Irak'ta geçen yıl yaklaşık 70 bin boşanma vakası gerçekleşti. Yargıtay verilerine göre, ülkedeki mahkemelerde her gün ortalama 206 boşanma davası görülüyor.
Geçmiş yıllarda da benzer yüksek rakamlar gözlemlendi, bu durum boşanmanın Irak toplumunda ciddi bir sorun haline geldiğini ve boşanmadan kaynaklanan büyük sorunlara yol açtığını gösteriyor.
Irak Yargıtayı'nın verilerine göre, 2023 yılının en yüksek boşanma oranı ağustos ayında kaydedildi; bu dönemde 6 bin 973 boşanma vakası gerçekleşti.
Verilere göre, geçen yılın ocak ile kasım ayları arasında toplam 68 bin 6 boşanma vakası kayıtlara geçti.
Bu, günde ortalama 206 ayrılık olayı anlamına geliyor ve Irak'ın 42 milyonluk nüfusunu düşündüğümüzde bu oldukça yüksek bir sayı.
32 yaşındaki Ahmed Salem, 2 çocuk babası, eşiyle yaşadığı çok sayıda sorun nedeniyle 5 yıllık evliliğini bitirdi.
Salem, şunları anlattı:
Sorunlar gün geçtikçe büyüdü. Ailemle birlikte yaşıyorum ve eşim ayrı evde yaşamak istedi, ancak yeterli gelirim yok. Kazancım ancak ailemin temel ihtiyaçlarını karşılamaya yetiyor.
Salem, "Bu kadar çok sorun yaşandıktan sonra eski eşim, ailemle yaşayamayacağını ve onların sorun çıkardığını iddia ederek evi terk etti ve daha sonra boşanmak istedi. Böylece ayrıldık" dedi.
Çocuklarını dan yalnızca ara sıra mahkemede görebilen Ahmed Salem, onlardan ayrı kalmanın üzüntüsünü "en büyük trajedim" sözleriyle dile getirdi.
İsmini açıklamak istemeyen bir kadın da eşinden kötü muamele gördüğü için boşandığını belirtti.
Sık sık şiddet gördüğünü ve küçük şeyler yüzünden hakarete uğradığını anlatan kadın, "Dayanılmaz hale geldi ve bu aşağılayıcı evlilikten kurtulmak için boşandım" dedi.
Boşanmanın birçok nedeni var ve bazıları abartmaya değmez; ancak sosyal medya, eşinin yemeği geç hazırlaması veya kadının makyaj malzemesi istemesi gibi nedenlerle gerçekleşen yüzlerce tuhaf boşanma vakasına sahne oldu.
Erken yaşta evlilik
Eski Irak Kadın Bakanı Büşra el-Zuvani, ekonomik faktörlerin, işsizliğin ve erken yaşta evliliğin boşanmanın arkasındaki nedenlerden bazıları olduğunu söyledi.
El-Zuvani, boşanan kadınların sayısına ilişkin bir istatistiğin olmadığını da sözlerine ekledi.
Ekonomik faktörler, işsizlik, yoksulluk, eşin ailesiyle yaşama ve aile müdahalesi gibi nedenlerin boşanmaların başlıca sebepleri olduğunu vurgulayan Zuvani, "Genç yaşta, hem kadın hem erkek için, önlerindeki aile yaşamını anlayamamaları da bir diğer neden" diye konuştu.
Zuvani, sosyal medyanın Iraklı aileleri altüst ettiğini, bu açıklığın bilinçsiz bir şekilde yaşanmasının hem erkek hem de kadın tarafından gerçekleşen eş aldatmalarını yaygınlaştırdığını ve bu durumun boşanmayı hızlandırdığını belirtti.
Ayrıca Zuvani, diğer boşanma sebepleri arasında, eşlerin birbirlerinin ihtiyaçlarını karşılamaması ve karşılıklı sosyal destek eksikliği olduğunu vurguladı.
Eski Kadın Bakanı Zuvani, özellikle genç yaşta küçük problemlerin büyük krizlere dönüşebileceğini söyledi.
Toplumu yeni hayata hazırlayan sosyal kurumların eksikliği ve evliliği düzenleyen yasaların ya da düzenlemelerin olmamasının inatçılığa ve yanlış yönlendirmeye dayalı tavsiyelerle boşanmaya yol açtığını ifade etti.
Çocuklar en büyük mağdur
Bakan el-Zuvani, çocukların boşanmanın en büyük mağdurları olduğunu, bunun sonucunda birçok aile içi şiddet vakasının, üvey anneler veya üvey babalar tarafından çocuklara karşı işlendiğini, bazı durumlarda bu durumun çocukların öldürülmesine, yakılmasına veya terk edilmesine kadar gittiğini söyledi.
Bazı çocuklarınsa sokakta bırakıldığını belirten Zuvani, bu durumun onların uyuşturucu, sapkınlık ve radikalleşme mağduru olmalarına yol açtığını söyledi.
Zuvani, devletin bu durumu kuşatacak kapasiteye sahip olmadığını, sonuç olarak bozulmuş bir toplumun ortaya çıktığını ifade etti.
Boşanmanın en büyük kurbanlarının çocuklar olduğu ve Irak'ta boşanmadan kaynaklanan birçok trajik olayın yaşandığı vurgulandı.
2020 Ekim'de sosyal medyada yaygın olarak paylaşılan bir videoda, bir kadının 2 çocuğunu tereddüt etmeden nehre atarak boğulmalarına izin verdiği görüldü ve kadın yakalandıktan sonra eski kocasını cezalandırmak için bunu yaptığını itiraf etti.
Sosyal medyada yayımlanan birçok videoda, üvey anneler tarafından çocuklara karşı işlenen şiddet vakaları gösterildi.
Bunlardan en dikkat çekici olanı, Irak'ta medyada geniş yer bulan ve üvey annenin çocuğu defalarca şiddetle dövüp ölümüne sebep olduğu bir vakaydı.
Mahkeme, bu olaydan dolayı üvey anneyi 15 yıl hapis cezasına çarptırdı.
Artan oranlar alarm veriyor
Sosyal araştırmacı Nidal el-Abadi, Irak'ta boşanma oranlarının yıllık artışının Irak ailesinin sosyal yapısına yönelik ciddi bir uyarı olduğuna dikkat çekti.
El-Abadi, "Aile, toplumun temel yapısını oluşturur ve boşanma, ailenin bu yapısını zayıflatır. Bunun en önemli nedenlerinden biri toplumumuza giren yabancı kültürler ve dini ve geleneksel İslam ve Arap değerlerimize aykırı olan birçok değer ve alışkanlık" dedi.
Abadi "Bazı muhafazakar ailelerin bu eğilimi benimsediğini ve ‘beni boşa' sözünün kolaylaştığını" ifade etti.
Eski bakan, "Boşanmaların artmasında en büyük etkinin topluma yabancı olan bu kültürün olduğunu ve diğer faktörlerin, genç evlilik yaşı, yaş farkı ve ekonomik faktörlerin boşanma oranlarının artmasına yardımcı olduğunu" açıkladı.
El-Abadi, özellikle sosyal medya aracılığıyla bu kültürler aileleri istila etmeye devam ederse, önümüzdeki 30 yıl içinde boşanma oranlarının artmaya devam edeceğine yönelik endişelerini dile getirdi.