Merkez Bankası’nın 2023 yılının üçüncü çeyreğine ilişkin bültenine göre, 2023 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı ayına göre yıllık enflasyon oranları, Temmuz ayında yüzde 72,81; Ağustos ayında yüzde 80,9 ve Eylül ayında ise yüzde 81,22 olarak gerçekleşti.
Merkez Bankası tarafından hazırlanan ve dünya ekonomisinin genel görünümüne, KKTC ekonomisi ve bankacılık sektörü ile ilgili en güncel istatistiki verilere ve değerlendirmelere yer verilen 2023 yılının üçüncü çeyreğine ilişkin bülten yayımlandı.
Buna göre, 2023 yılı Eylül ayı sonunda yıllık fiyat artışının en yüksek olduğu sektörler yüzde 113,81 ile eğitim, yüzde 90,69 ile giyim ve ayakkabı, yüzde 90,66 ile lokanta ve oteller, yüzde 90,64 ile sağlık kalemleri oldu.
2023 yılı üçüncü çeyreğinde kamu maliyesi 1 milyar 586 milyon TL fazla verirken, bütçe gelirleri içerisinde en büyük paya sahip vergi gelirleri kalemi, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 97,9 artış yaşayarak 7 milyar 556 milyon TL oldu.
2023 yılının ilk dokuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla ülkeye giren yolcu sayısı yüzde 35,3 artış göstererek 1 milyon 328 bin 518 kişiye ulaştı ve salgın öncesi seviyenin üzerine çıktı.
-Bankacılık Sektörü Gelişmeleri…
Bültende bankacılık sektörüne ilişkin şu veriler paylaşıldı:
“2023 yılı Haziran ayı sonunda 184.296,4 milyon TL seviyesinde olan bankacılık sektörünün aktif toplamı, 2023 yılının Eylül ayı sonunda bir önceki çeyreğe göre yüzde 8,6 artarak 200.147,1 milyon TL’ye yükseldi. 2023 yılı Eylül ayı itibarıyla sektörün krediler toplamı 78.136 milyon TL, mevduat toplamı ise 164.693 milyon TL olmuştur. 2023 yılı Eylül ayında bir önceki çeyreğe göre, nakit ve nakit benzeri kalemlerde yüzde 11,56, MDC’de yüzde 8,55, brüt kredilerde yüzde 5,54, diğer aktiflerde ise yüzde 12,26 artış görülmüştür. 2023 yılının üçüncü çeyreğinde, sektörün aktif toplamı içerisindeki en büyük pay, yüzde 40,42 ile brüt kredilere aittir. Brüt kredileri sırasıyla yüzde 32,29’luk payla nakit ve nakit benzeri kalemler, yüzde 17,35’lik payla MDC ve yüzde 9,94’lük payla diğer aktifler kalemi takip etmektedir. Bir önceki yılın aynı dönemine göre brüt kredilerde yüzde 59,02 artış olmasına rağmen, brüt kredilerin aktif toplamı içindeki payının 6,19 puan azalarak yüzde 40,42’ye gerilemesi, kredi talebindeki düşüşe işaret etmektedir. Eylül 2023 itibarıyla, pasif toplamının yüzde 82,29’unu mevduat, yüzde 7,2’sini özkaynaklar, yüzde 5,69’unu bankalara borçlar ve yüzde 4,82’sini ise diğer pasifler oluşturmaktadır. 2023 yılı Eylül ayı itibarıyla 56.308,8 milyon TL olan işletme kredileri kredi türleri içerisinde ilk sırada, 14.519 milyon TL olan tüketici kredileri ise ikinci sırada yer almaktadır. Eylül 2023 itibarıyla mevduatın yüzde 84,74’ü YP, yüzde 15,26’sı TP cinsinden olup, TGA hariç TP mevduatın krediye dönüşüm oranı yüzde 114,54, YP mevduatın krediye dönüşüm oranı ise yüzde 35,36 olarak gerçekleşmiştir.”
-Turizm Gelişmeleri
Bültene göre, 2023 yılının ilk dokuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla hava ve deniz yolu ile ülkeye giren yolcu sayısı yüzde 35,3 artış göstererek 1 milyon 328 bin 518 kişiye ulaştı ve salgın öncesi seviyenin üzerine çıkıldı. Hava ve deniz yolu ile ülkeye gelen yolcu sayısı 2023 yılının Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında sırasıyla 164 bin 656, 175 bin 905 ve 208 bin 382 oldu. 2022 yılının ilk dokuz ayında, kara kapılarından ülkeye giren KKTC uyruklular hariç kişi sayısı 3 milyon 484 bin 382 iken, 2023 yılının aynı döneminde bu rakam 3 milyon 967 bin 572 oldu. 2023 yılının üçüncü çeyreğinde kara kapılarından girişlere bakıldığında Güney Kıbrıs uyruklu kişilerin 870 bin 463’e, diğer ülke vatandaşlarının ise 668 bin 896’ya yükseldiği görüldü.
-Enflasyon Gelişmeleri...
2023 yılı üçüncü çeyreğinde KKTC’de bir önceki aya göre enflasyon oranları Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında sırasıyla yüzde 9,90; yüzde 8,14 ve yüzde 3,27 olarak gerçekleşti. 2023 yılı üçüncü çeyreğinde, bir önceki yılın aynı ayına göre yıllık enflasyon oranları Temmuz ayında yüzde 72,81; Ağustos ayında yüzde 80,9 ve Eylül ayında ise yüzde 81,22 oldu. 2023 yılı Eylül ayı sonunda yıllık fiyat artışının en yüksek olduğu sektörler yüzde 113,81 ile eğitim; yüzde 90,69 ile giyim ve ayakkabı; yüzde 90,66 ile lokanta ve oteller ve yüzde 90,64 ile sağlık kalemleri olmuştur. 2023 yılı Eylül ayı sonu itibarıyla en düşük fiyat artışı ise yüzde 61,14 ile alkollü içecekler ve tütün kaleminde oldu.
-Bütçe Gelişmeleri...
Bültende, bütçe gelişmeleri ile ilgili de şunlar kaydedildi:
“2023 mali yılının üçüncü çeyreğinde bütçe gelirleri 10.458,8 milyon TL ve bütçe giderleri 8.872 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Böylelikle, 2023 yılı üçüncü çeyreğinde kamu maliyesi 1.586,8 milyon TL fazla vermiştir. Bütçe gelirleri içerisinde en büyük paya sahip vergi gelirleri kalemi bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 97,9 artış yaşayarak 7.556,3 milyon TL olmuştur. Bütçe gelirleri içinde ikinci en yüksek paya sahip olan alınan bağış, yardım ve krediler kalemi ise 2023 yılı üçüncü çeyreğinde 1.694,7 milyon TL seviyesinde gerçekleşmiştir. 2023 yılı üçüncü çeyreğinde bütçe giderleri içerisinde en büyük paya sahip ilk iki kalem ise cari transferler ve personel giderleri olup, sırasıyla 4.058,7 milyon TL ve 3.307,7 milyon TL olarak gerçekleşmişlerdir.
2023 yılının üçüncü çeyreği içerisinde Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) ihalesi yoluyla toplam 883,5 milyon TL borçlanılmış, 2,1 milyar TL DİBS geri ödemesi yapılmış ve böylece 1,2 milyar TL net borç geri ödemesi gerçekleştirilmiştir. 2022 yılsonunda DİBS ve KVA yolu ile oluşan toplam iç borç stoku 1.883 milyon TL iken, 2023 yılı üçüncü çeyreği sonunda 1.702,3 milyon TL olmuş ve 2023 yılının ilk üç çeyreğinde DİBS ve KVA kaynaklı 180,7 milyon TL net borç ödemesi gerçekleştirilmiştir. 2023 yılının üçüncü çeyreğinde Merkez Bankası tarafından Maliye Bakanlığı’na kısa vadeli avans kullandırılmamıştır.”