Bilim insanları kıyafetleri hızlı ve ucuza geri dönüştüren yeni bir yöntem geliştirdi.
Özellikle çabucak değişen trendler nedeniyle kıyafetlerin kısa süre giyildikten sonra atılması moda sektörünün çevreye ciddi zararlar vermesine yol açıyor. Her yıl üretilen tekstil ürünlerinin yüzde 85'inin çöpe gittiği tahmin ediliyor.
Moda sektörünün yarattığı çevresel zararın önlenmesi için geri dönüşüm ideal bir yöntem. Fakat çoğu giysinin pamuk ve polyester gibi birden fazla malzeme içermesi bu süreci zorlaştıyor. Farklı maddelerin lifleri birbirine karıştıktan sonra geri dönüştürülmek için ayrılmaları gerekiyor.
Science Advances adlı hakemli dergide çarşamba günü yayımlanan bir çalışmada bu ayırma işlemini çok hızlı yapabilen yeni bir yöntem anlatılıyor.
ABD'li araştırmacılar sentetik lifleri bir arada tutan bağları kırmak için kimyasal bir çözücü kullandı. Çinko oksitin bu kırılma sürecini hızlandırdığını fark eden ekip, kumaşı daha sonra mikrodalga fırına attı.
Bilim insanları bu sayede polyester, naylon ve likra karışımını moleküllerine kadar çözmeyi başardı. 15 dakika alan bu işlemde pamuk liflerinin bozulmadığını gözlemleyen araştırmacılar bu liflerin yeni giysilerde kullanılabileceğini söylüyor.
Diğer malzemelerin molekülleri de tekrar giysi liflerine dönüştürülebileceği gibi emniyet kemeri ve hava yastığı gibi farklı ürünlerde kullanılabilir.
Washington Post'un aktardığı üzere üreticiler, kıyafetleri esnek yapmak için eklenen likra veya naylon gibi malzemeleri genellikle etiketlere yazmıyor. Çalışmanın başyazarı Erha Andini "Moda endüstrisi, giysilerinin içeriği hakkında her zaman şeffaf değil" diyor.
Yeni yöntemde bu bilinmeyen malzemeler de ayrıştırılabiliyor. Ancak araştırmacılar, ayrıştırma sürecini sekteye uğratan alev geciktirici kimyasalların, geri dönüşüm işleminden önce çıkarılması gerektiğini belirtiyor.
Ekip yeni tekniğin ekonomik açıdan da elverişli olduğunu söylüyor. Fakat henüz sadece laboratuvarda denenen yöntemin kâr getirecek şekilde uygulanabilmesi için en az 10 yıl olduğunu düşünüyorlar.
Yeni model kıyafetlerin çok hızlı ve ucuza üretilip satışa sunulduğu hızlı moda (fast fashion) akımının da katkısıyla moda sektörünün, küresel karbon salımının yüzde 10'undan sorumlu olduğu tahmin ediliyor.
Bu nedenle geri dönüşümün çevreye önemli katkılar sunması beklense de bazı uzmanlar sorunun köküne inilmesi gerektiğini vurguluyor.
Birleşik Krallık merkezli Waste and Resources Action Programme (Atık ve Kaynaklar Eylem Programı) adlı sivil toplum kuruluşundan tekstil uzmanı Sophie Scanlon "Bu sorundan sadece geri dönüşümle kurtulamayız" diyor.
Buradaki temel sorunu; neden giderek daha fazla miktarda giysi üretip tükettiğimizi gerçekten ele almamız gerekiyor.