Özellikle kış aylarının soğuğunda rahatlatıcı, sıcak bir bitki çayından daha keyif verici başka bir şey bulmak zordur. Kimi bitki çayları bağışıklık sistemini güçlendirirken kimi çaylar antioksidan etkisiyle sizi hastalıkların vücudunuzda oluşturabileceği sorunlara karşı koruyabilir.
Devamlı çay isimleri duyuyor fakat bunların ne işe yaradığını bilmiyor musun? Bahsedilen metabolizma çayları gerçekten seni zayıflamaya götürecek sihirli bir değnek midir? Hangi çay metabolizmana ve sağlığına nasıl bir etki yapar? Kış aylarında içini ısıtarak metabolizmana renk ve canlılık katacak çayları öğrenmeye hazır mısın?
Hangi Çayı İçmeliyiz?
Eğer sindirim sistemi sorunları, yemeklerden sonra şişkinlik çekiyorsanız buna göre çaylar, gripseniz ve kendinizi daha dinç hissetmek istiyorsanız C vitamini ve diğer antioksidanlar yönünden zengin çaylar seçebilirsiniz. Ancak “azı karar, çoğu zarar” sözüne sadık kalarak bu çayları tüketirken aşırıya kaçmamalı ve bazı yan etkilerinin olabileceğini unutmayın. Tüm çayların içeriğinde bulunan “tanenler” gıdalar yoluyla alınan demirin vücut tarafından emilmesini olumsuz yönde etkileyebilir.
Düzenli olarak çay içmenin demir eksikliğine yol açıp açmadığı konusunda yapılan araştırmalar, kontrollü çay tüketiminin demir oranında bir değişikliğe yol açmadığını ancak günde 4-5 bardaktan fazla çay tüketmenin demir seviyesini düşürebileceğini ortaya koymaktadır. Ayrıca fazla miktarda içilen çay diüretik etkisinden dolayı vücuttan su atılımına da neden olmaktadır. Demir seviyesi normal kişilerde, çayın demir seviyesi üzerindeki etkisi daha azken, halihazırda demir eksikliği yaşayanlarda daha fazla etkiye yol açabilmektedir. Bu nedenle düzenli olarak çay içenler, çayın demir üzerindeki olumsuz etkisini azalmak için, demirin vücut tarafından emilmesini arttıran C vitamini bakımından zengin meyveleri tüketilmesi çok önemlidir. Ayrıca genel olarak günde 4-5 bardaktan fazla çay ve kahve tüketimi önerilmemektedir.
· Yeşil Çay ve Beyaz Çay
İşte metabolizmanın en hit çaylarından ikisi; beyaz ve yeşil çay. Yüksek antioksidan içerikleriyle hem metabolizmanın güç kalkanlarını devreye sokacak hem de metabolizma hızına hız katacak. İki çay karşılaştırıldığında beyaz çay yeşil çaya göre daha az işlem gördüğünden antioksidan içeriği daha fazladır. Bu çaylar metabolizmana nasıl mı katkı sağlıyor? 2013 yılında beyaz çayın yararları üzerine yapılan araştırmaya göre, lipid (yağ) oluşumunu azaltma, termojenik aktiviteyi arttırma, iştahı düzenleme etkisiyle obeziteye (şişmanlık) karşı korumaktadır. Bunlar dışında anti stres özelliğiyle rahatlamanı sağlayarak stresle beraber oluşabilecek kilo ve psikolojik sorunları da engellemeye yardımcı oluyor. Ayrıca kan şekerindeki dalgalanmalarını önleyerek insülin direnci ve diyabet riskini azaltıyor.
Amerikan Klinik Beslenme Birliğinin yaptığı açıklamaya göre bu çayların içeriğindeki antioksidan bileşenlerinden olan kateşinler kalp hastalıkları, kanser ve Alzheimer hastalığını önlemenin yanında termogenezi (vücut ısısı) ve yağ yakımını da desteklemektedir.
· Oolong Çayı
Metabolizmanı ateşleyecek bir çay önerisi daha geliyor; Oolong çayı. Çin kökenli bu çayın metabolizmana büyük etkileri var! Amerikan Beslenme Birliği Yayınlarında yapılan araştırmaya göre Oolong çayı kişilerin metabolizma hızını ve yağ oksidasyonunu arttırmaktadır. Bunlar dışında Oolong çayının sağlığına da birçok etkisi vardır. Amerikan Diyabet Birliğine göre Oolong çayının kan şekerini düşürücü etkisi mevcut. Bu yüzden diyabette yardımcı olarak kullanılabilir. Diyabet yanında bu çayın kalp hastalıklarına da koruyucu etkisi vardır. Yalnız, içeriğinde düşük bir miktar kafein barındırmasından dolayı akşam 17:00’den sonra uyku kaliteni etkilememesi için tüketilmemelidir. Sağlıklı bir uyku da metabolizmanı canlandırmanı sağladığı için uyku düzenine de önem vermeliyiz.
· Mate Çayı
12 ay boyunca yapraklarını dökmeyen matenin yerliler tarafından ‘Tanrı’nın Ağacı’ olarak adlandırılmaktadır. Özellikle anti obezite etkisi olan matenin bu özelliği birçok çalışmalarca da kanıtlanmıştır. 2015 yılında yapılan çalışmaya göre mate çayı vücudunda yağ yakımını düzenleyip obeziteye karşı savaşıyor. Aynı yılda yapılan bir başka çalışmada ise mate çayı tüketenlerde vücut yağ kütlesi, vücut yağ yüzdesi ve bel kalça oranında düşüş olduğu, kişilerde doygunluğu arttırdığı gözlemlenmiştir. Bunun yanında bu çayın insülin cevabını arttırarak insülin direnci ve obezitede de olumlu sonuç vereceği gözlemlenmektedir.
· Kuşburnu Çayı
Cilt sağlığını korumak ve bağışıklık sistemini güçlendirmek için gerekli olan C vitamini için çok iyi bir kaynaktır. Soğuk algınlığının daha çabuk geçmesini sağlar ve diğer bulaşıcı hastalıklara karşı direnci arttırır. İdrar söktürücü olarak idrar yolu hastalıklarının tedavisinde yardımcı olarak kullanılabilir. Doğal bir antioksidan olan kuşburnu çayını günde 2-3 bardak tüketebilirsiniz.
· Nane Çayı
Gaz ve şişkinliği alan, genellikle sindirime yardımcı olmak için kullanılan nane çayı mide bulantısını geçirmek ve terlemeyi arttırarak ateş düşürmek için kullanılabilir. Reflü ve sık sık mide ekşimesi yaşayan kişilerin bu problemlerini arttırabileceği için tavsiye edilmez.
· Zencefil Çayı
Yine sindirime yardımcı olmak, mide bulantısı ve kusmaya karşı kullanabileceğiniz bir diğer çayda zencefil çayıdır. Grip, nezle gibi özellikle kış hastalıklarına karşı bağışıklık sistemini güçlendirir. 3-4 santim büyüklüğünde, kabuğu soyulmuş zencefili çok ince dilimleyerek kaynamış suya atıp 10-15 dakika bekletmek çayınızı hazırlamak için yeterli olacaktır. Bir kaç damla limon ve 1 çay kaşığı balla tatlandırabilirsiniz.
· Papatya Çayı
Yoğun bir iş gününden sonra evinizin rahatlığında bir bardak papatya çayı içmek tüm stresinizi alacaktır. Sakinleştirici özelliğinin yanı sıra boğaz ağrısını hafifletir, öksürüğü alır ve ağız içinde oluşan iltihaplanmalara iyi gelir. Hatta ağız içi yaralarına karşı papatya ile ağız gargarası hazırlayabilirsiniz. Orta dereceli uykusuzluk çekenlere yatmadan 2 saat kadar önce bir bardak papatya çayı içmeleri tavsiye edilir.
· Melisa Çayı
Yorgun, mutsuz ve hoşnutsuz hissediyorsanız kendinizi daha iyi hissetmek için bir bardak melisa çayı içebilirsiniz. Melisa çayı ayrıca konsantrasyonu arttırır ve uykudan 1 saat önce içildiğinde uykuya geçişi kolaylaştırır. Çayınıza 2-3 damla limon ekleyebilirsiniz. Ayrıca soğuk melisa çayı yaz aylarında hem faydalı hem de lezzetli bir serinletici olarak kullanılabilir.
· Karahindiba Çayı
Devedikeni çayı gibi karahindiba çayı da karaciğeri temizler ve safra atımını arttırarak sindirime yardımcı olur. Kanı ve vücudu temizlerken ishal gibi rahatsızlıkları hafifletir.
Yatmadan önce içilen karahindiba çayı iştahı düzenler ve aşırı yeme isteğini baskılar. Aynı zamanda kan şekerine ve insüline iyi gelir. Böylece ani, sık acıkma ve aşırı yeme isteği gibi sorunlara yardımcı olur.
Aynı zamanda karahindibanın prebiyotik etkisi sayesinde bağırsaklarımıza yaşayan probiyotik bakterilerimizi koruyup, gastrointestinal sistem için oldukça yararlıdır.
· Mısır Püskülü
İçeriğinde C ve K vitaminleri ile çinko, bakır, demir, potasyum gibi önemli mineraller bulunmaktadır. Böbrek ve idrar yolu rahatsızlıklarında, sindirim sistemi, diyabet, saç ve cilt sorunlarında tedaviye yardımcı olarak kullanılmaktadır. Sakinleştirici ve rahatlatıcı etkisi de bulunmaktadır. İdrarı artırıp söktüğü ve ödem attırdığı için, detoks amaçlı da yararlanılabilmektedir. Bu şekilde eklemlerdeki birikintilerin atılmasına yardımcı olduğundan gut, artrit, romatizma rahatsızlıklarında da tedaviye destek olarak kullanabilirsiniz.
· Kiraz Sapı
Kurutulmuş kiraz sapı özellikle geleneksel tıpta çokça kullanılan son derece şifalı bir bitkidir. Her ne kadar daha çok kirazın meyvesini yemeye alışık olsak da, sapları da en az meyvesi kadar besleyici ve faydalıdır. Çay olarak tüketildiğinde son derece güçlü bir idrar söktürücü olan kiraz sapı, böbrek taşlarının ve idrar yolu enfeksiyonlarının oluşumunu engeller. Ayrıca toksinlerin vücuttan idrar ve dışkı yoluyla atılmasına da yardımcı olur. Bu diüretik etkinin içeriğinde bulunan potasyum tuzlarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Müshil etkisiyle kabızlık ve obezite tedavisinde de kullanılmaktadır. İçerdiği uçucu yağlar ve anti-inflamatuar özelliği ile gut ve romatizma gibi hastalıklarda destek tedavi olarak kullanılabilir. Kurutulması ve çay olarak demlenmesi son derece kolaydır.