BBC 100 Kadın araştırmasına göre 20 Temmuz-20 Ağustos tarihleri arasında düzenlenecek 2023 FIFA Kadınlar Dünya Kupası’na katılmaya hak kazanan takım oyuncuları için dahi kazanç, tıbbi destek, antrenman ve kamp koşulları erkeklerinkinin yanına bile yaklaşmıyor.
UEFA, 2000'li yılların başından itibaren kadın futboluna ilgiyi artırdı; Türkiye de dahil futbol federasyonlara kadın takımlarının gelişmesi, kadın futbolcuların ve antrenörlerin sayısının artırılması için fon ayırıyor.
Geçtiğimiz sene bazı Süper Lig kulüplerinin kadın takımları kurmaya başlamasıyla birlikte kadın futbolu canlandı. Maçların ulusal kanallarda "düzenli" olarak yayımlanmasının, sponsorlukların ve hatta bahsin kadın futboluna olan ilgiyi artıracağı, böylece gelişen kadın futbolunun daha kaliteli oyun ortaya koyacağı düşünülüyor.
Türkiye Milli Kadın Futbol Takımı, Dünya Kupası"na katılma hakkı kazanamadı.
Ancak BBC Türkçe’ye konuşan Milli Takım Kaptanı Didem Karagenç, “Dünya genelinde kadın futboluna karşı ilgi tabii ki erkek futbolu gibi değil şu anda ama ilerleme kaydediliyor. Aynı şekilde Türkiye'de de bu yönde bir iyileşme olduğunu söyleyebiliyoruz” diyor.
“Destek artarsa kalite artar, kalite artarsa daha çok kişi izler”
BBC Türkçe'ye konuşan Galatasaray Kadın Futbol Takımı'nın ilk teknik direktörü Nurcan Çelik, kadın futbolunun özellikle ekonomik olarak desteklenmesi ve altyapıya yatırımların artmasıyla, oyun kalitesinin iyileşeceğini, böylece seyircinin daha çok ilgi duyacağını söylüyor.
"Avrupa'da kadınlar 60, 70, 90 bin seyirciye oynuyorlar. Bunda tabii sergilenen futbolun kalitesi de önemli" diyen Çelik, “Seyircinin ilgi alanına girerse istenilen seviyeye gelebiliriz. Kadın futbolu daha yeni yeni gelişmekte. Süper Lig'deki profesyonel kulüplerin kadın ligine girmesiyle beraber biraz hareketlenme oldu. Kulüplerde ne kadar başarılı, iyi oyuncular varsa bu milli takımlara da yansıyacaktır” diye ekliyor.
Karagenç ise “Ben başladığımda 10 takım vardı. Şu an birçok takım var. Çoğunun da alt yapısı var. Kız çocukları futbol oynamak istediğinde artık önlerinde örnekler var. Yerimize gelecek olanlar, daha küçük yaşlarda futbola başlayıp daha iyi eğitimler alıp kadın futbolunu mutlaka daha iyi yerlere getirecekler” diyor.
“Kadınlar bu işi tamamen gönülden yapıyor”
Erkek futbol ligi ve milli takımıyla karşılaştırıldığında kadın takımları dünyanın pek çok ülkesinde geri planda kalıyor.
Hem Beşiktaş hem de Türkiye Milli Kadın Futbol Takım kaptanı olan Didem Karagenç, 6-7 yaşlarında sokakta futbol oynamaya başladı. 11 yaşındayken ilk lisansını aldı. 15 yaşında U15 Milli Takımı’na girdi.
Karagenç, şimdiye kadar 115 defa milli takım forması giydiğini, hiçbir maçtan prim ya da başka bir isim altında para almadığını söylüyor, “Sadece yurt dışına çıktığımızda harcırah alıyoruz. Kazanç düşünmeden, milli gururla oynuyoruz. Kadınlar bu işi tamamen gönülden yapıyor” diyor ve ekliyor:
“Hepimizin ikinci bir işi var. Ben öğretmenlik yapıyorum mesela”
Nurcan Çelik’le kendi kulübü olan Akdeniz Nurçelik Spor’un antrenmanına giderken konuştuk. Çelik, son dönemde hem oyuncu sayısının arttığını hem de kadın futbolcuların kazancında “en azından küçük bir kımıldama” olduğunu ancak bunun erkek futbolcuların kazançlarıyla kıyaslanacak derecede olmadığını belirtiyor:
“Kadınlarda yabancı sporcular en fazla 5 bin Euro civarında bir aylık maaş kazanıyor. Türklerin kazancını asgari ücretin biraz üstü gibi düşünün. Birçoğu ikinci bir iş yapıyor. Bu genelde beden eğitimi öğretmenliği. Genç bir kitle olduğu için lise öğrencileri ve beden eğitimi öğretmenliği okuyanlar da var. Bazılarıysa başka işlerde çalışıp iş çıkışı antrenmana geliyor”.
BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan hem Galatasaray hem Milli Takım oyuncusu Berna Yeniçeri ise “Milli takımlar bazında, kadın oyuncular maddi olarak bir kazanç sağlamıyor şu an için” diyor ancak Türkiye’deki kadın futboluna yapılan yatırım ve desteğin her geçen yıl arttığını belirtiyor:
“Bizim için ay-yıldızlı formayı taşımak her zaman için bir gurur kaynağı ve ben de bu gururu taşımanın mutluluğunu yıllardır yaşıyorum.”
Yeniçeri, futbola 2006 yılında Karadeniz Ereğli Belediyespor’da başladı. Ailesinin desteğinin ve “doğup büyüdüğü ilçede erkek futbolu bile gündemde değilken böyle bir oluşumun” kendisi için büyük şans olduğunu ifade ediyor.
“Erkek Milli Takımı'nın kaldığı otellerde artık biz de kalabiliyoruz”
Karagenç, Dünya Kupası öncesi ön hazırlık sürecinde, ana kadrodan ziyade seçme kadrosu olarak kampa girildiğini belirtiyor.
Bu kampların genellikle Riva'da Türkiye Futbol Federasyonu'nun (TFF) Milli Takım tesislerinde yapıldığını belirten futbolcular, erkek takımının çalıştığı tesiste kendilerinin de kamp yapma fırsatı bulduğunu, burada tıbbi destek ve antrenman şartlarının oldukça iyi olduğunu vurguluyor.
Karagenç, “Organizasyonlarımızın Federasyon çerçevesinde çok iyi bir şekilde sürdürüldüğünü düşünüyorum” derken Yeniçeri de, “Tüm imkanlara sahibiz. Zaten, bana göre tüm dünyada erkek takımlarının tesislerinden kadın takımları da yararlanmalı. Hatta, yıllardır kulüp bazında Fransa’da yapılan böyle bir zorunlu uygulama var” diyor.
Genellikle erkek milli takımının kaldığı otellerde konaklandığını, grup müsabakalarında maçların TFF’nin seçtiği bölgelerde oynandığını belirten Karagenç, “İstanbul'da, çok büyük statlarda oynamıyoruz. Esenyurt Necmi Kadıoğlu Stadyumu'nda yaptık mesela. Biraz uzak bir bölge. Daha çok insanların bizim maçlarımıza ilgi göstereceği, az müsabaka yapılan bölgeleri seçmeye çalışıyoruz” diye konuşuyor.
“Büyük takımlar gelince rekabet arttı, camia genişledi”
Kaptan Karagenç, Türkiye’de kadın futboluna ilginin pandemide yükselişe geçtiğini, maçların yayınlanmasıyla kadın futbolunun bilinirliğinin arttığını vurguluyor, “Beşiktaş'ın 2020 yılında Atletico Madrid’le yaptığı 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’ne özel hazırlık maçında rekor kırıldı, ilk defa 33 bin kişi izledi” diyor.
Ancak yayın henüz düzenli ve yeterli seviyelere ulaşmadı.
Federasyon, büyük kulüpler ve UEFA bağlantılı toplantılar ve sunumlar yapılarak kadın futboluna ilginin arttığını söyleyen Milli Takım kaptanı şunları ekliyor:
“Süper Lig’deki kulüplere, ‘ilk senede kadın takımı açarsanız direkt birinci ligden başlatacağız’ dediler. Bunun üzerine Fenerbahçe, Galatasaray, Çaykur Rize, Trabzonspor, Hatayspor kadın takımı kurdu. Bu da rekabetin artmasını, camianın genişlemesini, kadın futbolunun daha çok duyulmasını sağladı. Hak tanınmasıyla yabancı oyuncular gelmeye başladı.
“Büyük kulüpler kendi maçlarını kendi televizyonlarından yayınlıyor, kendi sosyal medya hesaplarından paylaşıyor. Sponsorlar gelmeye, onlar da reklam yapmaya başladı. Takım afişleri, forma tanıtımlarında kadın futbolculara yer verildi. Bu yükselişin Milli Takıma da etkileri oldu.
“Eskiden bir marka sadece erkek milli takımına sponsor oluyor, bu bizi de kapsıyordu. Şimdi bize ayrı bir bütçe veriliyor”.
Çelik profesyonel işleyiş ve antrenör kalitesi olan Süper Lig kulüplerinin kadın futbol takımı kurmasıyla, onları yukarı taşıyacağına inandığını belirtiyor.
Yeniçeri de özellikle dört büyüklerin kadın futboluna girmesiyle ve sponsorluk desteklerinin artmasıyla lige olan ilgi ve önemin son derece arttığını vurguluyor:
“Buna rağmen son iki senedir şampiyon olan takımların da bu kulüplerden farklı takımlar olması, rekabetin ve zorluk seviyesinin üst düzeylere tırmandığını gösteriyor. Artık, birçok kadın futbol takımının isim sponsoru var. Türkiye kadın liglerini parlak günler bekliyor”.
Ay sonunda 18 günlük milli takım kampı var. Ardından Estonya ile hazırlık maçı yapılacak.
Yaklaşan kamp öncesi oyuncular milli takım antrenörlerinin kendilerine gönderdiği programlar eşliğinde bireysel idmanlarına devam ediyor.
Yeniçeri, bu kampın “Eylül ayında başlayacak elemeler için son derece önemli olduğunu" vurguluyor.
“Artık, Avrupa Şampiyonası Elemeleri’nde format değişti, Uluslar Ligi statüsüne dönüldü. Biz de C Ligi’ndeyiz ve gruptaki üç rakibimizi de geçip bir üst lige yükselmeyi çok istiyoruz” diyor ve ekliyor:
“Eskiden maç kazanmamız bile zorken 2022’deki Elemelerde 3 galibiyet aldık ve 10 puan topladık. Bir hayalimiz var, o da büyük bir turnuvaya katılabilmek. Bunun için çok çalışıyoruz”.
Geçtiğimiz 4-5 senede milli takımın profesyonelleştiğini söyleyen Karagenç şunları ifade ediyor:
“Bu bir süreç. Bu sürecin biraz daha sabra ihtiyacı olduğunu düşünüyorum. Şu an çok maç kazanıp, örneğin Portekiz gibi rakiplerle berabere kalıp, onlarla kafa kafaya futbol oynayan ve iyi mücadele eden bir milli takımımız var. UEFA sıralamamız 3-4 basamak birden arttı bu sene”.