Kişinin kendini sevmesi; yaşam yolunda sağlıklı, üretken yürüyebilmesi için gereklidir. Bu sevgi ile kişi, kendinden çıkıp başkalarını sevme deneyimlerini oluşturabilir.
Gelin görün ki, "başkaları" dediğimiz kendimiz dışındaki herkestir. Bütün dünyadır. Sadece insan değil, gök kubbe ile denizin dibi arasında var oluş mücadelesi veren canlılar ve bazen fark edilmeyi bekleyen bir resim veya el emeği, göz nuru, yaşamı kolaylaştıran bir şeydir. Bizim "şey" dediklerimiz, yaşamımıza katkı koyan ayrıntılar olsa da, insanın kendine yönelik yolculuğunda onların da yeri vardır. "Şey" veya "her şey"… Bunları fark ettiğimizde, işlevselliğinin ötesine geçmeyi başarabiliriz. Gerek doğanın varoluşsal biricikliği gerekse insanın doğaya kattıkları, bu yolculuğun önemli yapı taşlarıdır.
İnsanın kendi var oluşsal bütünlüğüne yönelik yolculuğu; kendinden başlar ve kendinde son bulana kadar dünyayı dolaşır durur.
Bilgi kuvvettir. Hele ki insanın insanla ilgili bilgisi çok değerlidir. Filozof Bergson bunu yirminci yüzyılın ilk çeyreğinde fark etmiştir: "Dünyayı anlamak için insanın kendi sezgisel deneyimlerine gereksinimi var ve kendini anlamak için de bunu yapmalıdır." Ünlü Filozof Gazali, "kalp gözü" der buna ve çok önemser. Neredeyse bin yıla yakın bir zaman öncesinden hem de.
Günümüze gelince… insan ilişkileri en karmaşık çağını yaşamaktadır. Mutluluğa veya huzura veya barışa veya her neyi arıyorsanız oraya giden yol her zamankinden daha zorlu.
Bizler, kuramadığımız, içine giremediğimiz ilişkilerden olumsuz etkileniriz. Yaralı çıktığımız ilişkiler de aynı etkiyi yapar. Ancak; başkaları ile yaşanan veya yaşanamayan her şeyin sonucunda kişi kendinden uzaklaşabilir. Duygusal yaralar, kişinin kendini sevmesini engelleyebilir. Çocukluğu sürecinde utanç duygusunu sıklıkla yaşayan kişiler de kendilerini sevme becerisi geliştiremeyebilirler. Olumsuz eleştiriler, ergenlerin içlerine kapanmalarına veya ebeveyn veya sisteme isyan etmelerine, kopmalarına neden olabilir.
Çağımızın en iyi tarafı; her bireyin -çocuk veya yetişkin- kendini ifade edebilme ve kabul görme özgürlüğünü ve gereksinimini yasal hak olarak kabul etmiş olmasıdır. Bununla birlikte, uluslararası antlaşmalarla belirlenen yasal haklar, bireye ulaşmada yeterli değildir. Ruhsal acılarımızı artıran bu durum, yaşamımızın her alanını etkilemeyi başarmaktadır.
Dışlamak, yargılamak, psikolojik şiddete maruz bırakmak; kişiyi önce kendinden sonra toplumsal ilişkilerden uzaklaştırır.
Kişisel ve sosyal ilişkiler kurmada yetersiz hisseden kişi ne yapabilir?
Elbette önce bu durumu kabul etmek gerekir. Sosyal ve duygusal ilişkilerin sağlıklı yaşamımızdaki öneminin farkında iken; bu konulardaki yetersizliğimizi, çekingenliğimizi giderebilmek veya ilk adım olan yüzleşmeyi yapabilmek çok da kolay değildir. Kişi daha çok içine kapanabilir ve yetersizlik duygularının yarattığı acı ile umutsuzluğa kapılabilir.
Yalnız hissetmek işte böyle iki yönlü bir kıskaç gibi, kişiyi sıkıştırır. İçeri ile dışarı ağız birliği etmiş gibi: sevilmiyorum, neden beni dışlıyorlar, neden hep yalnızım, ben nasıl bir insanım, ben bile kendimi sevmezken…
Doğrusu bizleri koşuluz seven ve olduğumuz gibi kabul eden pek fazla insan yoktur. Anne babamız ve belki birkaç kişi daha. İşte sevgisini koşula bağlayan hatta bunu çocuk eğitmede doğru bir yol olarak kabul eden ebeveyn ve bakıcılar, azar azar bir zehri enjekte ederler: sevgiye değer olmak için bazı şartlar var… o zaman, seni senden başka sevecek yok çocuk!
Değersiz ve dışlanmışsa eğer, kendisini sevmesini beklemek hayal olur. Kendinden utanır ve hep yalnız hissedeceği zindanının duvarlarını örer.
Kişinin kendini sevmesi için kendine, olduğu kişiliğe dönmesi ve bunu tanıyarak, dünya ile tekrar bütünleşmeyi denemesi gerekir. Yaşanılan ve iz bırakan bütün utanç ve güvensizlik zehirlerinin terk edilmesi ve esas benlik değerinin oluşturulması için bu gereklidir.