirme düzeyleri, devam ettikleri okulun sınıf geçme ve sınav yönetmeliği temel alınarak değerlendirilir. Ancak özel gereksinimli bireyin özellikleri dikkate alınarak sınavlarda gerekli önlemler alınır ve düzenlemeler yapılır. Özel gereksinimli bireylerin değerlendirilmesinde, öncelikle bireyselleştirilmiş eğitim programlarında konulan amaçların gerçekleştirilmesi esas alınır.
Özel Eğitim Araçları
Özel gereksinimli bireylerin öğrenim gördüğü özel eğitim okullarında, kaynak odalarda eğitim ve öğretim hizmetlerinin etkinliğini artırmak amacıyla gerekli her türlü araç-gereç bakanlıkça karşılanır.
Özel eğitim okul ve kurumlarının eğitim öğretimle ilgili personel ihtiyacı bakanlıkça karşılanır, ayrıca özel eğitim alanında eğitim görmüş olan idari personelin dışında, hizmetin gerektirdiği personelin sayısı ve nitelikleri uluslararası ölçütler çerçevesinde bakanlıkça belirlenir.
Özel eğitim okul ve kurumlarının eğitim-öğretimle ilgili özel eğitim öğretmeni, özel ders öğretmeni ve rehber öğretmen ihtiyacı bakanlıkça karşılanır.
İdari personelin dışında hizmetin gerektirdiği ihtiyaç duyulan tüm destek hizmetlerle ilgili personel Bakanlıkça sağlık işleriyle görevli bakanlık, sosyal hizmetlerle görevli bakanlık ve/veya diğer bakanlıklarla işbirliği yapılarak görevlendirilir.