Diyabet, yediğimiz besinlerin enerjiye çevrilmesini etkiler. Yemek yediğimizde, vücudumuz yiyecekleri "glikoz" adını verdiğimiz şekere dönüştürür. Şeker, vücudumuzun nefes alma, yürüme, koşma, okuma, uyuma gibi, aklımıza gelen tüm aktivitelerini yapmamız için gereken enerji kaynağıdır. Diyabet, vücudunuzun şekeri enerji olarak kullanmasını güçleştirir. Diyabetli kişiler, hep aynı sorunla karşı karşıyadırlar; kan dolaşımında şeker düzeyi çok yüksektir, hücrelerin enerji kaynaklarından birisi olan glikoz hücre içerisine giremediği için hücrelerin içinde enerji açlığı vardır. Normalde, şekeri kan damarlarımızdan alıp hücrelerimize taşımak için pankreas salgı bezinde üretilen ve "insülin" adı verilen bir hormona ihtiyaç vardır. Diyabetiniz varsa pankreas bezi tarafından ya yeterli insülin üretilemiyordur ya da üretilen insülin yeterli etkiyi gösteremiyordur.
Diyabetin iki formu vardır. Toplumda daha sık görülen diyabet formu Tip 2 diyabettir ve insülinin yeterince etki gösterememesi sonucu ortaya çıkar. Küçük yaşlardan başlayan ve ömür boyu insülin kullanılmasını gerektiren formu ise Tip 1 diyabettir. Her iki koşulda da kanda şeker düzeyi yükselir. Bu duruma "hiperglisemi" adı verilir. Hiperglisemi iyi tedavi edilmezse büyük ve küçük kan damarlarını bozarak göz, böbrek ve sinir dokusunda hasarlara yol açabilir; kalp krizi ve inme (felç)'ye sebebiyet verebilir.
Diyabetin Belirtileri Nelerdir?
o Ani kilo kaybı,
o Anormal ağız kuruluğu ve sık su içme isteği,
o Sık idrara çıkma,
o Halsizlik ve aşırı yorgunluk,
o Sürekli açlık hissi,
o Görme keskinliğinde azalma, bulanık görme
o Tekrarlayan enfeksiyonlar
Diyabette Tıbbi Beslenme Tedavisi
Diyabetli bireylerin beslenme tedavileri; yaşına, boyuna, vücut ağırlığına, fiziksel aktivite durumuna, sosyoekonomik durumuna, beslenme alışkanlıklarına vb. göre kişiye özel olarak hazırlanır. Beslenme programı kişiye özeldir.
Diyabetli bireyler beslenme programında yeterli ve dengeli beslenebilmeleri için belirtilen miktarlardan fazla yemek kan şekerinizin yükselmesine, az yemek ise kan şekerinizin düşmesine neden olur. Her iki durumda da kan şekeri kontrolü bozulur. Bu nedenle diyetisyeninizin önermiş olduğu enerjide ve miktarda beslenmek gerekmektedir.
Karbonhidratlar
Yiyeceklerimizde en çok bulunan besin öğesidir. En önemli enerji kaynağıdır ve günlük beslenmemizde mutlaka alınması gerekmektedir. Karbonhidratları basit ve kompleks karbonhidratlar olarak iki grupta toplayabiliriz. Basit karbonhidratların sindirimi ve emilimi kompleks karbonhidratlardan daha hızlıdır. Kan şekerini daha hızlı yükseltirler.
Basit karbonhidrat kaynakları;
o Şeker,
o Şekerli içecekler,
o Reçel
o Bal
o Tatlılar'dır. Bu kaynakların tüketimi tavsiye edilmez.
Şekerli yiyecek ve içecekler boş enerji kaynağıdır. Kaloriden zengin ama besin öğelerinden fakirdir. Diyabetli hastalarda, şeker tadını veren, sağlık açısından sakıncası olmayan düşük kalorili veya kalori içermeyen tatlandırıcılar belirli miktarlarda kullanılabilir.
Karbonhidrat ihtiyacımızı kompleks karbonhidratlardan;
o Tam tahıldan yapılmış ekmek veya kepekli ekmek ve tam buğday unundan yapılmış besinler
o Günde en az 3 porsiyon meyve, 2 porsiyon sebze tüketerek,
o Haftada en az 2 kez kurubaklagil tüketerek (nohut, mercimek, kuru fasulye, vb.) sağlıklı karbonhidrat ihtiyacımızı karşılayabiliriz.
Proteinler
Vücudun büyümesi, gelişmesi ve yıpranan dokuların onarılmasında önemli görevleri vardır. Diyabet vücudun protein gereksinimini etkilemez. Önerilen miktarlarda alınması gerekir. Ancak diyabete bağlı böbrek problemleri gelişmiş ise diyetle protein alımının sınırlandırılması gerekir. Et, kümes hayvanları, balık, yumurta, süt ve süt ürünleri kaliteli proteinlerdendir.
Posa (Lif)
Besinlerle alınan, bitki ve bitki kökenli besinlerden vücudumuzun sindiremediği kompleks karbonhidratları posa (lif) olarak isimlendiririz. Sağlıklı bireylere de birden çok faydası olduğu gibi diyabetli bireylere de oldukça faydası bulunmaktadır.
Posanın faydaları;
o Kan şekerini yavaş yükseltir,
o İnsülin ihtiyacını azaltır,
o Tokluk hissinin oluşmasını sağlayarak ağırlık kontrolüne yardımcı olur.
o Bağırsak çalışmasını düzenler, kabızlığı önler.
o Kanda yağların yükselmesini önler.
Beslenmede posa miktarını artırmak için;
o Beyaz ekmek yerine tam buğday, çavdar, yulaf veya kepekli ekmek tercih ediniz.
o Sebze ve meyve tüketiminizi artırınız ve her öğünde bunlardan da tüketiniz.
o Beslenmemizde kuru baklagilleri sıklıkla yer veriniz.
o Çorba olarak mercimek çorbasını, pilav olarak buldur pilavını tercih ediniz.
o Hazır meyve suyu yerine taze meyve yemeyi hatta kabuklarıyla tüketilebilen meyvelerin kabuklarını soymadan yiyiniz.
o Posalı besinlerle birlikte gün içinde en az 8-10 bardak su içiniz.
Alkol
Kan şekerinin iyi kontrollü şekilde gittiğinde, besinlerle birlikte orta düzeyde alkol kullanımı, kan şekeri düzeyini etkilememektedir. Haftanın belirli günlerinde olmak kaydıyla erkekler en fazla 2 kadeh, bayanlar en fazla 1 kadeh alkol alabilirler.
Genel olarak yapılması gerekenler;
1. Özellikle doymuş yağ alımı olmak üzere yağ alımınızı azaltınız.
2. Tuz tüketiminizi azaltınız.
3. Günde en az 5 porsiyon meyve ve sebze tüketiniz. Böylelikle günlük beslenmenizde posa (lif) miktarını da artırmış olursunuz.
4. Karbonhidrat kaynaklarınızı tam tahıl ürünlerinden ve kuru baklagillerden sağlayınız.
5. Her gün 30 dakika orta şiddette egzersiz yapınız (Örneğin; tempolu yürüyüş).
6. İlaçlarınızı doktorunuzun önerdiği şekilde alınız.
7. Ayak bakımı ve diş bakımınızı düzenli olarak her gün yapınız.
Diyabetli olmak herkesten farklı yememizi, yemek çeşidimizi değiştirmemizi gerektirmiyor. Diyabette tıbbi beslenme tedavisi, diyabet tedavisinin temelidir. Diyabette tıbbi beslenme tedavisinin başlıca hedefi, doğru davranış becerisini kazanmak ve yaşam kalitesini arttırmaktır.
Uygun tedavi planıyla kan şekeri kontrolünüzü sağlamak amacı taşımalıdır. Uygulayacağınız beslenme programınız, ihtiyaçlarınızı karşılayacak yönde, size özel olarak diyetisyen işbirliği ile hazırlanmalıdır.
Mutlu ve sağlıklı günler diliyorum...