Yeni araştırma, eski bir Mısır sarayının avlusunda üst üste yığılı hâlde bulunan bir düzine kesik el hakkında detayları ortaya çıkarıyor. Eller gömüldükleri yerde bir tür “ganimet alma” ritüeli sebebiyle bulunuyor olabilir.
Mısır mezar ve tapınaklarındaki yazı ve kabartmalar, MÖ 16 ila 11. yüzyıllar arasındaki Yeni Krallık Dönemi gibi erken dönemlerde bu tür kesilmiş veya ampute edilmiş ellerin var olduğuna yer verir. Makalede arkeologların ilk defa bu çalışma esnasında gerçekten kesilmiş el örnekleri bulduğu ve analiz ettiği belirtiliyor.
Bulunan ellerin cinsiyet dağılımı hakkında çalışma yazarları “En az on bir erkek ve muhtemelen bir kadına aitler. Bu da kadınlar ve savaş alanının birbirine o kadar da yabancı olmadığını gösteriyor” dedi.
Ekip; araştırmalarını 2011’de, Mısır’ın kuzeydoğusunda bulunan Avaris/Tell el-Dab’a’daki Hyksos sarayının avlusundaki üç ayrı çukura gömülü olarak keşfedilen ve sağ el olduğunu belirledikleri numuneler üzerinde gerçekleştirdi.
Alman ve Avusturyalı bilim insanlarından oluşan araştırma ekibi, çukurlarda bulunan kesik ellerin en az 12 yetişkine ait olduğunu, ancak birden fazla bütünlüğü bozulmuş el ve parmak bulunmasının ortada toplamda 18 elin var olabileceği anlamına geldiği görüşünde.
Ekip, Berlin’deki Alman Arkeoloji Enstitüsü’nden paleopatolog Julia Gresky liderliğinde ilk önce kesilmiş ellerin yerleşim biçiminin tafonomik nedenlerini değerlendirdi. (Tafonomi: ölü organizmaların nasıl fosilleştiklerini inceleyen bilim dalı.)
Vücut parçalarının sel ve leşçil hayvanlar tarafından şiddetli bir şekilde parçalanarak ya da kademeli olarak hava şartları ve erozyon nedeniyle ayrışarak birbirinden ayrılması ve uzak konumlara sürüklenmesi alışıldık bir durum. Yine de araştırmacılar kopuk hâlde bulunan ellerin bilinçli bir şekilde bulundukları konuma yerleştirilmiş olduğunu düşünüyor:
“Ön kola bağlı tüm parçalar temizlendikten sonra, parmakları genişçe açılmış eller avuç içi yere değecek şekilde zemine yerleştirilmişti.”
Antik Mısır ritüelleri hakkında yeni detaylar keşfediliyor
Çukurlardaki eller bulunduklarında hâlâ yumuşak ve esnek bir yapıdaydı. Araştırmacılar bu durumun ölüm sertliği olarak da bilinen rigor mortis başlamadan önce veya sona erdikten çok kısa bir süre sonra gömülmüş olmalarından kaynaklandığını düşünüyor.
Rigor mortis, ölümden birkaç saat sonra başlar, 12 ila 24 saat arası bir zaman diliminde zirve yapar ve -nem, sıcaklık, ölen kişinin yaşı ve fiziksel durumu gibi değişkenlere bağlı olarak- genellikle 1 ila 3 gün içinde etkisini yitirir.
Rigor mortisin başlama süresi de uzuvlara göre farklılık arz eder. Elin sertleşmesi ölümden 6 ila 8 saat sonra başlar. Bu nedenle bilim insanları, keşfedilen ellerin sahiplerinden muhtemelen bir tören sırasında veya törenden kısa bir süre önce koparıldığı ve rigor mortis etkisi geçtikten sonra çukura yerleştirildiği sonucuna vardılar. Yazarlara göre çalışmanın cevaplandırmaya çalıştığı en önemli sorulardan biri, bu sakatlamanın bir ceza mı yoksa askeri zaferlerden kaynaklı bir tür ödül mü olduğuydu. Bu konudaki argümanlardan birine göre kesilen ellerin konumu, gördüğü muamele ve muhtemelen özenle dizilmiş olması bu eylemlerin motivasyonu olarak hukuk temelli bir ceza uygulandığı hipotezini geçersiz kılıyor. Ellerin gömüldüğü çukurlar, sarayın büyük avlusunda, taht odasının önünde bulunuyordu. Ekip, halkın gözü önünde bu kadar göze çarpan bir yere yerleştirilmelerinin, bu “ganimet alma” uygulamasının ne kadar yaygın olduğunun bir kanıtı olduğunu düşünüyor. Çalışma, Scientific Reports dergisinde yayımlandı.