Ülkemizde tam anlamıyla bir çevre felaketi yaşanıyor. Ülkenin dört bir yanı çöplüğe gömülmüş durumda. Dikmen Çöplüğü’nün yarattığı çevre faciası hafızalarda yerini korurken, bunun yanında ülke genelinde yasa dışı bir şekilde oluşturulmuş birçok çöplük alan bulunuyor.
Katı Atık Master Planı çerçevesinde Güzelyurt, Mağusa, Çamlıbel, Çatalköy, İskele, Akdoğan ve Yedikonuk’ta oluşturulacak atık transfer istasyonları ne yazık ki hayata geçirilemedi.
Projeye göre atıklar bu istasyonda ayrıştırılıp, geri dönüştürülecek ve evsel atıklar da Güngör Katı Atık Depolama Tesisi’ne depolanacaktı.
Bu projenin hayata geçirilmemesi birçok bölgede düzensiz ve vahşi çöp depolama alanlarının oluşmasına neden olurken, Güngör Katı Atık Depolama Tesisi’ne tüm çöplerin ayrıştırılmadan bırakılması ise hem tesisin kapasitesinin erken zamanda dolması hem de burada yangın felaketlerinin yaşanması sonucunu doğurdu.
Belediyeler Yasası’nın 2. maddesinde belediyelerin talebi üzerine İçişleri Bakanlığı’nın atık aktarma istasyonu göstermesi gerekse de bu da hayata geçirilmiş değil.
Edinilen bilgilere göre, şu an ülkemizde resmî bir atık transfer istasyonu sadece Mağusa’da bulunuyor ancak bu da kullanılmıyor. Bu da ülkedeki tüm çöplük alanların yasa dışı olduğu anlamına geliyor.
BAĞIMSIZ GAZETE, ülkemizde çöplük alanların ne kadarının yasal ne kadarının yasa dışı olduğunu araştırdı ancak yetkililer “topu birbirine attı”.
BAĞIMSIZ GAZETE’ye konuşan Çevre Koruma Dairesi Müdürü Abdullah Aktolgalı, ülkedeki tüm çöplük alanların yasa dışı olduğunu belirterek, izinli bir atık transfer istasyonunun olup olmadığı bilgisinin İçişleri Bakanlığı’nda bulunduğunu kaydetti.
İçişleri Bakanlığı Yetkilisi ise bu bilginin kendilerinde değil Belediyeler Birliği’nde olduğunu söylerken, Belediyeler Birliği Başkanı Mahmut Özçınar ise şu an resmî olarak kullanılan bir atık transfer istasyonunun bulunmadığını söyledi. Özçınar, hangi çöplük alanların yasal olup olmadığının ise Çevre Bakanlığı’na sorulması gerektiğini savundu.
Yeşil Barış Hareketi Genel Sekreteri Doğan Sahir ise atık transfer istasyonlarında atıkların ayrıştırılması, geri dönüştürülmesi ve evsel atıkların Güngör Katı Atık Depolama Tesisi’ne götürülmesi gerektiğine işaret ederek, bunun yapılmadığını vurguladı.
Yasaya göre, İçişleri Bakanlığı atık
transfer istasyonları göstermek zorunda
Belediyeler Yasası’na göre belediyelerin talep etmesi durumunda bakanlığın onayıyla atık transfer istasyonları kurulabiliyor.
Belediyeler Yasası’nın 2. maddesinin Tefsir kısmındaki bilgilere göre atıklar, belediyelerin talebi üzerine ilgili bakanlığın onayıyla belirlenmiş alanlarda kurulan Atık Aktarma İstasyonu’na veya uygun olmayan durumlarda Mobil Atık İstasyonu’na bırakılabiliyor.
Söz konusu maddede şu ifadeler yer alıyor:
“ ‘Atık Aktarma İstasyonu’, belediyelerin talebi üzerine ilgili bakanlığın onayı ile belirlenmiş alanda kurulan ve sızdırmaz beton zeminin sağlandığı bu alanda toprak zemine temas yapılmadan aktarım yöntemi kullanılarak, uygun olmayan durumlarda ise Mobil Atık Aktarma İstasyonu yöntemi ile, dökülme ve sızıntılara karşı önlem alınmış, atıkların uygun şartlarda ve uygun şekilde (gerektiğinde konteyner içerisinde) son depolama tesisine transfer edilene kadar geçici olarak depolanacağı alanı anlatır.”
Yasanın belediyelerin yetkilerini belirten 24. maddesinin 24. fıkrası belediyelere atık aktarma istasyonları oluşturmak, bu istasyonların işletilmesini sağlamak için yetki veriyor.
Atık aktarma istasyonu oluşturmayan belediyelerin ise atıklarını diğer belediyeler tarafından oluşturulmuş istasyonlara belli bir ücret karşılığında bırakabileceğine işaret ediliyor.
Söz konusu madde de şu şekilde:
“Atık aktarma istasyonları oluşturmak, işletilmesini sağlamak ve atıkları ayrıştırmak; ancak atık aktarma istasyonu oluşturmayan belediyeler atıklarını, diğer belediyeler tarafından oluşturulan atık aktarma istasyonlarına ücret ödemek kaydıyla bırakacaktır. Söz konusu ücret bedeli, atıkların türü, miktarı ve taşıma maliyetleri esas alınarak bir aylık asgari ücreti aşmayacak şekilde Belediye Meclisince hazırlanacak, Bakanlıkça önerilecek ve Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak bir tüzükle belirlenir.”
Belediyelerin sağlık ve sosyal yardımla ilgili görevlerinin belirtildiği 16 maddenin 5. fıkrasında da atık aktarma istasyonlarının varlığını gösteren ifadeler kendini gösteriyor.
Bu durumla ilgili madde de şu şekilde sunuluyor:
“ Genel yerlerin, ev ve işyerlerinin çöp ve süprüntülerini toplayarak belediyelerin talebi üzerine ilgili bakanlık tarafından gösterilen yerlerde oluşturulan merkezi depolama tesislerine ve/veya atık aktarma istasyonlarına transferini sağlamak ve gerekli olan araçları temin etmek, gerekirse ek tesisler kurmak veya bu amaç için anlaşmalar yapmak ve bu gibi atıkların gelişigüzel ve gerekli izin alınmadan atılmasını, dökülmesini ve depolanmasını önlemek; ayrıca belediyelerin talebi üzerine ilgili bakanlık tarafından gösterilen yerlere, inşaat atıklarının, bahçe atıklarının, hurda ve benzeri şeylerin dökülmesi ve/veya depolanması için gerekli çalışmaları yapmak ve izin vermek”.
Aktolgalı: Ülkedeki hiçbir çöplük alan izinli değil
Çevre Koruma Dairesi Müdürü Abdullah Aktolgalı, atık transfer istasyonlarının İçişleri Bakanlığı’nın sorumluluğunda olduğunu belirterek, AB projesi kapsamında oluşturulması öngörülen atık transfer istasyonlarının tamamının oluşturulmadığını ancak detayların İçişleri Bakanlığı’nın elinde olduğunu kaydetti.
Aktolgalı, hangi istasyonların izinlendirilip izinlendirilmediğinin de İçişleri Bakanlığı’nın bilgisinde olduğunu dile getirdi.
“Hangi istasyonların yasal olup olmadığının bilinmediği bir durumda Çevre Koruma Dairesi nasıl ceza yazıyor” sorusunu da cevaplayan Aktolgalı, ülkedeki hiçbir çöplüğün şu anda yasal olmadığını vurguladı.
Aktolgalı, ülkede neredeyse çöplük alan varsa hepsinin yasa dışı olduğuna işaret ederek, Haspolat’ta ve Alayköy’de geçtiğimiz günlerde yangın çıkan yerlerdeki çöplük alanların da izinli olmadığının altını çizdi.
İçişleri Bakanlığı: Atık transfer istasyonlarının bilgisi bizde yok
İçişleri Bakanlığı Yetkilisi, atık transfer istasyonlarının İçişleri Bakanlığı’yla bağlantılı bir şey olmadığını belirterek, bunun Belediyeler Birliği’nin bilgisinde olduğunu kaydetti.
Özçınar: Aktif olan bir atık transfer istasyonu yok
Belediyeler Birliği Başkanı Mahmut Özçınar, şu an Mağusa’da Avrupa Birliği tarafından yapılan bir atık transfer istasyonu bulunduğunu, Girne’de de bu konuda bir çalışma olduğunu, Güzelyurt’ta ise yerel anlamda kullanılan bir alanın bulunduğunu belirterek, şu an resmî olarak sadece Mağusa’daki istasyonun resmî olduğunu ancak onun da aktif olmadığını kaydetti.
Mağusa’daki istasyonun zamanında yapıldığını ancak yarım kaldığını dile getiren Özçınar, Belediyeler Birliği’nin ne kadar atık transfer istasyonu bulunduğu ve ne kadarının izinli olduğu konusunda tam bilgi sahibi olmadığını ifade etti.
Özçınar, şu anda düzenli depolama alanı olarak Güngör Katı Atık Depolama Tesisi’nin bulunduğunu, atık transfer istasyonu olarak ise Mağusa’daki istasyonun söz konusu olduğunu söyleyerek, Güzelyurt’ta çöplük alanı olmadığını anlattı.
Şu anda yasal olarak çalışan bir atık transfer istasyonunun bulunmadığına işaret eden Özçınar, bunun yeni proje kapsamında tartışıldığını açıkladı.
Özçınar, Güzelyurt’taki çöplerin Lefke’deki vahşi depolama alanına bırakıldığına dikkat çekerek, orasının izinli olup olmadığını bilmediklerini, bu bilgilerin Bakanlıktan alınması gerektiğini ancak herkesin topu birbirine attığını söyledi.
Şu an çöplerin uluslararası standartlarda ayrıştırıldığı, düzenli bir şekilde bekletildiği bir yapının olmadığını vurgulayan Özçınar, izinlendirme konusunda Çevre Bakanlığı’na sorulması gerektiğini ifade etti.
Özçınar, düzenli depolama alanı ve atık transfer istasyonu için yetkililerin gereken adımı atması gerektiğinin altını çizdi.
Sahir: Atık transfer istasyonlarında
geri dönüşüm olması gerekirdi
Yeşil Barış Hareketi Genel Sekreteri Doğan Sahir, atık transfer istasyonlarında atıkların ayrıştırılması, geri dönüştürülmesi ve geriye kalan atıkların Güngör Katı Atık Depolama Tesisi’ne götürülmesi gerektiğini belirterek, bunun hayata geçirilmediğini kaydetti.
Atıkların depolandığı çoğu yerin yasa dışı olduğunu dile getiren Sahir, Güngör Katı Atık Depolama Tesisi’nin artık atık kabul etmemesi nedeniyle birçok bölgede yasa dışı çöplüklerin oluşmaya devam ettiğini ifade etti.
Sahir, atık transfer istasyonlarında atıkların toprağa sızmaması için geçirimsizlik sistemi kurulması gerektiğine işaret ederek, ülkede hiçbir şey kurallarına göre yapılmadığını söyledi.
Dikmen çöplüğünün kapatılması için çok eylem yaptıklarını, AB’ye baskı uyguladıklarını ve daha sonra AB projesiyle Güngör Katı Atık Depolama Tesisi’nin oluştuğunu anımsatan Sahir, burada da kurallara uyulmadığı için Güngör’de çevre felaketi yaşandığını vurguladı.
Sahir, Güngör Katı Atık Depolama Tesisi’nin de son yangından sonra atık almamaya başlamasıyla vahşi depolama alanlarının arttığını söyledi.
Sahir, Çatalköy’deki alanın atık transfer istasyonu olarak önerildiğini ancak bunun hayata geçirilmediğini bildirdi.