Kuzey Kıbrıs Kuşları ve Doğayı Koruma Derneği (KUŞKOR) Haspolat Lagünleri’nin ve bu alandaki kuş varlığının korunması için yaklaşık 15 yıldır gösterdikleri çabaları ve şuanda ki mevcut durumu açıkladı.
KUŞKOR, 2023 yılında Lefkoşa Türk Belediyesi’ne korunması planlanan lagünün kuşlar için kapasitesinin nasıl artırılabileceği hakkında tavsiyeler verdilerini ve ayrıca alanda yaşanan küçülmenin etkilerini ortadan kaldırmaya yönelik çözümler için de görüşmelere de devam ettiğini belirtti.
KUŞKOR tarafından yapılan açıklamada, bugün gelinen durumun kesinlikle kabul edilebilir olmadığı da vurgulandı.
Bu alanın AB finansmanı desteği ile önemli kuş alanı ilan edilebileceği belirtilirken, KUSKOR açıklamasına şöyle devam etti:
“Şu anda AB finansmanı ile gerçekleştirilen bir proje sonucunda alan kaybının yaşanıyor olması şaşırtıcıdır. Atık su arıtma sistemlerinin geliştirilmesi tabi ki ülkemiz ve adamız için gereklidir. Ama alanın kurutulmasına dair önlemlerin gereği gibi alınması da aynı derecede önemlidir. Bu konuya dair Bern Konvansiyonu’na şikâyette bulunduk. Kısacası, bu durumun uluslararası merciler tarafından değerlendirilmesi için işlemler başlattık” dedi.
KUSKOR tarafından yapılan açıklamanın tamamın şöyle:
“Haspolat Önemli Kuş Alanında Neler Oluyor?
Kuzey Kıbrıs Kuşları ve Doğayı Koruma Derneği-KUŞKOR’un katkıları ile 2009-2010 yılları arasında ‘Tüm Kıbrıs Önemli Kuş Alanları’ belirlenmiştir.
BirdLife Cyprus iş birliği ve AB finansmanı ile gerçekleştirilen bu proje sayesinde Haspolat Lagünleri, Balıkesir Sulak Alanı ve bu bölgede yer alan Kanlıdere uzantısını içerisine kalan bölge Önemli Kuş Alanı (ÖKA) olarak belirlenmiş ve 2014 yılında uluslararası kabul görmüştür. Bu alanın ÖKA olarak kabul edilmesindeki en önemli nedenlerden birisi de Haspolat Atık Arıtma’nın bir parçası olan 77 hektarlık alanı kaplayan Haspolat Lagünleri ve barındırdığı türlerdir.
Özel Kuş Alanları başta Avrupa olmak üzere birçok ülkede, doğal hayatı koruma ilkelerine uyularak özenle yönetilen bölgelerdir.
Haspolat Önemli Kuş Alanı
Yine 2014 yılında AB finansmanı ile Yeni Lefkoşa Atıksu Arıtma Tesisini geliştirme projesi yapılması planlandı. AB ve Lefkoşa Belediyesi tarafından yeni sistem sonucunda lagünlere ihtiyaç kalmayacağı için bu lagünlerin büyük bir kısmının kurutulacağı belirtiliyordu. Bunu takibe KUŞKOR hemen bir rapor hazırlayıp bu bölgenin önemi hakkında ilgili mercileri bilgilendirdi.
Öneriler arasında, alanın temiz su verilerek sulak alan yapısını koruması, bazı düzenlemelerle kuşlar için güvenli alanların yaratılması ve kuş gözlemcilere uygun hale getirilmesi vardı. Bu konuda hiçbir merciden net bir cevap alamadık.
Sonuç olarak, 2017 yılında alanın 27 hektarı kurumaya bırakıldı. Bu dönemde de ilgili kurumlara raporlar verildi, görüşmeler yapıldı ve defaten alanın kurutulmasının kuş varlığı açısında sakıncaları anlatıldı, çözümler önerildi.
Sonunda, projenin AB finansmanı ile Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafında yürütülecek altyapı projeleri kapsamında gerçekleştirileceği belirtildi ve konuyla ilgili değerlendirme toplantılarına davet edildik.
Bu toplantılarda da daha önce yaptığımız gibi lagünlerin kurutulmasını sakıncaları hakkında bilgi verdik. Ayrıca, mal varlığı sürecinden dolayı bunun yapılması uluslararası yasalarla mecbur bırakılıyorsa, bu durumda alternatif alanların yaratılıp, çözümlerin üretilmesi konusundaki aciliyeti dile getirdik. Bu süreci izleyen Çevre Etki Değerlendirme toplantısına da katıldık.
Toplantı sırasında projenin gerçekleştirilebilmesi için alanın 18 ay boyunca tamamen kurutulması planlandığı söylendi. Bu büyük bir felaket demekti. ÇED raporu sürecinde alana dair tüm kuş verisinin tarafımızca ÇED raporunu hazırlayanlarla paylaşılmasına rağmen, raporda proje sürecinin kuşlara vereceği zarardan gereği gibi bahsedilmemiştir.
Bunun üzerine KUSKOR’un çabalarıyla yeniden görüşmeler ve toplantılar yapıldı. Bu sayede 2014 yılında belirtilen projenin 2024 yılında hayata geçirileceği açıklansa da alanın ~%27’ının kuşların yaşamını mümkün kılacak şekilde uzun süreli korunacağını ve 18 ay boyunca kurutulması kararından da vazgeçildiğini belirttiler.
Bu gelişmeler mutluluk vermesine rağmen kaybedilecek alanın çok büyük olduğu, mal varlığı sorunlarının yaban hayattan daha önemli olmadığını, istimlak mümkün değilse acilen alternatif alanlar yaratılması konusunda ciddi adımlar atılması gerektiğini belirttik. UNDP ile iletişime geçip, AB kapsamındaki yaban hayatı korumaya yönelik ulusal ve uluslararası anlaşmaları hatırlatarak gerekli önlemlerin alınmadığına dikkat çektik. Ayrıca kalan ~%27’lik alanın kuşların maksimum kullanımını sağlamak adına doğru yönetilmesi için Lefkoşa Türk Belediyesine ek finansman çıkarılması gerektiğini vurguladık.
2023 yılında Lefkoşa Türk Belediyesi’ne korunması planlanan lagünün kuşlar için kapasitesinin nasıl artırılabileceği hakkında tavsiyeler verdik. Ayrıca alanda yaşanan küçülmenin etkilerini ortadan kaldırmaya yönelik çözümler için de görüşmelere devam ediyoruz. Ancak şunu belirtmek isteriz ki, bugün geldiğimiz durumu kesinlikle kabul edilebilir bulmuyoruz.
Bu alan AB finansmanı desteği ile önemli kuş alanı ilan edilebilmiştir. Şu anda AB finansmanı ile gerçekleştirilen bir proje sonucunda alan kaybının yaşanıyor olması şaşırtıcıdır. Atıksu artıma sistemlerinin geliştirilmesi tabi ki ülkemiz ve adamız için gereklidir. Ama alanın kurutulmasına dair önlemlerin gereği gibi alınması da aynı derecede önemlidir. Bu konuya dair Bern Konvansiyonu’na şikâyette bulunduk. Kısacası, bu durumun uluslararası merciler tarafından değerlendirilmesi için işlemler başlattık.”